18.Сыбайлас жемқорлық тәуекелдері дегеніміз не, оған мысал келтіріңіз? Сыбайлас жемқорлық тәуекелдері – сыбайлас жемқорлық құбылыстарының және/немесе сыбайлас жемқорлық жағдайларының туындауының тәуекелдері.Сыбайлас жемқорлық факторы (тәуекел) – сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туғызатын немесе олардың таралуына ықпал ететін құбылыс немесе құбылыстардың жиынтығы.Сыбайлас жемқорлық тәуекелінің индикаторы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің пайда болуына ықпал ететін факторлардың болуының көрсеткіші болып табылады.
Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің түрлері:
Сатып алу туралы шешім қабылдайтын қызметкерлердің пара алуы
Тапсырыс берушінің тауарларды немесе қызметтерді сатып алуы туралы шешім қабылдайтын тұлғаларға пара беру
Үшінші тұлғаларға ақшалай сыйақы немесе оның баламасы үшін жария емес ақпаратты (бағалар, клиенттік база, қолданыстағы шарттар бойынша шарттар, ақпараттық жүйеге рұқсатсыз кіру) беру Ұйымның материалдық ресурстарын жеке пайда немесе баю мақсатында пайдалану.
ҚР "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс – қимыл туралы" Заңына сәйкес сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау – сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау және зерделеу.
Яғни, сыртқы талдау арқылы сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға мүмкіндік беретін тетіктер мен тәсілдер айқындалады. Себебі, егер сіз жемқорды түрмеге отырғызсаңыз да, сыбайлас жемқорлық әдісі/тәуекелі қалады және оның орнына осы сыбайлас жемқорлық әдісін/тәуекелді одан әрі қолдана алатын басқа қызметкер келеді.
Осылайша, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізуге мамандар, сарапшылар және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың өзге де субъектілері (қоғам өкілдері, ҮЕҰ және т.б.) тартылуы мүмкін.
Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау нәтижелері бойынша талдау объектілері сыбайлас жемқорлықтың туындау себептері мен жағдайларын жою жөнінде шаралар қабылдайды.