1 практикалық сабақ. Тіл дыбыстары, олардың жасалуы
Мысалы Өздік етіс
жүктеу/скачать 141,38 Kb.
|
норм қазақ тілі умкд
Өзгелік етіс. Қимылдың сөйлеуші мен тыңдушыдан басқа бөгде біреу аркылы жасалатынын білдіретін етісті өзгелік етіс дейміз. Мысалы: Сен оған бұл жұмысты тез бітірт. Оны келтір, оған жазғыз, оған айтқыз т. б. Сөйлеуші мен тыңдаушы қимылға тікелей қатыспағанымен қимылдың жасалуына әсер етеді, пассив түрде қатысады. Жасалу жолы: 1. -қыз, -кіз, -ғыз, -гіз: алғыз,жапқыз,көрсеткіз,жүргіз. 2, -дыр, -дір, -тыр, -тір: жаздыр,білдір,келтір,таптыр. 3, -т: келтірт сайлат, жайнат. 4. -ыр, ір, ар: қатыр, кетір, шығар. Өзгелік етістің жұрнақтары салт етістікті сабақты етістікке айналдырады. Мысалы: Сен кел – салт етістік. Сен оны келтір – сабақты етістік. Сен сана – салт етістік. Сен санат – сабақты етістік. Сен отыр – салт етістік. Сен оны отырғыз – сабақты етістік. Ортақ етіс. Қимылдың бірнеше субъектіге ортақтығын білдіретін етісті ортақ етіс дейміз. Мысалы: Олар айтысты. Айтысу қимылы – сол қимылға қатысушылардың бәріне ортақ. Жасалу жолы: Ортақ етіс етістіктің түбіріне -ыс, -іс, -с жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Мысалы: көріс, сөйлес, керіс, табыс, санас,салыс, жинас. Өздік етіс пен ырықсыз етіс объекті мен субъектілік катысты білдіреді. Өзгелік етіс пен ортақ етіс субъектілік қатысты көрсетеді. жүктеу/скачать 141,38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||