68. 1921-1922 жж. Қазақстандағы ашаршылық. 1921-1922 жылдардағы ашаршылық Азамат соғысы аяқталғаннан кейін Кеңестер елін тағы бір ауыр сынақ күтіп тұрды. 1921-1922
жылдардағы ұзаққа созылған қарсыз қыс жауынсыз жазға ұласты. Қыста қардың, көктем мен жазда жауынның болмауы қатты
құрғақшылықты, оның салдары ашаршылық нəубетін əкелді. 1921 жылдың жазында ол елдің көптеген өңірлерін, əсіресе Еділ бойы
аудандарын жайлады. 1921 жылдың күзіне қарай бүкіл ел бойынша 20 млн астам адам аштыққа ұшырады.
9-билет 9. Сақтардың Ахеменидтер державасымен қарым-қатынасы. VI ғасырда Мидия державасының орнына Ахеменидтер мемлекеті келеді. Оның негізін қалаушы б.з. д. 550 жылы Мидияны жеңіп, өзіне
бағындырып, Орта Азияның оңтүстік аймақтарын қамтитын үлкен күш құрды. Кейінірек Ахеменидтер Орта Азияның солтүстік аудандарын
бағындырды. Патша Дарий I-нің бұйрығымен жазылған Бесхистун жазбасында Ахеменидтер мемлекетіне (б. З. Д. 530-522 жж. ) Парфия,
Хорезм, Бактрия, Согдиана, Сақа — Орта Азия мен Қазақстан аумағында болған жəне жаулап алған, не ахеменидтерге бағынышты халықтар
кірді.
Геродот жəне басқа авторлар парсылар мен сақтардың соғыстары туралы Ираннан Жерорта теңізіне дейінгі барлық елдерді бағындырған,
өзін құдайларға тең жəне жеңілмейтін деп санайтын Ахеменидтер патшасы Кирді жеңгені туралы айтады.
Ахеменидтер əулетінің басқа патшалары сақтармен соғысқан. Б.з. д. 519-518 жылдары Тиграхауд-сақтарға қарсы жорықты Дарий І жүргізді,
Дарий сақтарды бағындырды, олар парсы армиясының құрамында сақтарға құрмет көрсете бастады, Мысырда, Грецияда соғысып,
Фермопилдер шайқастарында ерекшеленді.
Сақтар тарихының келесі беті Ахеменидтердің билігін басып алып, бағындырған Александр Македонскийдің жаулап алуына қарсы
күреспен байланысты, ол Орта Азияны жаулап ала бастады.
39. Қазақтар мен жоңғарлардың əскери өнері: салыстырмалы талдау. Əскери өнер көне түркілердің əскери өнеріне негізделген. Қазақ хандығы құрылғанға дейінгі пайда болған көне қазақ тайпалары əскери
соғыста оң қанат, сол қанат, орта (қол) болып шеп құрған. Көшпелілердің əскери құрылымы мынадай: кезілуші – бұл алдыңғы шеп,
əскердің алдында жүреді; тосқауылшы – орта буындағы шеп, бұл шеп ханды ортаға алып жүреді; əскердің енді бір бөлігі салықшы деп
аталып, əскердің азық-түлік, шаруашылық бөлігін құрайды. Қазіргі тілмен айтқанда, тыл əскері. Ең кіші əскердің бөлігі ондық деп аталады
да, ондықтардың тағы да оны қосылып жүздік, он жүздіктен мыңдық, олардың оны түменді (он мың əскер) құрайды. Соғыста хандардың,
əскербасыларының жеке байрақтары болған. Ол байрақты алып жүретін адамдарды байрақшы дейтін. Байрақшы, əдетте, қолбасшының
маңайында жүрген.
