10
7
1926 жылы Ташкентте ашылған
алғашқы Қазақ педагогикалық институ-
тының ректоры болып тағайындалды.
Бұл оқу орнына профессор-оқытушылар
құрамы Мәскеуден, Ленинградтан және
Орта Азия университеттерінен дәрістер
беруге шақырылды. Олардың қатарында
профессор С.Малов, академик В.Бар-
тольд және т.б. ірі ғалымдар болды. Жас
ректор ӛз қызметінде жүріп құқық, сая-
си экономика, тарих ғылымдарын терең
меңгерумен айналысты. Сол кезеңде
«Год работы», «Қазақстандағы мәдени
революция», «Об организации Казах-
ского университета» т.б. маңызды
еңбектерін жазды. Бұл еңбектер қазіргі
кезде де ӛте құнды болып табылады.
Ӛйткені бұл зерттеулерсіз Қазақстан-
ның 1920-1930 жылдардағы оқу-ағарту
істеріне лайықты баға беру қиын еді. [1]
Темірбек Жүргенов Қазақстан
мектептері құрылымын реттеу және
қазақ мектептерін кӛбейту жӛнінде ӛз
жобасын ұсынды, мұның ӛзі халықтың
мәдениетін дамытуда тарихи рӛл атқар-
ған маңызды құжат болды [2]. Туған
елінен жырақта жүріп, ел аманатын
арқалаған Темірбек Қараұлы ел сенімін
абыроймен орындай білген. 1927 жылы
университетті
бітірген
Темірбекті
мемлекеттік құқық пәні бойынша оқу
орнына ұстаздық әрі ғалымдық қызмет-
ке қалдырады. Ол жазған диплом
жұмысы «КСРО Қазақстанда әкімшілік
және шаруашылық жағынан аудандарға
бӛлу мәселесі» туралы құнды еңбегі
қазіргі уақытқа дейін Алматы қаласын-
дағы Қазақ Ұлттық кітапханасының
«Сирек қолжазбалар» бӛлімінде сақтау-
лы тұр. Аталған еңбек, аса жоғары
дәрежеде
бағаланып,
профессор
Н.Н.Филатовтың
алғысӛзімен
жеке
кітап болып басылып шықты.
1929 жылы Орта Азия орталық
комитеті БКП /б/ бюросының шешімі-
мен Тәжікстан Қаржы халық коммис-
сары, 1931-1933 жылдары Ӛзбекстан-
ның оқу-ағарту саласын басқарды. Осы
жылдары Қазақстанда аштық пен қуаң-
шылық әсерінен қазақ ұлты 40%-на
жуық адамынан айрылды деген дерек
бар. Қанша адам босқын болғанын еш-
кім дәл айта алмайды, біздің бұл жерде
айтайын деп отырғанымыз – Темірбек
Жүргеновтің Ӛзбекстанға ауып келген
қандастарынан
кӛмегін
аямағаны.
Мұның ӛзі қазіргі ұрпақтың алдына осы
ӛзекті ақтаңдақтардың тарихи әділ баға-
сын беруді талап етеді. 1933-1937 жыл-
дары Қазақ АССР халық ағарту
комиссариатын басқарды [3].
Қай жерде қызметте болмасын,
ӛзіне тапсырылған қызметті оның адал-
дықпен атқарғанын кӛреміз. Ұзақ жы-
лдар бойы бодандық құрсауында бол-
ған, әл-ауқаты тӛмен, экономика жағы-
нан артта қалған Орта Азия мен Қазақ-
станның оқу-ағарту саласын басқару
кімге болса да оңай шаруа емес екені
белгілі. Әуелі сауатсыздықты жою, жап-
пай бастауыш мектептер ашу ісі қолға
алына бастады. Республика аймақта-
рында жеделдетілген 6 айлық курстар
ашылды.
Сол кездегі деректер бойынша
оқу-ағарту саласында біраз ілгерілеу-
шілік бар екенін байқаймыз. 1934 жылы
468 мың дана, ал 1935 жылы 1,5 млн
дана оқулық кітаптар басылып тара-
тылды. 1935 жылы бастауыш мектеп
саны 4 кластық, орталау мектеп 7 клас-
тық, орта мектеп 10 кластық болып бел-
гіленді. 1937 жылы Қазақстанда оқушы-
лар саны 1 млн-ға жақындады. Орталау
мектеп 1097-ге, ал орта мектеп 315-ке
жетті. Темірбек Жүргеновтің тікелей
араласуымен Қазақ Академиялық балет
және опера театры, Қазақ филармо-
ниясы,
сурет
галереясы ашылды.
