Субстанция, Әлеует және Нақтылық
Аристотель өзінің «Метафизика» кітабында субстанция, әлеует және нақтылық деген 3 ұғымды талдайды.
Субстанция (гр. Substance).
«Метафизиканың» VІІІ-ші тарауында Аристотель субстанция ұғымын талдайды. Кез келген заттың субстанциясы, Аристотель бойынша, оның материалы мен формасының бірігуінен қалыптасады. Материал - құрайтын құрылым мен бөліктерді көрсетеді (мысалы сарай үшін кірпіш, тас, ағаш секілділер). Ал, форма болса сол сарайдың өз құрылысы, бірбүтіндігі. Материал құрамды көрсетсе, форма құралуды көрсетеді деген.
Заттардың өзгерісі (гр. kinesis) және себептік байланысын Аристотель мынадай түрлерге бөледі:
өсу және сему, сандық шама өзгерісі;
қозғалыс, кеңістіктің ауысуы, орын ауыстыру;
өзгеру, бүкіл сапаның өзгеріске ұшырауы.
Форма мен сапа жорамалы арқылы Аристотель бұл жерде ықтимал әлеует (гр. dynamis, лат. potentiality) және шынайы нақтылық (гр. entelecheia, лат. actuality) деген ұғымдарды ажыратты.
Достарыңызбен бөлісу: |
