1 билет «Күлтегін» жыры жайлы әңгімелеңіз Күлтегін жыры
- Бұқар жырау туралы ой толғаңыз
жүктеу/скачать 143,26 Kb.
|
| 3- Бұқар жырау туралы ой толғаңыз
Бұқар жырау Қалқаманұлы (1684—1781) — қазақтың ұлы жырауы, 18 ғ. жоңғар басқыншыларына қарсы Қазақ-жоңғар соғысының бастаушысы әрі ұйымдастырушысы атақты Абылай ханның ақылшысы. Шыққан тегі Арғын тайпасының Сүйіндік руының қаржас руынан. Заманындағы сыншылар оны «көмекей әулие» деген. Сөйлегенде көмекейі бүлкілдеп, аузынан тек өлең сөз төгіледі екен. Абылай ханға дұрыс кеңес беріп, ел-жұртты басқыншы жауға қарсы күресте біріктіруге, бір тудың астына топтастыруға күш салды. Өзінің саяси-әлеум. мәнді жыр-толғауларымен сол жалынды күрестің жыршысына айналды. Жырау сол азаттық жолында өлімге бас байлап, ерліктің небір ғажайып үлгілерін көрсеткен хан мен оның батырларын жырға қосып, олардың өшпес әдеби бейнелерін жасады. Әсіресе, Абылай ханның көрегендігі мен даналығын, ауыр кезең, қиын сәттерде ел ұйытқысы бола білгенін асқақ жырлады №13 билет Исатай Махамбет жайлы ой толғаңыз «Исатай - Махамбет» - тарихи жыр. Авторы - Ығыпман Шөреков. 1925 жылы дастанның 1-бөлімі жарық көрген. Онда 1836-38 жылы Кіші жүз елінде хан-сұлтандар мен би-болыстарға қарсы Исатай, Махамбет бастаған шаруалар көтерілісі суреттелген. Поэма Исатайды таныстырудан басталады, арғы- бергі ата-бабаларын тізеді, жаз жайлау, қыс қыс- тау қоныстарын атайды, батырдың кара басын сипаттайды. Ақын көтерілістің барлық оқиғаларын шетінен жіпке тізбей, шешуші кезеңдерін іріктеп алған. Жырда Махамбетке аз орын берілген, ол үш-ақ жерде көрінеді, ал Исатай образы нағыз халық көсемі тұлғасыңда, әділ, адал, ержүрек батыр, халық қамын ойлаған азамат ретінде сомдапған. Әуезов «Әдебиет тарихы» деп аталатын зерттеу еңбегінде « Исатай - Махамбет» поэмасына зор баға берген: «өмірде анық болған оқиға көмескісіз, күңгіртсіз, айнаға түскендей, ашық түскен» деп, ел өмірі мен тірлігінің реалистікпен шынайы көрініс тапқанына сүйсіне ниет білдірген. Ұлы жазушы одан әрі: «Ақын жыры - тарихта ізі қалған жыр, анық оқиғаның дәл өзінен туған шындық, тазалыкпен айтылады» деп, жырдың нағыз тарихи туынды екенін айғақтаған. 2.Майлықожаның «Толғау» өлеңіне поэтикалық талдау жасаңыз Тақырыбы: «Толғау» Идеясы: Өмір шындығын, жақсы мен жаман жағын ашып көрсету Жанры: лирикалық Бунақ: 2 Буын: 7-8 Тармақ: 285 Шумақ: 8 Ұйқас: аралас 3.Балқы Базар жыраудың «Екі талай жер болса» өлеңіне поэтикалық талдау жасаңыз Тақырыбы: «Екі талай жер болса» Идеясы: Өмір шындығын, жақсы мен жаман жағын ашып көрсету Жанры: лирикалық Бунақ: 2 Буын: 7-8 Тармақ: 16 Шумақ: 1
№14 билет 1.Ш.Қанайұлының «Қисса Шортанбайдың балалары һәм қисса қаһарман» толғауына образдық талдау жасаңыз(ғаламтор желісінде тек арабша яки басқа тілде жазылған нұсқасымен кітап бар, алайда өзіміздің қазақ тілінде жазылған нұсқасын таба алмадым жоқ-ау дим, айып етпеңдер) 2.Дулат Бабатайұлының «Еспенбет» дастанының композициялық құрылысына талдау жасаңыз
3.Дулат Бабатайұлының «Шаштараз» мысалына болжау кестесін толтырыңыз №15 билет 1. Базар жыраудың «Мақпал-Сегіз» дастанын кубизм әдісімен талдаңыз Зерттеңіз Алғашқы «Мақпал-Сегіз» дастанын шығарған ақындар Сегіз серінің тобында сал-серілікпен ел аралаған Сейітжан сал, Құшан сері, Нияз сері, Шәрке сал, Дайрабай күйші, Қобылан әнші, Шынияз ақын-әнші, Аббас батыр, Сәду батыр, Өске ақын, Орынбай ақын, Көрке ақын, Біржан сал сынды дүлдүлдер болған (Серік Негимов. «Қазақтың сал-серілері». Алматы, «Ана тілі» ЖШС. 2005).Бұл ақындар – Өске Тасеменұлы мен Шынияз Жұбашұлы. Өске Тасеменұлы (1813-1902) ақын өзінің «Мақпал-Сегіз» дастанында ғашықтар туралы бұлтартпас мағлұмат береді. Найманда Құсыни Раушан қасына еріп, Бұрымын білектей қып жүрер өріп. Сал Сегіз Мәжнүндей ғашық болды, Сұлуды Мақпал деген Ләйлі көріп. жүктеу/скачать 143,26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|