1. Тақырып. ҚР-да салық жүйесін қалыптастыру кезеңі және қазіргі жағдайы
Есеп және салық саясатының құралу реті
жүктеу/скачать 246,54 Kb.
|
Лекция Салык есеп
| 1.Есеп және салық саясатының құралу реті.
Есептік кәсіпорын саясаты- бұл ұйым жүйесі бухгалтерлік (қаржы және салық есебі) әдісінің қолданылу түрі: бірінші бақылау (құжаттарды реттеу), құндылығын өлшеу (баға беру, бағасын анықтау), өткен топтама (екілік жазба түрі) қаржы-экономикалық (қаржы, салық, статистикалық және бөлек есеп беру) мекеме ұйымының араласу соңының айқындығы. Салық есебі мақсатындағы есеп саясатын қалыптастыру кезінде шығындар есебі мен қаржылық нәтижелерді қалыптастырудың ұйымдастыру-әдістемелік мәселелеріне ерекше көңіл бөлінеді. Салық есеп саясатын қалыптастыра отырып қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарымен белгіленген қағидаларды пайдалануға болады. Оған басшылықты басқару шешімдерін қабылдауға қажетті ақпаратпен қамтамасыз етуге бағытталған арнайы ережелерді енгізуге болады. Ұйымдағы басқару есебі жүйесінің тиімді жұмыс істеуі үшін қойылатын басты талап – оны регламенттік қамтамасыз ету. Басқару есебін дұрыс жолға қою үрдісінде «Басқару есебі мен есептілік туралы Ережелер» әзірленеді, онда келесілер көрсетілуі тиіс: - басқару есебі жүйесінің мақсаты мен мәселелері, оны құрудың негізгі қағидалары, негізгі түсініктері; - жауапкершілік орталықтары құрылымының сипаттамасы; - жауапкершілік орталықтары бойынша бақыланатын көрсеткіштердің құрамы және оларды анықтау алгоритмі; - бастапқы құжаттар мен есептілік құжаттарының нысандары; - бастапқы құжаттарды дайындау және өңдеу үрдістері; - басқару есебіндегі құжат айналымының кестесі. Сурет 12. Кәсіпорынның салық есеп саясатының мазмұны Есеп саясатының құрылымы қазіргі уақытқа деqін нормативтік құжаттармен белгіленбеген, ҰҚЕС және ХҚЕС оның тек екі құрамдас бөлігін ғана қарастырады: бухгалтерлік есеп мақсатындағы және салық есебі мақсатындағы. Бухгалтерлік есеп мақсатындағы есеп саясаты ұйымдағы бухгалтерлік есепті жүргізудің таңдап алынған тәсілдерінің жиынтығы болып табылады, ал салық салу мақсатындағы – ұйымның салық есебін жүргізу тәсілдерінің жиынтығы және жекелеген салықтарды есептеу әдістерінің элементтері. Кәсіпорынның есеп саясатын қалыптастыру және қолдану сапасын жоғарылату мақсатында, ол арқылы шешілетін мәселелерді сурет 2 келтрілген есептің аспектілері бойынша топтастыру қажет. Сурет 2. Кәсіпорынның есеп саясатының құрылымы Жұмыста ұсынылған кәсіпорынның есеп саясатының құрылымы оның сапасын жоғарылатуға ықпал етеді. Ұйымдастыру, техникалық және әдістемелік аспектілерді бухгалтерлік есеп мақсатындағы есеп саясатында да, салық есебі мақсатындағы есеп саясатында да қарастыру қажет, себебі бұл тиімді есеп саясатын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ұйымдастыру және техникалық аспектілерін жеке қарастыру ұсынылып отыр, себебі олар арқылы шешілетін мәселелер едәуір ерекшеленеді Есеп саясаты ұйымының міндеті: Толықтық- есеп саясаты мекемелерде өте жоғары саладағы әдіспен қаралады. Жан-жақтылық - есептеу саясаты барлық есептік құқықтық-нормалық және заңдылық актімен ұйымдастыру жағынан бухгалтерлік есепті ҚР енгізу. Нысанның басымдылығы мен мәні- есептік саясат кәсіпорнын, бухгалтерлік есеп жүйесінің ұйым кәсіпорнына тәуелді емес сыртқы сан жағынан бекіту, уәкіл болуы тиіс. Есеп саясаты кәсіпорнының бас бухгалтері директордың немесе президенттің бұйрығымен тағайындалады. Есептеу саясатын қалыптастыру жағынан кеңес өткізуі немесе есеп саясатының маманы осы аймақта қалыптастырылуына бас бухгалтер жауапты. Есеп саясаты мемлекет ұйымының уәкілеттігін бекітіп, шамамен 90 күнтізбелік күннің сол күннен бастап мемлекет тіркеуінің заңдық түрі үшін жаратылған. Есеп саясатын қалыптастыру жағдайында қажетті шектеу және негізгі анықтау жағдайын болжау. Есеп саясатындағы болжаулар Оқшауланған ұйым- міндеттеме және активтер ұйымының қызметін жүзеге асыру, оқшауланған активтер мен міндеттеме иесінің мәліметтер ұйымы. Толассыздық қызметі- кәсіпорын ұйымы барысында жақын болашақта қажетті мақсатты анықтап, аяқталуының тоқтатылмау қызметін алдағы болашақта жемісті жұмыс істеу. (3-5жыл) Есеп саясатын қолдану- есеп саясатын бекіту, регламенттеу жұмыс істеу жүйесі бухгалтерлік есеп пайдаланылу ұзақтығының тіршілік әрекет ұйымы. Бірақ есеп саясаты мазмұны өзгеруі мүмкін (есеп саясатындағы өзгеріс) Есеп-қисаптың анықталған