1. Жазудың пайда болуы мен даму тарихы бойынша хронологиялық карта жасаңыз


Кирилл әліпбиіне көшу барысында дау туғызған мәселелерге талдау жасаңыз



бет27/29
Дата14.05.2023
өлшемі0,96 Mb.
#93095
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29
Байланысты:
Латын жауаптарымен А

54.Кирилл әліпбиіне көшу барысында дау туғызған мәселелерге талдау жасаңыз
30 ж соңы мемлекет жаппай кириллге өтті.Бұл жолы қазақ әліпбиі мен орфографиясын құру талқыланды.Ұйымдастыру барысында ұйымдастыру комитетінің кей мүшелері «қ» және «ғ» әріптерінен бас тартып,орнына «к» және «г» әріптерін қолдануды ұсынды.Дегенмен бұл ұсыныс қабылданбады. Бұл мәселе «ә» «ө» «ү» әріптерінен бас тартып орнына «о» «у» әріптерін орыс тіліндегі ъ әрпі арқылы қолдану мәселесі айтылды.Оқылуға қиындық тудырып,бірізділік сақталмайтындықтан бұл ұсыныстарда мақұлданбады.
55.Кирилл әліпбиінің басқа әліпбилерден негізгі ерекшелігін сызбамен көрсетіңіз.
1940 жылы қараша айынан бастап кирилл әліпбиіне негізделген қазақ әліпбиі қолданыла бастады.Кирилл әліпбиіне негізделген қазақ әліпбиінде қазақ тіліне тән тоғыз әріп бар. Олар: ә, ғ, ң, қ, ө, ұ, ү, һ, і. Қалғандары – орыс тілі мен қазақ тіліне ортақ әріптер.
Кемшілік тұсы деп термин сөздерді жазу үшін алынған орыс әріптерін айтуға болады.Мысалы Әзірбайжан кириллицасына орыс тілінің әріптері толық кірмеген.Ал Аманжоловтың әліпби жобасында орыс тілінің әріптері толық алынған", - дейді ол.
Алфавиттің шығу тегі славян әліпбиінің бір түрі – кириллицамен байланысты. Бұл әліпби славяндардың бірінші ағартушысы, славян жазуын жасаушы Константин Философтың құрметіне осындай атау алды, ол монах болған кезде Кирилл деген екінші есімді алды. Өзінің бастапқы түрінде бұл әліпбиде қырық үш (43) әріп болды, оның 24-і грек унциал жазуынан алынған (негізінен ертедегі қасиетті мәтіндерде қолданылады). Басқа 19 әріп славян тілдерінің дыбыстық құрылымының ерекшеліктерін ескере отырып арнайы жасалған.
Қазіргі уақытта бұл қатынастар орыс тілінде келесідей:
1. Біздің графикадағы әріптердің көпшілігі кез келген уақытта бір ерекше дыбысты береді немесе белгілейді.
2. Ешбір дыбысты білдірмейтін әріптер бар.
3. Кейбір әріптер бір уақытта екі дыбысты белгілей алады. Бұл мен, е, е, ю, кейде.
4. Бірқатар әріптер потенциалды дыбыс анық еместігімен сипатталады (мысалы, с әрпінің келесі позициялардағы дыбысы: а) [с] - [са?т], [су?т]; б) [s"], [s" a? du], [s" ielu?]; c) [s], [s "d" e? lt "], d) [s"] - [pro? " b]; e) [w?], [w? s? t "], e) [w?] - [w? e? h "]. Тек y, c, h, w, d әріптері бір мағыналы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет