31.Алкиндердің химиялық қасиеттері мен алыну жолдары Алкиндер — құрамында, бір үш еселі байланысы бар жалпы формуласы СnН2n-2 болатын қанықпаған көмірсутектер. Алкиндер осы типтегі реакцияларға түседі:
гидрогенизация;
гидрогалогендеу;
галогендеу;
ылғалдандыру;
жану.
2H2 + C3H4 = C3H8 — гидрлеу
C2H2 + 2СІ2 = C2H2СІ4– галогендеу
C2H2 + НСІ = С2H3СІ— гидрогалогендеу
H2O + C2H2 = CH3CHO(этаналь)— ылгалдандыру
2C2H2 + 2O2 = 2H2O + 3C + CO21- жану
1. Өнеркәсіпте ацетиленді көп кездесетін химиялық шикізат — табиғи газдан алады. Метанды пиролиздесе (жоғары температурада қыздырса), ол көміртек пен сутекке айырылатынын білесіңдер. Реакцияны жүргізу жағдайына байланысты метанды айырғанда, ацетилен аралық өнім ретінде түзіледі: 2СН4 → С2Н2 + ЗН2 Егер түзілген ацетиленді реакция жүретін ортадан тез алып кетіп салқындатпаса, ол әрі қарай көміртек пен сутекке айырылып кетеді. 2. Алкиндерді сәйкес алкандарды дегидрлеп алуға болады. Мысалы, этанды 1200°С-қа дейін қыздырғанда, ацетилен мен сутекке айырылады: С2Н6 → С2Н2 + 2Н2 3. Лабораторияда және күнделікті тұрмыста ацетиленді кальций карбидін сумен әрекеттестіріп алады. Ал кальций карбидін электрпеште сөндірілмеген әк пен коксті жоғары температурада (2000°С) әрекеттестіру арқылы алады: СаО + ЗС → СаС2 + CO СаС2 + 2Н2О → Са(ОН)2 + С2Н2
32 Спирттерді дегидраттау
33.Зайцев ережесі
Зайцев ережесі – органикалық химияда спирттер мен галогенидтерден суды немесе галогенсутектерді алу реакцияларында басым өнімді болжау үшін қолданылатын эмпирикалық ереже. Ереже келесідей тұжырымдалған: екіншілік және үшінші реттік спирттерді сусыздандыру кезінде және екіншілік және үшінші галогенидтерді дегидрогалогендеу кезінде сутегі негізінен ең аз гидрленген көміртек атомынан бөлінеді. Ережені 1875 жылы орыс химигі А.М.Зайцев ұсынған.
Жалпы Зайцев ережесі неғұрлым тұрақты, алмастырылған алкеннің түзілуін болжайды, бірақ бұл ережеден бірқатар ерекшеліктер бар.
