Тақырып 4. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау бойынша іс жүргізу §1. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау өндірісінің түсінігі, мақсаты және міндеттері
§2. Мемлекеттік басқару саласындағы құқық шығармашылық қызметінің субъектілері және олардың нормативтік құқықтық актілерді қабылдау жөніндегі құзыреті
§2. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау өндірісінің сатылары.
§1. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау өндірісінің түсінігі, мақсаты және міндеттері Заңға сәйкес нормашығармашылық атқарушы билікке жүктелген негізгі функциялардың бірі болып табылады. Атқарушы билік органдарының арасында ҚР Президентінің және ҚР Үкіметінің актілерінде белгіленген қызмет саласында нормативтік-құқықтық реттеу жөніндегі функцияларды, әдетте, Министрлік жүзеге асырады.
Атқарушы билік органдарының осы функциясын іске асырудың іс жүргізу нысаны мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау жөніндегі іс жүргізу болып табылады.
Әкімшілік процестің құрылымына кіретін әкімшілік өндірістің осы түрінің негізгі сипаттарына мыналар жатады.
Өндірістің мақсаты- мемлекеттік басқарудың нормативтік актісін әзірлеу және қабылдау.
Осылайша, мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актісі - бұл мемлекеттік басқарудың уәкілетті субъектісі өз құзыреті шегінде белгілі бір нысанда қабылдаған (шығарған) және құқықтық норманы белгілеуге, өзгертуге немесе жоюға бағытталған заңға тәуелді жазбаша құжат.
Өндіріс міндеттері: - заңдардың іске асырылуын қамтамасыз ететін атқарушы билік органдарының құқық қолдану қызметін ұйымдастыруға бағытталған нормативтік база құру.
- Осы іс жүргізу шеңберінде мемлекеттік басқару субъектілерінің заңның жаңа және өзгертілген нормаларын іске асыру жөніндегі құқықтық қолдану қызметінің ұйымдастырушылық және рәсімдік-іс жүргізу нормативтік негізі әзірленеді (нақтыланады);
- қоғамдық даму қажеттіліктері мен құқық қолдану практикасын ескере отырып, атқарушы билік органдарының құқық қолдану қызметін регламенттейтін құқықтық нормаларды жетілдіру;
- нормативтік құқықтық актілердің жобаларында сыбайлас жемқорлық факторларын анықтау және оларды кейіннен жою.
Аталған заңға сәйкес, құқық иеленуші үшін ұйғарымның негізсіз кең шегін немесе жалпы ережелерден ерекшеліктерді негізсіз қолдану мүмкіндігін белгілейтін нормативтік құқықтық актілердің (нормативтік құқықтық актілер жобаларының) ережелері, сондай-ақ азаматтар мен ұйымдарға белгіленбеген, қиын орындалуы және (немесе) ауыртпалық талаптары бар және осылайша сыбайлас жемқорлықтың пайда болуы үшін жағдай
жасайтын ережелер сыбайлас жемқорлық факторларына жатады.
«Құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (2016 жылғы 6 сәуірдегі №480-V ҚРЗ) Қазақстан Республикасының құқықтық актілерін әзірлеу, ұсыну, талқылау, қабылдау, тіркеу, қолданысқа енгізу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданысын тоқтату, тоқтата тұру және оларды жариялау тәртібіне байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді. Нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi және туынды болып бөлiнедi. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi түрлерiне мыналар жатады:
1) Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының конституциялық заңдары, Қазақстан Республикасының кодекстері, Қазақстан Республикасының заңдары;
2) Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлықтары;
2-1) Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының нормативтік құқықтық актілері;
3) Қазақстан Республикасы Парламентiнің және оның Палаталарының нормативтiк құқықтық қаулылары;
4) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулылары;
5) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары;
6) Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, Қазақстан Республикасының Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және өзге де орталық мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық қаулылары;
7) Қазақстан Республикасы министрлерінің және орталық мемлекеттік органдардың өзге де басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
8) орталық мемлекеттік органдардың ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
9) мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары, әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері және тексеру комиссияларының нормативтік құқықтық қаулылары.