1. Биологиялық және экологиялық процестер мен жүйелерді талдаудың ақпараттық тәсілдері
Ақпараттық технологиялар мен ақпараттандыру құралдарының даму кезеңдері, оларды биологиялық зерттеулерде қолдану тарихы
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- . Биология мен экологияда компьютерлік техника мен ақпараттық технологияларды пайдаланудың арнайы бағыттары
| 3. Ақпараттық технологиялар мен ақпараттандыру құралдарының даму кезеңдері, оларды биологиялық зерттеулерде қолдану тарихы
Ақпарат технологиясы (АТ, ағылш. information technology, IT) — объектінің, процестің немесе құбылыстың күйі туралы жаңа ақпарат алу үшін мәліметтерді жинау, өңдеу, жеткізу тәсілдері мен құралдарының жиынтығын пайдаланатын процесс. Ақпарат технологиясы дегеніміз компьютерді және телекоммуникациялық жабдықтарды деректерді сақтау, шығару, тасымалдау және өзгертуге арналған технология.[1] «Ақпараттық технологиялар» термині 1958 жылы Гарвард Бизнес шолуында алғаш рет пайда болды; Гарольд Дж.Я. Либет және Томас Л. Висслер былай деп жазды: «Жаңа технология әлі де басқарылмайды. Біз ақпараттық технологиясы (IT) деп атаймыз.” Анықтамасы үш санатты қамтиды: өңдеу әдістері, шешімдерді енгізу және модельдеудің статистикалық және математикалық әдістері, сондай-ақ бағдарламалық қамтамасыз етудің жоғарғы тәртібін енгізу. Ақпарат технологиясы — ақпаратты өңдеу үшін пайдаланылатын технологиялық элементтердің, құрылғылардың немесе әдістердің жиынтығы. Ақпараттық технология (немесе көпшілікке IT атымен танымал ұғым) — қазіргі компьютерлік технология негізінде ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны. 4. Биология мен экологияда компьютерлік техника мен ақпараттық технологияларды пайдаланудың арнайы бағыттары 5. Ғылыми зерттеулер мен білім берудегі деректерді визуализациялау, компьютерлік презентациялар Көрсетушілік (Визуализация; display, visualization) — мәліметтерді визуалды бейнелеу; ақпаратты бейне құрылғы экранында көрсету. тепловизормен жасалған иттің сүреті. Объектіні көрсетушілік (Визуализация объекта; object displau) — машиналық графикада — графикалық объектіні көрсету құрылғысына шығару үшін шығару процедурасы арқылы түрлендіру. Статистикалық кесте Статистикалық агрегаттар әдеттегі геометриялық кескіндер немесе белгілерді қолдана отырып суреттелетін график. График зерттелетін жиынтықтың ерекшеліктерін атап көрсетеді; оның қасиеттерін неғұрлым жалпылама түрде ұсынады, ең бастысына көңіл бөледі, сенімді қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Статистикалық агрегаттарды зерттеудің графикалық әдісі математикалық-статистикалық әдістің күрделі есептерін шешуде де, қарапайым есептерді шешуде де қолданылады. Егер біз статистикалық графикті екіөлшемді суретте қарастырсақ, онда келесі элементтерді бөлуге болады: Растрлық графика Егер сіз фотосуретті компьютерлік мониторда жоғары үлкейтуде жақсы қарасаңыз, оның көптеген шаршы нүктелерден тұратынын көресіз. Егер біз мұндай суретті біршама қашықтықта қарастыратын болсақ, алдағыдай емес, жеке нүктелер біртұтас, көрінетін тұтас бейнеге біріктіріледі. Бұл классикалық мысал растрлық графика. Мұндай графика көптеген түсті нүктелерден тұрады - пиксель. Сондықтан, нүктелік кескін графикасы кейде аталады пиксельді. Жалпы алғанда, компьютер экранында көрінетіндердің бәрі - растрлық графика. Мәселе мынада, компьютердің экраны растр ғана емес. Сондықтан алғашқы компьютерлік графикалық форматтар дәл растрлық форматта болды. Растрлық графика жағдайында реттелген жиынтық графикалық файлда сақталады (тәжірибелі компьютер ғалымдары - массив) растрдың пиксельдеріндегі түс мәндері. Әрине, бір жерде файл басында тақырып, суреттің өлшемін жазу керек, мысалы, 320 × 200 пиксель, әйтпесе бағдарламалық қамтамасыз ету файлды дұрыс өңдей алмайды. Сондай-ақ, кейде файлға қосымша мәліметтер жазылады: жасаушы туралы ақпарат, файл өңделген бағдарлама туралы және т.