34. Бутадиен-стирол каучук өндірісін сипаттаңыз. Бутадиен-стирол каучукты медицинада қолданылуына мысалдар келтіріңіз. Синтетикалық бутадиен-стирол каучуктарын (СКС) бутадиен мен стиролды
сополимерлеу арқылы алады.(-CH2-CH=CH-CH2)n-(CH2-CH-)mC6H
СКС құрамындағы стирол пайызына байланысты каучуктер əртүрлі таңбаланады. Мысалы: каучук СКС-30 құрамында 30% стирол, 70% бутадиен болады. Каучук құрамындағы стирол немесе метил-стирол көбейген сайын каучуктың беріктілігі артады, бірақ желімдегіш қабілеті, аязға төзімділігі жəне иілгіш қасиеті нашарлайды. Диэлектрикалық қасиеттері табиғи каучуктарға жақын, молекулалық массалары 10000-нан 100000-ға дейін артады.Мономерлердің синтезін қоспағанда бутадиен-α-стирол каучуктарын алу келесі кезеңдерден тұрады:
1. Эмульсиядағы мономерлердің сополимерленуі;
2. Полимерленбеген мономерлерді айдау
3. Каучукты оқшаулау және кептіру.
Бүкіл өндіріс процесі үздіксіз технологиялық схема бойынша жобаланған.Барлық
эмульсиялық стирол бутадиен каучуктары, сондай-ақ ерітінді статикалық
каучуктары толығымен аморфты полимерлер болып табылады. Полимерлердің
қасиеттері байланысқан стиролдың құрамына байланысты ерекшеленеді.
Полимердегі бекітілген стиролдың мөлшері артқан сайын тығыздық, шыныға өту
температурасы және диэлектрлік сипаттамалар артады. Каучук алифатты және
ароматты көмірсутектерде, хлороформда, төрт хлорлы көміртекте, күкіртті
көміртекте ериді.
35. Микробиологиялық синтез әдісімен алынатын антибиотиктер өндірісін сипаттаңыз. Антибиотиктердің медицинада қолданылуына мысалдар келтіріңіз. Антибиотиктер — микроорганизмдердің өсуін, көбеюін тежейтін немесе тоқтататын микробтар, өсімдіктер мен жануарлар клеткасынан алынатын органикалық зат; микроағзалармен жоғары өсімдіктермен және жануарлармен микроағзаларды және ісік жасушаларының дамуын басатын және жоятын заттар.
Антибиотиктер микробтар мен кейбір қатерлі ісікке әсер етіп, олардың дамуын тежейді немесе жойып жібереді. Антибиотиктердің пайда болуы микробтар дүниесінде кездесетін бір-біріне қарама-қарсылық әрекетіне негізделген.
Антибиотиктер туралы ғылымның негізін қалап, алғаш көгерткіш саңырауқұлақтан пенициллин алған (1929) ағылшын ғалымы А.Флеминг болды. Антибиотиктер – микроорганизмдердің тіршілігін тежейтін немесе оларды
жойып жіберетін қабілеті бар әр түрлі организмдер: саңырауқұлақтар,
бактериялар, актиномицеттер, жануарлар мен өсімдіктер түзетін заттар.
Антибиотиктер микробтар дүниесіндегі олардың бір тобының екінші бір тобына қарама – қарсылық әрекетіне негізделген. Микробтар өз тобынан өзге топтарға қарсы болғанымен, өз тобындыларға зиянсыз заттар бөліп шығарады. Әрбір антибиотик тек ауру қоздырғыш микроорганизмдердің белгілі бір тобына ғана жойқын әсер етеді.
Антибиотиктерді басқа биологиялық заттардан айыратын қасиеті – олардың антимикробтық әрекеті және бұл әрекеттің бір бағыттылығы болуында.
Антибиотиктердің қолданылуы.
Медициналық практикада антибиотиктер жұқпалы(контагиозды) инфекцияларды (тырысқақ, оба, дизентерия, туберкулез және т.б.) емдеуде жәнешартты-патогенді микроорганизмдерден туатын(алтын түсті стафилакокк, кандидалар, гемолитикалық стрептококк.Антибиотиктерді ретсіз қолданудың әр салдары болуы мүмкін.Сондықтан оларды тек қана дәрігердіңайтуы бойынша қолдануқажет.Ғалымдар антибиотиктерді қолдану адамның салмағына әсер етеді деген тұжырымға келді.
Антибиотиктерді алу жолын үшке бөлуге болады:
Мүктерден антибиотик-гликозидтер алуға негізделген микробиологиялық синтез. Бұл инъекцияға арналған стерильді ұнтақ немесе ампула түрінде шығарылатын тұрақсыз қосылыстар.
Табиғи антибиотиктерді химиялық модификациялау - микробиологиялық және химиялық синтездің үйлесі. Бұл синтез негізінде жартылай синтетикалық антибиотиктер (пенициллин, цефалоспорин, тетрациклин) алынады. Органикалық қосылыстардан структурасы күрделі емес ситетикалық антибиотиктер алу - химиялық синтез. Бұл синтез өнімдері - левомицетин және оның туындылары.