1934 жылы қаңтар айында мұғалімдер
съезі, мәдениет қызметкерлерінің бүкіл
қазақстандық I съезі ӛткізілді. 1934 жы-
лы 15 қаңтарда тұңғыш Қазақ Мемле-
кеттік Ұлттық университеті ашылды.
Алматыда, Оралда, Ақтӛбеде, Қара-
ғандыда, Қызылордада, Семейде және
Шымкентте екі жылдық мұғалімдер
дайындайтын институттар құрылып,
жұмыстарын бастады. 1934 жылы
Семейдегі геология барлау институты
№4 (42) 2014
Ғалымдар мінбері
11
8
Алматыға кӛшіріліп, Қазақ кен-метал-
лургия институты құрылды. Ғылыми
зерттеулер мекемелері, Кеңес Ғылым
Академиясының бӛлімшесі, жаңадан
мұрағат, мұражайлар ұйымдастырылды.
Қожа Ахмет Яссауи ескерткішінен бас-
тап, кӛптеген тарихи кесенелер мемле-
кет қарауына алынды. Т.Ізтілеуовке
жеке тапсырма беріп, Фердаусидің
атақты «Шахнамасын» аударуды қолға
алды. Әрине, Темірбек Қараұлының
ұйымдастыруымен атқарылған игі істер-
дің бәрін жазу бір мақаламен шектел-
мейтіні рас.
Оның атқарған еңбектері жазыла
бастаса, том-том кітап болар еді. Біз
кейбір мәселелерге ғана тоқталып
отырмыз.
1934 жылы 12-18 маусым аралы-
ғында
Қазақстан
жазушыларының
I съезі болып, онда халықтың рухани
қазынасынан нәр алған қазақ әдебиеті-
нің классиктері М.Жұмабаев, С.Сейфул-
лин, І.Жансүгіров, Б.Майлин, М.Әуезов,
Ж.Аймауытов секілді т.б. саңлақтармен
бірге қазақ әдебиетінің ӛсіп келе жатқан
мол жеткіншектер тобының бар екені
кӛрінді. Халық ӛнері шеберлерінің слеті
тұрақты ӛткізіліп, ел ішінде кӛміліп
жатқан таланттар таныла бастады. Сол
жылы М.Әуезовтің «Айман-Шолпан»
музыкалық комедиясымен қазақ опера-
сының сахнасы ӛз шымылдығын ашты
[4].
Қазақстан әдебиеті мен ӛнерінің
1936 жылы Мәскеуде болған алғашқы
онкүндігі қазақ халқының ғасырлар
бойы қалыптасқан мәдениетінің жетіс-
тіктерін бүкіл Одаққа танымал етті. Үкі-
мет қазақ халқының әдебиет пен ӛнер
қайраткерлерінің таланты мен шебер-
лігін жоғары бағалады. Қ.Байсейітова
«КСРО халық әртісі» деген жоғары атақ
алып, жазушылардың, әртістердің, мә-
дени құрылыс қайраткерлерінің үлкен
бір тобы – Ж.Жабаев, С.Сейфуллин,
А.Жұбанов, Т.Жүргенов және т.б. «Ең-
бек қызыл ту» орденімен марапатталды.
Расында да, қазақ әдебиеті мен ӛнерінің
Мәскеу қаласындағы алғашқы онкүн-
дігінің іс жүзіндегі басқарушысы да, жа-
уаптысы да Темірбек Жүргенов бола-
тын. Қазақстанның халық әртісі Шара
Жиенқұлова ӛз естелігінде «Темірбек
Жүргенов халқымыздың нағыз бір туар
азаматы еді. Оның еңбегі кӛпке дейін
аталмай жүрді. Егер қазақ халқы
1936 жылы Мәскеуде ӛткен қазақ
әдебиеті мен ӛнерінің алғашқы онкүнді-
гін мақтаныш ететін болса, алдымен
Темірбектің аты аталуы керек. Мәскеу
қаласында да түн ұйқысын тӛрт бӛліп,
қазақстандық ӛнер шеберлерінің басы-
қасында жүруі, жанға қуатты жалынды
сӛзі біздерге қаншама күш-қуат берді
десеңші!», - деп есіне алып, Темірбек
Жүргеновтің ұйымдастырушылық қабі-
летіне ӛте жоғары баға берген болатын
[5].
