1-деңгей Органикалық синтезі пәнінің мазмұны мен мақсаты
сұрақ. Гидрогалогендердің алкендерге қосылуы. Марковкиков ережесі
жүктеу/скачать 5,06 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Марковников ережесі
- .В.Марковников ережесі
- 22. Циклизация,Этерификация.
| 21 сұрақ. Гидрогалогендердің алкендерге қосылуы. Марковкиков ережесі
Гидрогалогендеу-галоген сутегін қосу Гидрогалогендеу реакциялары CH2=CH2+HCl → CH3-CH2Cl Галогенсутектердің симметриялы емес алкендерге қосылуы Марковников ережесі бойынша жүреді. Ол ереже былай айтылады: галогенсутектер симметриялы емес қанықпаған көмірсутектерге қосылу барысында, олардың құрамындағы сутегі әр уақытта сутегі атомдары көп көміртегіне, ал галоген аз сутектенген көміртегіне қосылады. Марковников ережесі — қанбаған көмірсутектеріне галоген сутекті қышқылдар, интергалогенді қосылыстар (CLBr, ClJ, BrJ), күкірт қышқылы, аммиак, сынап тұздарының құрамындағы элементтердің қосылу заңдылығы. Органикалық химияда, Марковников ережесі қосылу реакциялардың нәтижесін сипаттайды. Бұл ереже орыс химигі Владимир Васильевич Марковниковтің бастамасымен 1869 жылы жасалынды. Владимир Марковников 22-желтоқсанда Ресейдегі Төменгі Новгород қаласында дүниеге келген. Орыс химигі Мәскеудегі Қазан университетінің профессоры болды. 1869 жылы ол галогенсутектердің қанықпаған көмірсутектерге (Марковников ережесі) қосылу механизмін анықтады. Сонымен қатар ол шикі мұнайдың құрамын зерттеді. {\displaystyle ~CH3-CH=CH2+HBr} → {\displaystyle ~CH3-CHBr-CH3} Марковников ережесі: пропен мен гидробромидтің реакциясы .В.Марковников ережесі: галогенсутектің сутек атомы сутек көп көміртек атомына, ал галоген сутек аз көміртек атомына қосылады: H2C=CH-CH3(пропенн)+H-Br----H3C-CHBr-CH3(2-бромпропан) 22. Циклизация,Этерификация. Циклдік қосылыстар-сақинаны құрайтын үш немесе одан да көп байланысқан атомдары бар химиялық қосылыстар . Сақина 9 немесе одан да көп атомдардан тұратын қосылыс макроциклді деп аталады. Атомдық құрамы бойынша: органикалық (сақинада көміртек атомдары бар), карбоциклді (сақиналарға тек көміртек атомдары кіреді), гетероциклді (сақинаға көміртек атомдары да, басқа элементтердің атомдары да кіреді), Бейорганикалық (көміртегі атомдары жоқ, мысалы, күкірт, кейбір силикондар, фосфаттар немесе бораттар). Цикл саны бойынша: моноциклді (бір цикл), полициклді (екі немесе одан да көп цикл). Хош иісті сақинаның болуы: хош иісті (бензол сақинасы бар), алициклді (бензол сақинасы жоқ). Топологиялық байланысы бар қосылыстар бөлек бөлінеді: катенандар мен ротаксандар, сонымен қатар циклофандар. Циклизация және циклді ашу реакциялары Дикманның Конденсациясы Бір немесе бірнеше өнімдерде циклдік құрылымның пайда болуына әкелетін органикалық реакция циклизация деп аталады, ал сақинаның үзілуімен реакция циклдің ашылуы деп аталады. Қолданыстағы циклдік жүйеге карбо немесе гетероцикл аяқталған циклизация түрі аннелизация деп аталады. Циклды ашу реакцияларының мысалдары: Циклды ашудың жалпы реакциясы: циклды ашумен полимерлеу [en] Олефиндердің метатезін полимерлеу, циклды ашу[en] Этерификация (греч. αἰθήρ — эфир және лат. facio — жасаймын) реакциясында карбон қышқылдары мен спирттерді минерал қышқылдар қатысында әрекеттестіріп, нәтижесінде, күрделі эфир мен су түзіледі. RCOOH + R’OH ⇔ RCOOR' + Н2О Эфирлену реакциясы кезінде карбоксил тобының гидроксилі мен спирт молекуласындағы сутектен су молекуласы түзілетіні реакцияға изотоптар енгізу арқылы анықталды. Құрамында оттектің 180 изотопы бар спиртпен әрекеттестіргенде, оттектің ауыр изотопы судың емес күрделі эфирдің құрамында екендігі белгілі болды: Этерификация реакциясының жылдамдығы қышқыл мен спирттің құрылысына байланысты. Екіншілік спирттерге қарағанда біріншілік спирттердің реакция жылдамдығы екі есе жоғары. Реакция механизмі. Реакция нуклеофильді орын басу механизмі бойынша жүреді. Бірінші сатысында карбон қышқылының карбонильді тобының оттегі атомының протондалуы жүреді , сонымен қатар бұл резонансты стабильді карбкатион түзе жүреді. Одан кейін спирттегі гидроксил тобынның оттегі атомы карбонильді орталыққа алкилоксоний ионын түзе нуклеофильді шабуылдауы жүреді. Бұл стадия шектеуші болып табылады. Одан кейін алкилоксоний ионында протонының гидроксилдердің біріне кететін O+H2 тобының түзуімен миграциясы болады. Соңғы стадияда аралық өнім түзіліп, одан кейін су мен протон бөлініп күрделі эфир түзіледі: Этерификация процесін көбінесе катализатор қатысында жүргізеді, ол катализаторлар мысалы : күшті қышқылдар – күкірт қышқылы, толуолсульфон қышқылы тағы басқа қышқылдар.Этерификация реакциясы қайтымды реакция болып келеді, күрделі эфирлердің гидролизін біз сабындану деп те атаймыз. положение равновесия зависит от строения и концентраций спирта и карбоновой кислоты, то есть для реакционной смеси существует предел этерификации, при котором устанавливается равновесие, характеризующееся определенным соотношением концентраций исходных спирта и кислоты и продукта их реакции — сложного эфира. Так, например, при эквимолярном соотношении этанола и уксусной кислоты в исходной реакционной смеси равновесие устанавливается, когда ~2/3 спирта и кислоты прореагируют с образованием этилацетата.Күрделі эфирдің шығымын көбейту үшін реагенттің біреуін артық мөлшерде алады (көбіне спиртті). жүктеу/скачать 5,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|