Мәліметтердің желілік моделі (МЖМ)

Желілік модель құрылымы жалпы түрдегі графпен көрсетілетін МБ ұйымдастыруға мүмкіндік береді (Мжм мысалы – 3.3 суретте). Желілік моделдегі мәліметтердің ұйымдасуы CODASYL версиясы бойынша мәліметтер құрылымдануына сай келеді. Графтың әрбір төбесі мәндер (жазбалар) экземплярларын және басқа типтегі мәндермен топтық қатынастар жайлы мәліметтерді сақтайды. Әрбір жазба мәндер экземплярына сай келетін атрибут мәндерінің (мәліметтер мен агрегат элементтерінің туынды санын) сақтауы мүмкін.

Топтық қатынастар мына белгілерді сипаттайды.

1. 
   Бағынышты жазбаларды реттеу тәсілі.
   

• 
  Кезек – тізім соңына қосу (FIFO – first input6 first oufput).
  
• 
  Стек – тізім басына қосу (LIFO – last input6 first output) .
  
• 
  Кілт мәндері бойынша сорттау. Бұл жағдайда кілттік өріс беріліп, қайтадан түскен жазба осы өріс (кілт мәніне) мәніне сай реттелген тізімне қосылады.
  

2. 
   Бағынышты жазбаларды қосу режимі.
   

Автоматты режим кезінде бағынышты жазба міндетті жазбаның жазба – иесімен байланыста болатындықтан, ол топтық қатынасқа қосылып, МБ – на енгізу сәйкес жазба – иесіне бекітіледі.

Қолмен қосу режимі кезінде бағыныштыжазба МБ- да болып, жазба – иесіне бекітілмейуі мүмкін. Ол топтық қатынасқа осы қатынас(байланыс) туындаған кезде қолмен қосылады.

3. 
   Бағынышты жазбаларды шектеу режимі.
   

Тіркелген мүшелігі бар жазбалар жазба – иесімен бірге жойылады. Міндетті мүшелігі бар жазбалар жазба – иесі жойылғанша жабылуы тиіс. Міндетті емес мүшелігі бар жазбалар жазба – иесін жою кезінде МБ – да қалады.

МЖМ – де мәліметтермен жұмыс істеудің мына операциялары қолдаылады:

• 
  Есте сақтау: ақпаратты МБ – ына енгізу;
  
• 
  Топтық қатынасқа қосу: мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату;
  
• 
  Қайта қосу (ауыстыру): жинақ мүшесінің екінші иеге өтуі;
  
• 
  Жаналау: мәліметтерді модификациялау;
  
• 
  Шығару: мәліметтерді оқу;
  
• 
  Жою: мәліметтерді физикалық немесе логикалық жою;
  
• 
  Топтық қатынастан шектеу: мәліметтер арасындағы байланыстар ажырауы.
  

Мәліметтердің желілік моделінде мәліметтерді манипуляциялау мен навигациялаудың арнайы тәсілдері қарастырылған. Графикалық моделдердегі навигациясы аппараты мәліметтерді манипуляциялаудың кезекті операциясы орындалатын мәліметтер обьектілерін орнату үшін қызмет атқаруы мүмкін. Мұндай обьектілер ағымдық деп аталады. МЖМ – де мына өтулер болуы мүмкін:

• 
  Белгілі бір типтегі жазбаның ағымдағы экземплярынан осы типтегі жазбаның басқа экземплярына өту;
  
• 
  Ағымдағы төбеден ағымдағы топтық қатынаспен байланысқан кез – келген төбеге өту.