1937 жылдың басында музыкалық
драма театры опера және балет театры
болып қайта құрылды. Опера театрына
жаңа ғимарат салу идеясын кӛтерген
Т.Жүргенов Қырымға демалысқа барған
сапарында Одессаның опера театрына
соғып, оның ғимаратының жоспарын
алып келіпті. Театрдың орнын да ӛзі
таңдаған. Бірақ театрдың дайындаған
спектакльдері мен театр ғимаратын
кӛруді тағдыр оған жазбады. Ӛзі
дайындатқан «Ер тарғын» операсы
оның қатысуынсыз қойылды. Темірбек
Жүргенов
опера
театрының
Ленинградқа гастрольдік сапарын да
сол жылға жоспарлап қойып еді, оны да
кӛре
алмады.
Қазақ
операсының
табысына
Ленинград
жұртшылығы
сүйсініп қол соқты. Қазақ операсы
жайында атақты орыс жазушысы
А.Толстой,
академик
Асафьев
мақалалар жазды.
Қазақ білім жүйесі мен ӛнерінің
бүгінгі табыстары Жүргенов негізін
салған істердің жалғасы екені даусыз.
Ол аса талантты, жігерлі, отты, уытты
басшы
болды.
Темірбек
жайлы
естеліктер әлі де айтылар, мақала-
зерттеулер де толыса түсер, барлығы
уақыт еншісінде.
Ғалымдар мінбері
№4 (42) 2014
12
9
Темірбек еңбегін, ол туралы
жазбаларды әрбір Отанын сүйетін, ел
үшін қызмет етемін деген намысқой
қазақ жастары оқуға, білуге тиісті.
Лауазымды қызмет берген Ӛзбекстан-
нан кетіп, елге оралуы, әйеліне:
«Дәметай, елге баратын болдық, ӛз
республикамыздың мәдениетіне там-
шыдай болса да үлес қосқанымыз дұрыс
шығар?» - деген сӛзі, Дәмештің «Туған
жерге деген сағыныштан кӛңілім босап
кетті» деген екі жастың отаншылдығын
танытатын ұлы сезімнің кӛрінісі емес
пе? Оның еңбектері, жазған мақалалары
мен сӛздері отаншылдықтың айқын
мысалы бола алады. Қазақ театры мен
ӛнерінің ұлы қайраткерлері ӛздерін
Жүргеновтің шәкірті санаған, Темірбек
сияқты
алып
азаматты
халық
ұмытпайтыны сияқты, оның әруағы да
қазақтың бүгінгі тәуелсіздігін қуаттап
жатқаны – кӛңілге медеу.
1930 жылдардың екінші жарты-
сындағы орын алған кӛптеген қиыншы-
лықтарға қарамастан, Қазақстан мәде-
ниеті біршама дамыды.
1937-1938 жылдар аралығындағы
Сталиндік әкімшіл-әміршіл жүйенің
қазақ зиялыларын қудалауы болмағанда
бұл жетістіктердің бұдан да табысты
болуы әбден мүмкін еді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.
Т.Қ.Жүргенов. «Год работы». Ташкент, 1928 г.
2.
Т.Қ.Жүргенов. «Мектептердегі оқу-ағарту жұмысы жайлы». Ауыл мұғалімі.
1937 ж. №1, 2.
3.
М.Мұхамедов, М.Сырымбетұлы. Қазақстан тарихы. Алматы, «Қарасай»
баспасы, 2007 ж. 194-198 бб.
4.
К.Рысбайұлы. Қазақстан Республикасының тарихы. Алматы, «Санат» баспасы.
210-216 бб.
5.
Т.Дайрабай. «Тұғыры биік тұлға». Алматы, 79 б.
№4 (42) 2014
Ғалымдар мінбері
13
9
ПРОЕКТНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ – КАК ЭФФЕКТИВНОЕ СРЕДСТВО
РАЗВИТИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ ПЕДАГОГОВ
В УСЛОВИЯХ МОДУЛЬНОЙ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ
К.Шарифзянова
1
, Ю.Штретер
2
Республика Татарстан, г. Казань, Приволжский Межрегиональный центр повышения квалификации и
переподготовки работников профессионального образования К(П)ФУ, старший преподаватель
отделения общей и коррекционной педагогики и психологии
1
, доцент отделения управления и экономики
образовательных учреждений
2
Аннотация
В данной статье представлена важность развития проектировочной кoмпетент-
нoсти педaгoгa на основе метода проектов.
Abstract
This article presents importance of development of design competence of the teacher on
the basis of a method of projects.
