В. ГАМҚ-ныңорганизмдегісинтезі мен қызметініңорнынкөрсетіңіз. Синтезі:Организмде Гамма-аминомай қышқылы орталық жүйке жүйесінде глутаматдекарбоксилаза ферментінің көмегімен L-глутамин қышқылынан түзіледі.
Қызметі: ГАМК әсерінен мидың энергетикалық процестері де іске қосылады, тіндердің тыныс алу белсенділігі артады, мидың глюкозаны қабылдауы жақсарады, қан тамырларын кеңейтіп қан айналым мөлшерін көбейтеді. Содан мида оттегі мен глюкоза мөлшері көбейіп,қат алмасу процесі жақсарады.
С. ГАМҚ синтезі мен инактивациясыныңсхемасынжазыңыз, ферменттер мен коферменттердіатаңыз.
Фермент:глутамат-декарбоксилаза Кофермент:пиридоксальфосфат (витамин В6) 5 СҰРАҚ. Көмірсулардың көп мөлшерін жеу бауырда және май тіндерінде липогенезді күшейтеді. 1. Көмірсулар катаболизмінің қандай өнімдері май синтезінің метаболизмдік ізашары болып табылады (TAG)? Жалпы метаболизм үшін маңызды майлардың катаболизмі өнімдерінің бірі-кетон денелері. Кетон денелері-май, көмірсулар мен ақуыз алмасуының аралық өнімі болып табылатын органикалық қосылыстар тобы.
2. Бауыр мен май ұлпасындағы TAG биосинтезінің айырмашылығы неде? Синтездеу үшін тег жазыңыз. ТАГ синтезі ацил-КоА мен глицерол-3-фосфаттан бауыр мен май тінінде сіңіру кезеңінде жүреді.Бауыр мен май тініндегі ТАГ синтезінің метаболикалық жолы глицерин-3-фосфат түзудің әртүрлі жолдарын қоспағанда бірдей.
ТАГ синтезі үшін май тінінде - хиломикрондар мен ЛПОНП гидролизі кезінде босатылған май қышқылдары қолданылады.
Бауыр-гликолиз өнімдерінен май қышқылдарының синтезі жүретін негізгі орган.
Бауырда және май ұлпаларында майлардың синтезі абсорбция кезінде жүреді. Майлар синтезіне қажетті субстарттар- ацил-КоА және глицерол – 3 ффосфат. Бауырда және май ұлпаларында майлардың синтезделу метаболиттік жолдары бірдей, тек глицерол – 3 фосфаттың синтезі әр түрлі жолмен жүреді
Глицерол -3 фосфаттың түзілуі
Бауырда және май ұлпаларында майлардың аралық синтезі аралық өнімі – фосфатид қышқылының түзілуі арқылы жүреді
Фосфатид қышқылыың бастапқы заты глицерол – 3 фосфат. Ол бауырда екі жолмен түзіледі
1- Гликолиз процессінің аралық метаболиті дигидроксиацетонфосфаттың тотықсыздануымен
2- Бауырға қаннан түсетін бос глицеролдың глицеролкиназа ферменті әсерінен фосфорлану нәтижесінде
Май ұлпаларында глицеролкиназа болмайды, сондықтан дигидроксиацетонфосфаттың тотықсыздануы – глицерол – 3 фосфаттың түзілуінің бірден бір жолы. Сондықтан, май ұлпаларында майлардың синтезі тек абсорбция кезінде, глюкоза адипоциттерге тек инсулин қатысында белсенді нәруыз тасымалдаушы ГЛЮТ-4 көмегімен тасымалданып, гликолиз жолымен ыдырағанда жүреді.
Май ұлпаларында майлардың синтезі
Май ұлпаларнда май синтезі үшін ХМ-дар және ТӨТЛП гидролизі кезінде босаған май қышқылдары қолданады
Май қышқылдары адиаоциттерге түсіп, КоА туындыларына айналады, глицерол – 3 фосфатпен әрекеттесіп алдымен лизофосфатид қышқылын, сосын фосфатид қышқылын түзеді. Фосфатид қышқылынан фосфат тобы бөлініп, диацилглицерол түзілдеі. Әрі қаррай ацилденіп – триацилглицерол түзіледі.
ТАГ тың бауырдағы синтезі
Гепатоциттердің тегіс ЭР де май қышқылдарыны белсенді күйге қтіп, глицерол -3 фосфатпен әрекеттесіп майлар синтезіне жұмсалады. Мұнда да май синтезі фосфатид қышқылы синтезі арқылы жүреді. Бауырда синтезделген майлар ТӨТЛП де жинақталып, қанға түседі.
ТӨТЛП бауырдан қанға өтеді. Оған ЛП-липаза әсер етеді. Май қышқылдары ұлпаларға түсіп, адипоциттерге түсіп майлар синтезіне жұмсалады. ТӨТЛП ден ЛП-липаза әсерінен майлардың бөлінуі нәтижесінде алдымен ТАЛП ге, сосын ТТЛП ге айналады. ТТЛП тің негізгі липидтік компоненті холестерол және оның эфирлері, ТТЛП холестеролды шеткейлік ұлпаларға тасымалдайтын липопротеидтер болып табылдаы. Липопротеидтерден босаған глицерол, қан арқылы бауырға тасымалданады, онда қайтадан майлар синтезіне жұмсаулы мүмкін
