Төртінші кезеңде – психика көріністері мен тетіктері, психикалық құбылыстардың механизмдері мен заңдылықтарын зерттелінді. Материалистік көзқарас негізінде қалыптасты. Материализм философиясы көрсектендей, психика – ол жүйке жүйесінің қызметінен туындайды.
Қазіргі психология ғылымының негізін қалаған атақты ғалымдар С.Л.Рубинштейн, Л.С.Выготский, А.Р.Лурия зерттеулері айрықша айтылса және XX ғ-дың 30-60-шы жылдардағы психологтар Б.Г.Ананьев, А.Н.Леонтьев, П.Я.Гальперин; А.В.Запорожец, Д.Б.Эльконин т.б. еңбектерімен байланысты қаралады.
8.Түйсік пен қабылдаудың негізгі түсініктері. Қабылдаудың негізгі ерекшеліктері
Түйсік дегеніміз – дүниедегі заттар мен құбылыстардың біздің сезім мүшелерімізге тікелей әсер ету нәтижесінде сол заттар мен құбылыстардың кейбір ерекшеліктерінің миымызда бейнелеуі. Түйсік 3 топқа бөлінеді: 1)Экстероцептивтік. 2)Интотоцептивтік. 3)Пропраоцептивтік.
1.Экстероцептивтік түйсіктер – бұл түйсіктер организмнің сыртында орналасады. Олар: көру, есту, иіс сезу, сипап сезу.
2. Интотоцептивтік түйсіктер – бұл организмнің ішінде орналасады.Олар: дәм түйсінуі, ауруды түйсіну, барлық органикалық түйсінулер (шөлдеу, қарны ашуы)
3. Пропраоцептивтік түйсіктер – бұл бұлшықетте, сіңіруде және нерв системасының ішкі жағында орналасады. Олар: дірілдеу, тамыр тартылып қалу.
Түйсіктің бірнеше түрлері бар, олар: көру түйсігі, есту түйсігі, иіс түйсігі, дәм түйсігі, тері түйсігі, қозғалыс түйсігі(дененің жеке мүшелерінің бір күйдегі қалпын, қозғалысын
білдіреді), органикалық түйсік( адамның хал-жағдайының негізі болып табылады, көңіл-күйіне әсер етіп отырады, олар: шаршау, қарын ашу, тұншығу, қызу болуы, жүрек айну, т.б.).
Қабылдау-заттар мен құбылыстардың мида тұтастай бейнеленуі болып табылады. Қабылдаудың түрлері түйсіктің түрлеріне ұқсас болып келеді. Сезімдік таным процесі ретінде қабылдаудың өзіне тән ерекшеліктері бар. Олар:
1. Қабылдаудың тұтастығы. Қабылдау объектісі жеке қасиеттерден, бөлшектерден тұрғанымен біз оларды бүтіндей тұтас қабылдаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