На заседании президиума Совета
при Президенте Российской Федерации,
посвященном решению проблем реали-
зации приоритетных национальных
проектов и демографической политики,
рассмотрен проект современной модели
образования, ориентированный на ре-
шение задач инновационного развития
экономики. В проекте значительное
внимание отведено обновлению систе-
мы повышения квалификации педагоги-
ческих кадров. Введение в образова-
тельное пространство таких категорий
как системный анализ, информацион-
ные технологии предполагают необхо-
димость построения индивидуальной
траектории повышения квалификации
каждого учителя, включая его в гибкую
динамическую среду, отличную по
содержанию и форме от традиционных
форм повышения квалификации. В ней
проявляется индивидуальный тип само-
образования учителя, он может соот-
нести свой выбор с многообразием
способов образовательной и самообра-
зовательной деятельности.
Комбинированные курсы повыше-
ния квалификации на модульно-ком-
петентностной основе, реализуемые в
Приволжском межрегиональном центре
повышения квалификации и профессио-
нальной переподготовки работников
образования КФУ содержат 5 модулей,
одним из которых является модуль
«Проектная работа». Проектной работе
отводится важное место в системе само-
стоятельной работы слушателей, кото-
рая обеспечивает развитие проектных
компетенций слушателей курсов повы-
шения квалификации, их готовности
осуществлять проектную деятельность,
ориентированную на достижение качес-
тва образования. В то же время проект-
ная работа лежит в основе формиро-
вания портфолио учителя, необходи-
мого ему для успешного прохождения
квалификационной аттестации.
Требования к учителю как автору
проекта мы рассматриваем с точки зре-
ния его профессиональной компетент-
ности в области проектировочной дея-
тельности, которая обуславливается:
-
объективными характеристиками
педагогической деятельности с ее зада-
чами, функциями и результатами;
-
собственно
проектировочной
деятельностью с ее моделями, техноло-
гиями и алгоритмами, а также органи-
зацией проектирования во взаимодейс-
твии с другими;
-
субъективными характеристика-
ми (знания, умения, навыки, психологи-
Ғалымдар мінбері
№4 (42) 2014
14
14
ческие особенности, профессиональные
позиции, подготовленность к принятию
педагогических решений);
-
внешними условиями и фактора-
ми (внешкольная среда, социально-эко-
номическая обстановка, общий уклад
школьной жизнедеятельности).
Базовые знания и умения в облас-
ти проектирования, необходимые педа-
гогическим работникам при выполне-
нии проектов:
-
теоретические основы проекти-
рования в образовании;
-
технология проектирования: ана-
лиз проблемы, постановка цели, опреде-
ление задач, оценка ресурсов, разра-
ботка системы критериев эффективнос-
ти проекта и т.д.;
-
алгоритм и механизмы проекти-
рования;
-
критерии оценки проекта;
-
структура оформления проект-
ной работы;
-
процедура защиты проекта.
Анализ результатов деятельности
слушателей курсов в рамках работы над
проектами позволил выявить следую-
щие организационно-педагогические ус-
ловия эффективного проектирования:
1.
Наличие актуальной проблемы
для проектирования. Тема проекта
должна быть сформулирована слушате-
лями на основе анализа актуальных
проблем
педагогической
практики,
только тогда работа над проектом прио-
бретает личностный смысл для слуша-
теля, формируется положительная моти-
вация к проектировочной деятельности,
снижается количество плагиата в рабо-
тах. Руководитель группы, безусловно,
может предложить слушателям реко-
мендуемый перечень тем для проекти-
рования, но ни в коем случае нельзя
ограничивать поисково-творческую ак-
тивность слушателей рамками заданной
тематики.
2.
Профессиональная компетент-
ность педагога в рамках проблемы
проектирования. Все участники проект-
ной группы должны обладать высоким
уровнем предметной компетентности в
рамках заявленной темы проектирова-
ния, иметь определенный опыт в реше-
нии задач, аналогичных задачам, пос-
тавленным при разработке проекта. При
наличии в группе слушателей с разным
уровнем профессиональной компетент-
ности лучше создавать смешанные про-
ектные команды, что позволяет интен-
сифицировать процесс взаимообучения
слушателей и избежать неоднород-
ности качества полученных проектов.
3.