б. Векторлық графика Векторлық графика туралы әңгімемізді кішігірім болжаммен бастаймыз. Кез-келген, тіпті өте күрделі графикалық кескінді қарапайым элементтерге бөлуге болады делік: түзу және қисық сызықтар, эллипс, тіктөртбұрыш және т.б. Бұл қарапайым элементтер деп аталады. қарабайырлар,белгілі формулалар көмегімен сипатталған. Нәтижесінде біз осы формулалар үшін параметрлер жиынтығын аламыз, оны қолдана отырып, бастапқы қарабайыр жиынтығын, демек, бастапқы кескінді дәл қалпына келтіре аламыз. Сонымен, қарабайырлардан тұратын графика деп аталады векторы графика. 6. Компьютерлік биология. Деректерді талдаудың ақпараттық технологиялары
Білім берудегі интерактивті технология (интерактив сөзі-inter (бірлесу) act (әрекет)) сабақ барысында оқушылардың сабаққа қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы. Интерактивті тақта мүмкіндігін пайдалана отырып, өткізген сабақтар мұғалімнің оқу процесінде уақытын үнемдей отырып, оқушыларға көптеген ақпараттарды беруге көмектеседі. Интерактивті тақтаның керемет мүмкіндіктері оқушыларды таңғалдырады, шабыттандырады, қызықтырады. Оқушылар ойнап отырмыз деп ойлайды, шындығында олар қызығып, таңғалып, шабыттанып отырып білім алады деп ойлаймыз. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының басым бағыттарының бірі – білім беру ұйымдарына электрондық оқыту (е-learning) енгізу. Мемлекеттік бағдарламада: «Оқушы автоматтандырылған жүйеде жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Мұғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып журналын, хабарландыру қызметі (алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms-хабарламалар, есептілік және т.б. жіберу) толтыратын болады. Оқытушылық жүктемені, сабақ кестесін, үлгерім мониторингі мен оқушылардың сабаққа келуін, педагогтің қызметін, есептілікті директордың орынбасары жүзеге асырады. Жүйе әкімшісі оқшау және ғаламдық есептеу желісін, телефон жүйесін немесе дауыс поштасы жүйесін қоса алғанда, көп қолданыстағы компьютерлік жүйенің жұмыс істеп тұруына жауапты болады» – деп көрсетілген. Сонымен қатар барлық білім беру ұйымның қызметкерлерi үшiн бiлiмдердiң бiртұтас стандартын қамтамасыз етеді және мынадай мүмкіндік береді: педагог ұжымына – тақырыптық жоспарлауды, электрондық сынып журналдарын және күнделiктер жүргізу, білім беру үрдісінде сандық бiлiм беру контентін қолдануға мүмкiндiк бередi; оқушыларға әр түрлi пәндер бойынша өз үлгерiм рейтингiсінiң өзгерiстерiн қадағалайды, сабақ кестесiндегi өзгерiстерді, үйге берген тапсырманы уақытында біледі; ата-аналарға — өз баласының бағаларын, сабақ кестесiн, үйге берген тапсырмаларын, сабаққа қатысу және дайындық сапасын бақылайды, баласының мектептегі оқу үлгерімін және оның қоғамдық қызметiндегi табыстары жайлы біліп отырады. Деректерді талдау процесінде маңызды фактор тиімді өзгерістерді енгізу үшін қандай деректер қажет және талдау нәтижелерінің шешуші тұтынушысы кім болып табылады, қандай әдістер пайдаланылуы тиіс, компанияның бизнес бөлімшелеріне шынымен де не