3. Азаматтық қоғам: мәні, құрылымы, функциялары Азаматтық қоғам институттары мемлекетке тікелей бағынбайды, бірақ онымен белсенді өзара әрекеттеседі. Азаматтық қоғам-жеке адам мен билік арасындағы негізгі байланыстырушы қоғам.
Азаматтық қоғам мемлекетке демократиялық институттар арқылы әсер етеді. Бұл адам құқықтарын қорғау туралы, лауазымды тұлғалардың ашықтығы мен жауапкершілігі туралы және т. б. заңдардың қабылдануына байланысты жүзеге асады
Мысалы, еркін БАҚ өкілдері биліктегілердің қабылдаған шешімдерін бақылайды. Саяси партиялар азаматтарға еркін сайлауда билікті өзгертуге мүмкіндік береді. Ал қоғамдық қозғалыстар өз тілектерін жеткізуге және мемлекеттен проблемаларды шешуге қол жеткізуге көмектеседі.
Сонымен бірге, азаматтық қоғам жеке адамдар мен топтардың мүдделерін қамтамасыз етеді. Азаматтық қоғамда басым байланыстар — бағыну емес, ынтымақтастық пен бәсекелестік байланыстары. Сондықтан құқықтық мемлекетте билік пен азаматтық қоғам бір-бірін толықтырады және қарсы емес.
Азаматтық қоғамның негізгі белгілері: демократиялық саяси режимі бар құқықтық мемлекет;
адамның жеке басының бостандығы-сөз, жиналыс, бірлестік, қозғалыс, Дін және діни сенім бостандығы, Мамандық таңдау, саяси дүниетаным;
мемлекеттің азаматтың жеке өміріне араласуға құқығы жоқ;
заңдар мен Конституцияның заңды күші бар;
құқықтық және саяси практикадағы жоғары кәсіби деңгей;
билікті бақылау, құқықтық мемлекеттің болуын сақтау және бұзушылықтарды анықтау;
азаматтың сот тәртібімен мемлекетті жауапқа тартуға құқығы бар.
Азаматтық қоғам адамдардың күнделікті мүдделерін жүзеге асырады. Бұл жеке адам мен топтардың өз-өзіне жауапкершілік алуға, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға жағдай жасайды.
Азаматтық қоғам функциялары: құқықтық тәртіпті нығайтады;
халыққа құқықтары мен міндеттері туралы білім береді;
демократиялық процестің сапасы мен сенімін арттырады;
азаматтарға еркіндік береді және оларды билікті теріс пайдаланудан қорғайды;
үкіметтен тыс Әлеуметтік және жеке мәселелерді шешеді;
азаматтардың саясатқа деген қызығушылығының артуына, саяси іс-шараларға қатысу уәждемесі мен қабілетінің артуына ықпал етеді;
саяси билікті бақылайды: мысалы, демократияны қамтамасыз ету үшін сайлауды бақылайды.
