1. Ланцетниктің даму ерекшелігі
жүктеу/скачать 366,47 Kb.
|
90 гистология удачи
- Бұл бет үшін навигация:
- 70.Аналық жыныс клеткалары, немесе жұмыртқа клеткасының құрылысы
| 69.Монопоэз
Монопоэз бұл моноцитарлы-макрофагтық қатардың түзілу процесі, яғни ол моноциттердің жетілуі аяқталатын макрофагтарға дейін дамуына дейін түзілуін қамтиды. Жасушалардың екі түрі де белгілі бір функцияларды орындайды. Моноциттер бактериялар мен вирустарды жұтады. Макрофагтар өз тарапынан жоғары фагоцитарлық белсенділікке ие, иммундық жүйенің жасушаларын тартады және антиген ұсынатын жасушалар ретінде жұмыс істейді. Олар басқа жасуша сызықтарын белсендіруге қатысатын маңызды цитокиндерді синтездейді. Моноциттер мен макрофагтар, сондай-ақ жасушалардың басқа түрлері мононуклеарлы фагоцитарлық жүйені құрайды немесе бұрын ретикулум эндотелий жүйесі деп аталған. Монопоэтикалық сызық - бұл қан түзу деп аталатын макро процестің бөлігі, өйткені моноциттер - бұл қанмен айналатын жасушалар Алайда, белсендірілген кезде моноциттер әртүрлі тіндерге тасымалданады. Макрофагтарға айналған бұл жасушалар олар орналасқан тіндерге сәйкес белгілі бір атау алады. Мысалы, оларды өкпе тіндерінде альвеолярлы макрофагтар, бауырдағы Купфер жасушалары, дәнекер тіндердегі гистиоциттер, терідегі Лангерганс жасушалары, ОЖЖ-де микроглия, бүйректегі мезангиальды жасушалар, сүйекте остеокласттар деп атайды. Монопоэздің толық процесі өзек жасушасынан басталады. Осыдан мультипотенциалды функциялары бар алғашқы жасушалар пайда болады, содан кейін олар біртіндеп белгілі бір жасушалық тектің пайда болуына берілген жасушаларға бөлінеді. Бұл бүкіл процесті реттейтін химиялық факторлардың арқасында болады. Қатысатын заттардың қатарына интерлейкин 3 (IL-3) және грануло-моноцитарлық (GM-CSF) және моноцитарлық (M-CSF) колонияны ынталандыратын факторлар жатады. Монопоэз процесінің бұзылуы ауыр ауруларға әкелуі мүмкін. 70.Аналық жыныс клеткалары, немесе жұмыртқа клеткасының құрылысы Аналық жыныс мүшелері 2 топқа (сыртқы және ішкі) бөлінеді. Сыртқы аналық мушелерге - үлкен, кіші жыныстық жапсарлар және шүртекей (клитор) жатады. Жыныстық жапсарлар май ұлпасы мол терілі қатпарлардан тұрады. Ал ішкі аналық жыныс мушелеріне - екі аналық без, жатыр, екі жатыр түтігі және қынап жатады. Ішкі аналық жыныс мүшелерінің бәрі де жамбас шоңқимасы — кіші жамбас қуысында орналасады. Аналық бездердің пішіні сопақша, ұзындығы 3-4 см. Салмағы 5-8 г. Аналық бездер де аралас бездерге жатады, яғни жұмыртқа жасушаларын және гормондар (экстрогендер, т. б.) бөледі. Аналық бездер көптеген безді көпіршіктерден - фолликулалардан тұрады. Олардан бірте-бірте жұмыртқа жасушалары жетіледі. Аналық бездердің үстіңгі жағын жатыр түтігінің сыртқы шашақты шеті көмкеріп тұрады. Бойжеткендерде (екінші реттік жыныстық жетілу кезінде) әрбір ай сайын гипофиз гормондарының әсерінен безді көпіршіктің біреуі жетіледі. Оның ішінде жұмыртқа жасушасы болады, ол алдымен құрсак қуысына, одан соң жатыр түтігіне түседі. Бездік көпіршік жарылып, ішінен жұмыртқа жасушасының сыртқа шығуын, анабездің жетілуі (овуляция) деп атайды. Бұл үдеріспен етеккірдің (менструация) келуі тығыз байланысты. Етеккір екінші реттік жыныстық жетілуден бастап, шамамен 50 жасқа дейін созылады. Жүктілік кезінде жұмыртқа жасушасының жетілуі де, етеккір де токтайды. Жарылған безді көпіршіктің іші май тектес сары дене деп аталатын затпен толады. Сары дене уакытша гормон бөледі. Егерде жұмыртқа жасушасы сперматозоидпен ұрықтанса, сары дене жүктілік кезінде сақталады. Ал жүктілік болмаған жағдайда, сары дене жойылып кетеді де, етеккір шамамен әр 28 күнде қайталанып отырады. Жатыр түтігі де аналық без сияқты екеу (жұп) болады. Жұмыртқа жасушасы жатыр түтігі арқылы жатырға өтеді. Жатыр - қуықтың артына таман жамбас шоңкимасының қуысында орналасқан алмұрт пішінді бұлшықетті мүше. Нәресте туғанға дейін ұрық жатырда дамиды. Жатырдың кабырғалары негізінен қалың бірыңғай салалы бұлшықеттерден тұрады. Оның ішкі жағын ұсақ қантамырлармен торлаған сілемейлі қабыкша астарлайды. Жатырдың төменгі жағында сыртқа ашылатын бұлшыкетті түтікше - қынап болады. Жатырда дамып жетілген нәресте әйелдер босанатын кезде қынап арқылы сыртқа шығады. Жатырдың қынапқа дейінгі аралығын жатыр мойны дейді. Жатыр мойнын сақина тәрізді бұлшықеттер орап тұрады. Қынап сперматозоидты қабылдайтын және нәрестені сыртқа шығаратын бұлшыкетті мүше. Қынаптың аузы тері қатпарларынан тұратын жыныс жапсарларының аралығында болады. Жыныстық қатынас жасамаған қыздар қынабының аузы дәнекер ұлпасынан түзілген қызпердемен (қыздық) жартылай жабулы тұрады. Зәр шығарылатын тесік қынап аузымен қатар оның алдыңғы жағында орналасады. Аналық жыныс мүшелерінің ауруларын емдейтін дәрігерді гинеколог (гр. gynaikos - әйел) дейді. жүктеу/скачать 366,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|