керектігін түсіну болып табылады. Біздің мамандар талдау саласындағы озық әдістер білімдері мен әр түрлі индустриялардан терең тәжірибені үйлестіреді. KPMG кәсіпқойлары сізге: — «клиент тәжірибесімен» басқаруды жақсартуға; — клиенттерге қызмет көрсету бойынша шығындарды қысқартуға; — ағымдық клиенттердің адалдығын арттыру және жаңа клиенттерді қатыстыру бойынша процестердің жетістіктілігін арттыру; — оның пайдалылығын арттыру және клиенттердің портфолиосы түсінігін жақсарту; — сол немесе өзге клиенттер тобымен байланысты несие тәуекелдерін төмендету; 7. Биомедицинада қолданылатын графикалық редакторлардың арнайы мүмкіндіктері Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды, мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын информатиканың маңызды саласы. Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез - келген мекемеде кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды. Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады. Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі салаларға бөлінеді: Ғылыми графика. Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және өндірістік есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді дұрыс түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен диаграммалар, сызбалар тұрғызған. Машинадағы алғашқы графиктерді символдық режимде басып шығаратын. Кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың көмегімен сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда болды. Графиктік мәліметтерді екі топқа бөледі: 1. Векторлық 2. Растрлық Векторлық мәліметтер түзу, тіктөртбұрыш, қисық және осылардың негізінде, кілттік нүктелерді сандық түрде анықтау арқылы жасалына алатын кез келген басқа объектілерді ұсынуға қолданылады. Программа кілттік нүктелерді біріктіру арқылы сызықтар шығарады. Векторлық мәліметтермен атрибуттар туралы мәлімет және келісімдер топтасуы әрқашан байланысады. Келісімдер белгілі және белгісіз болып беріле алады, бірақ олар программаға тәуелді. Компьютерлік графикада вектор термині сызық бөлігін белгілеу үшін қолданылады, және соңғы нүктелер термесі (набор) беріледі. Растрлық мәліметтер – бөлек пикселдердің түстерін анықтайтын сандық мәндер термесі. Пиксельдер – дұрыс торда орналасқан, бейне құрайтын түстік нүктелер. Техникалық растр дегеніміз шығару құрылғысында бейне көрсету кезінде бөлек пиксельдер түстерін беретін сандық мәндер массиві. Шығару құрылғыларында сурет ішіндегі пиксель түсіне сай келетін, растрлық мәліметтер ішінде сандық мәнді белгілеу үшін пиксельдік мән термині қолданылады. Bitmap термині пиксельдер массивін белгілеу үшін қолданылады (типке байланысты емес), ал биттік тереңдік термині битпен немесе байтпен берілген осы пиксельдердің көлемін нұсқау үшін қолданылады Paint графикалық редактор растырлық бейнелермен жұмыс істеуге арналған, сондықтан әрбір суретке қатаң анықталған орын беріледі.Сонымен бірге бекітілген түстер саны қолданылады. Графикалық редактор графикалық бейнелерді жасауға және редакциялауға арналған. Редактор мынадай мүмкіндіктер береді: 1. Құрал-саймандар мен бояуларды қолдана отырып, сурет салу; 2. Суреттерді бөлек бөліктерден құрастыруға; 3. Суретке мәтін енгізуге; 4. Бар графикалық объектілерді түзету; 5. Схемаларды сызу; Adobe Photoshop — графикалық редактор, фирмамен негізделген және таратылған Adobe Systems. Бұл тауар растрлік бейнелеу базарының алдынғы қатарында және бұл Adobe фирмасының ең танымал тауарының бірі болды. Көбінесе бұл программаны жай ғана Photoshop (Фотошоп) деп атайды. Қазіргі уақытта Photoshop қолайлы мына платформаларда Mac OS X/Mac OS и Microsoft Windows. Редактор ерте болжамалары портированыларды болды SGI IRIX, бірақ ресми сүйеу тоқтатылған болатын, үшінші версиясынан басталды. Болжамаға арналған CS 2 жіберілуі мүмкін Linux баламаларымен көмек көрсетеді Windows API — Wine 0.9.54 және жоғары. Графикалық программа Adobe Photoshop арнайы құралдардың құрылымынан тұратын, мета, расторлық және векторлық файлдарды редактрлейтін бағдарлама. Өзінің функцияналдық және эксплуатациялық мүмкіндіктеріне қарай графикалық программа Adobe Photoshop расторлық графиктік файлдарды редактрлейтін ең мықты программалардың бірі. Оның келесі мүмкіншіліктерін көрсетейік: • графикалық бейнелерді жоғарғы дәрежеде өңдеу • эксплуатациядағы қарапайымдылық пен жұмыс істеу мүмкіншілігі • бейнелерді жасау және оны өңдеудегі адам ойының барлық қажеттілігін қамтамасыз етуі • расторлық бейнелерді өңдеуді автоматтандырудағы кең мүмкіндіктері 8. Биологиядағы цифрлық ресурстар және ақпараттық технологиялар Қазіргі қоғамды ақпараттандыру жəне онымен тығыз байланыс- ты білім беруді ақпараттандыру жетілгендігімен, ақпараттық жəне телекомуникациялық технологиялардың (АТТ) кеңінен таратылуы- мен сипатталады. Олар ақпаратты тарату үшін жəне мұғалімдер мен білім алушылардың өзара əрекетін қамтамасыз ету үшін білім берудің қазіргі жүйесінде кеңінен қолданыс табуда. Арнайы жағдайда көптеген технологиялар оқушыларды оқыту жəне тəрбиелеу сапа- сын арттыруға айтарлықтай əсер ететіндігін түсіну қажет. Қазіргі мектеп мұғалімдерінің кəсіби дамуының маңызды мəселелерінің бірі олардың ақпараттық жəне телекомуникациялық технологияларды пайдалану саласындағы жеткіліксіз кəсіби деңгейі болып табылады. Алдыңғы кезекте, мұндай мұғалімдердің кəсіби деңгейінің жеткілікті деңгейде қалыптаспауы оқушыларды оқыту тиімділігінің айтарлықтай төмендеуіне əсер етеді. Осыған орай мұғалім ақпараттық жəне телекомуникациялық технологиялар саласындағы білімді игеріп қана қоймай, соны- мен қатар оларды өз кəсіби іс-əрекетінде қолданатын маман болуы қажет. Мұндай мақсатқа білімді ақпараттандыру жəне оқытудағы мəселелерді ақпараттық технологияларды қолдану арқылы қол жеткізуге болады. Болашақ жəне бұрыннан жұмыс жасап келе жатқан педагогтарға білімді ақпараттандыру екі стратегиялық мақсатқа жетуді қамтамасыз ету қажеттігін білу маңызды. Біріншісі - ақпараттық жəне қатынастық технологияларды пайдалану негізінде білім беру іс-əрекетінің барлық түрлерінің тиімділігін арттырумен анықталады. Екіншісі – ақпараттық қоғамның сəйкесінше талаптарын қанағаттандыратын жаңа типті ойлайтын мамандарды даярлаудың сапасын артты- ру. Ақпараттандыру əдістері мен құралдарының көмегі арқылы болашақ маман қандай ақпараттық ресурстар барлығы, олардың қайда орналасқандығы, оған қалай қолжеткізуге болатындығы жəне оларды өз кəсіби іс-əрекетінің тиімділігін арттыру мақсатында қалай пайдалану қажеттігі туралы сұрақтарға жауап алуы қажет. Аталған оқулық білім алушыларды оқытуда Ақпараттық- қатынастық технологиялар құралдарын негіздей жəне тиімді қолдануға даярлауға бағдарланған. Оқулықта орта білім беруді ақпараттандырудың жалпы мəселелері, ақпараттандыру құралдарын қолданудың мақсатқа лайықтылығы мен тиімділігі, олардың 9. Биологиядағы ақпараттық технологиялардың ғылыми әдіснамасының негізгі мәселелері жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|