Методические
рекомендации
для слушателей в области проектиро-
вания. Содержательный и небольшой по
объему методический материал по тех-
нологии проектирования для слушате-
лей (презентация, памятка, рабочая тет-
радь и др.) может быть предоставлен
слушателям в начале курсов или пред-
варительно разослан по электронной
почте. Такой материал поможет систе-
матизировать теоретические знания и
практические навыки проектирования,
снять тревожность и неуверенность в
своих знаниях, связанную с недоста-
точной подготовленностью слушателя к
проектной деятельности, кроме того,
методический материал в форме рабо-
чей тетради помогает добиться едино-
образия оформления проектов, что зна-
чительно упрощает процедуру их оце-
нивания, систематизации, дальнейшего
методического сопровождения.
4.
Формирование положительной
мотивации к выполнению проектной
работы. Очень важно с самого начала
описать перспективы развития и прод-
вижения методического продукта, кото-
рый разрабатывается слушателями в
рамках курсов. Сегодня в образовании
очень многие конкурсные мероприятия
проходят в форме защиты проектов,
гранты на получение финансовых
средств также часто сопряжены с разра-
боткой и реализацией проектов. Пони-
мание того, что проект, разработанный
в рамках курсов, может лечь в основу
конкурсного продукта, помогает сущес-
твенно повысить мотивацию слушате-
№4 (42) 2014
Ғалымдар мінбері
15
15
лей. Но, безусловно, следует предупре-
дить разработчиков, что за две-три
недели практически невозможно соз-
дать проект высокого качества, то есть
разработанный на курсах проект являет-
ся учебным и нуждается в серьезной
последующей доработке под научным
руководством специалистов.
Технология проектирования, раз-
работанная и апробированная в При-
волжском межрегиональном центре
повышения квалификации и профессио-
нальной переподготовки работников
образования (ПМЦПК и ППРО) КФУ,
позволяет представить проектировоч-
ную деятельность слушателей в виде
системы пошаговых действий:
Первый шаг. Выявление противо-
речий в практике современного обра-
зования, определение проблемы и темы
проекта. Этот шаг предполагает изуче-
ние слушателями государственных, ре-
гиональных, муниципальных стандар-
тов и требований, а также научно-мето-
дической литературы по проблеме
проектирования.
Второй шаг. Определение цели и
задач проекта, моделирование его ожи-
даемых результатов и критериев эффек-
тивности, оценка возможных рисков,
связанных с реализацией проекта.
Третий шаг. Анализ системы ре-
сурсов и условий для реализации проек-
та. Выделение стратегических линий
проектирования.
Четвертый шаг. Разработка эта-
пов проектирования и программы меро-
приятий в рамках проекта.
Пятый шаг. Разработка ком-
плекса диагностических материалов для
оценки эффективности проекта.
Шестой шаг. Подготовка презен-
тации и доклада для защиты проекта.
Седьмой шаг. Экспертная оценка
и защита проекта на курсах повышения
квалификации.
Восьмой шаг. Посткурсовое науч-
но-методическое сопровождение реали-
зации проекта.
Исследования позволили устано-
вить, что трудности педагогических
работников при проектировании акку-
мулируются на нескольких аспектах:
-
определение и формулировка
темы проекта (зачастую темы проектов
лишены проблемности, содержатель-
ности, адресности);
-
выстраивание логики проектной
деятельности (существует проблема с
построением общей логики проектиро-
вания: поставленная цель частот не
соответствует заявленной теме, задачи
не соотносятся с ожидаемыми резуль-
татами, программа мероприятий не
соотносится с решением поставленных
задач и т.п.);
-
структурирование проекта (выде-
ление структурных элементов содержа-
ния проекта в условные модули (блоки,
части, компоненты);
-
решение организационных воп-
росов, связанных с взаимодействием
целей, содержания, структуры и органи-
зации.
Для устранения данных затрудне-
ний необходимо включение в содержа-
ние дистанционного модуля курсов
программы по теории и технологии
проектирования, предоставление слуша-
телям методических материалов для
самостоятельной работы над проектом,
а также систематическая методическая
поддержка руководителя курсов на всем
протяжении работы проектной группы в
рамках дистанционного обучения.
Следовательно, для успешного са-
мостоятельного выполнения слушателя-
ми проектной работы в рамках дистан-
ционных курсов повышения квалифи-
кации (организации начальной стадии
проектирования при прохождении дис-
танционного модуля курсов), необхо-
димо включать в дистанционный мо-
дуль раздел, посвященный методике
проектирования.
Знание процедуры разработки
проектной работы в сочетании с освое-
нием технологии дистанционного обу-
чения будет способствовать тому, что
проектный метод и дистанционные
Достарыңызбен бөлісу: |