1 Тақырып. Деректер қорына кіріспе. №1-дәріс. Тақырыбы

1. 
   МҚБЖ дегеніміз не?
   
2. 
   Қандай МҚБЖ иерархиялық деп аталады, барынша танымалдарын атап шығыңыздар?
   
3. 
   Қандай МҚБЖ реляциялық деп аталады, кең тараған түрлерін атап шығыңыздар?
   
4. 
   Мәліметтер қорының сервері болатын, танымал МҚБЖ атап шығыңыздар?
   
5. 
   Рұқсатсыз қол жеткізуден мәліметтерді қорғау нені қарастырады?
   

1. 
   Бидайбеков Е.Ы., Елубаев К., Шекербекова Ш.Т. Мәліметтер қоры және ақпараттық жүйелер. Алматы., 2010.
   

Реляциялық моделдегі әрбір байланыс атымен, міндеттілігімен, типі және дәрежесімен сипатталады. Байланыстар факультативтік және міндетті болып бөлінеді. Егер бір тип мәні қасиеттілігін барынша басқа тип мәнімен байланысқан болса, онда осы объекті типтері арасында міндетті байланыс болады (ол қоссызықпен беріледі) басқа байланыс факультативтік болып табылады.

МБ жобалау мәліметтерді дубльдеуді минимальдандыру, оларды өңдеу мен жаңалау шараларын оңайлату мен жеңілдету мен міндеттерін шешуі тиіс. Бұрыс жобаланған МБ сызбасында мәліметтер тура өзгерісінің айнымалысы туындауы мүмкін. Мұндай мәселелерді шешу үшін қарастырады. Нормалау (қалыптандыру) жүргізіледі.

Дегенмен, мәліметтер қорымен жұмыс технологиясында кері тәсіл – архивтік (мұрағаттық) мәліметтердің өте үлкен көлеміне сұраныстарды орындау жылдамдығын ұлғайту мақсатында қалыптастырады. Денормалау қолданылуы мүмкін.

Мәліметтердің реляциялық моделі шеңберінде Е.Ф. Кодд қатнастарды нормалау қағидаларын жасап , кез келген қатнастың үшінші қалыпты форма түзуіне мүмкіндік беретін механизмді ұсынды. Нормалау – бұл біріншілік кілтпен қатынастар негізінде қатынастарды талдау формальды әдісі. Оның міндеті – бұл бір сызбаны (немесе қатнастар жиынтығы) қатнастары едәуір қарапайым және жүйелі құрлымға ие басқа сызбаның МБ-не алмастыру. Ыңғайлы сападағы қатнастарды жасау үшін реалияциялық моделімен жұмыс кезінде бірінші қалыпты форма талаптарын орындау жеткілікті.