кезеңі- есеп саясатында қаржылық-экономикалық қызметінің ұйымға және де, есеп әдісінің ұйымға қажетті нақты есеп беру кезеңі. Есеп әдісі кассалық, сондай-ақ есептеу әдісі сияқты болуы мүмкін. Есептеу әдісі- дұрыс қабылданған әдіс болып табылады. Зерттеме есептеу саясаты барысында талап етуші одан жасаушыға осындай есеп саясатының терең түсінігі мен маңызы. Есеп саясаты өзі нақтылы талап етілген ақша мен уақыттың пайдаланылуы мен маңыздылығының үлкен шығынға ұшырамауы барысында қатаң ереже орындалуы тиіс. Есеп саясатының зерттелуі үшін ұйым әдісін жабдықтау маңызы, заңдық және техникалық негізі, ұйымдастырылған кезеңі, сондай-ақ бухгалтерлік есеп жүйесінің орындалуының талабы үшін маңызды. Есеп саясатының жабдықталуы Нормативті-құқықтық аспект- кәсіпорын жасаған заңдық негізінің операциясын, бухгалтерлік есеп жүйесінің құқықтық және заңдылық актілерінің үйлесімдігін, нұсқауы мен қаулысын, және де басқа да бухгалтерлік есеп жүйесі аймағындағы мемлекеттік арнайы жарияланған құжаттарды қамтамасыз етеді. Әдістемелік аспект- есеп әдісінің нақты көрсетілімін, міндеттеме және активтердің бағасын есептеу амортизациясын, міндеттеме мен активтердің қолданылуының жаңаруы барысында қамтамасыз етіледі. Техникалық аспект- нақты қолданылым әдісінің аспекті, құжат бағытында, екілік жазу, жаңалап жүргізу, мәлімет есеп-қисабының дайындығының қамтамасыз етілуі. Бақылау аспекті- есеп саясаты барысында ұсынылған тәртіптің орындалуын бақылауға алады. Ұйымдастырылған аспект- әдіскерлік өзара іс-қимылды техникалық, нормативті-құқықтық және ақиқат жолының кәсіпорын бақылау аспектісі басқармасының ықпалының дербес әрекетін қамтамасыз етеді. Есептеу саясатының қалыптасуы барысында анық ұсынылған қажетті мәні, одан қаншалықты, қандай ұйымдастырылған қалпы, кәсіпорын түрі, өндірістік мінездеме және басқарма саясаты кәсіпорны тура анықталу стратегиялық кәсіпорнын және есеп саясатын тура есептеу бухгалтерлік есептің құрылу жүйесі (қаржылық және салық есебі) (1 кесте) Ұйымдастырылған фактор құқықты- ұйымның статусын айқын анықталуын, сонымен қатар ақпараттық-техникалық кәсіпорынның жабдықтандырылуын қамтамасыз етеді. Өндірілген фактор өндіріс факторының нақтылануына мүмкіндік береді. Басқарма факторы қызметкерлерінің басқару аппараты және дербес бухгалтерияның оның лауазымына қарай және білім маманы мен мүмкіндігі лауазымының міндетін үлестіру. Басқару есептілігі ақшалай және натуралды бірліктерде көрсетілген көрсеткіштердің кешені, сонымен қатар ұйымды басқару және бақылау мақсатында кез келген уақытта ұйым қызметінің қаржы - шаруашылық жоспары мен баламаларының нәтижелері материалдық талдау болып табылады. Салық есептілігі есепті күнге кәсіпорынның салық төлемдерін реттейтін нормативтік актілерге сәйкес салық базасының толық есебін көрсетеді. Статистикалық есептілік - бұл ақшалай және натуралды түрде көрсетілген ұйыммен бекітілген формалар мен ұсынылатын көрсеткіштер кешені. Оперативті есептілік шаруашылық операциядардың орындалу немесе аяқталу кезінде ұйымның ішкі басқаруы мен ағымдық бақылауына арналған. Осылайша О.А. Заббарова экономикалық есептіліктің барлық түрін ерекшелей отырып, сыртқы пайдаланушыларға есептілікті жіктемейді. Сонымен қоса бухгалтерлік және статистикалық есептіліктің бір қатар ерекшеліктері бар. Бухгалтерлік есептілік мүлік құрамы мен ұйым міндеттемелерін, сонымен қоса ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін сипаттайды. Есепті ақпараттарды құрастырудың мұндай амалы бухгалтерлік есептің дербес қағидаларына негізделуі мен ұйымның меншік иесіне қатысты дербес заңды субъект ретінде қарастыруына байланысты болады. Статистикалық есептілік макроэкономика тұрғысынан өзінің басты мақсаты деп өнеркәсіптің жалпы процестеріне бақылау жүргізуді түсінеді. Ұйым тек шаруашылық субъектісі ғана емес, сонымен қатар халық шаруашылықтың бір бөлігі ретінде қарастырылады. Бухгалтерлік есептілік негізінен бағалы көрсеткіштерді қамтиды. Статистика көлемді көрсеткіш және орта көлемді көрсеткіштермен байланыста болады. Бухгалтерлік есептілік тек бағалы көрсеткіштерді қамтиды, ал берілген есептіліктер жаппай шаруашылық операцияларға негізделген. Статистикалық есептілікте бағалы көрсеткіштерден басқа да көрсеткіштер қолданылады, ал статистикалық ақпараттар операциялық және бухгалтерлік есеп мәліметтерімен және іріктеу жолымен қалыптасады. Бухгалтерлік есеп ақпараттың негізіне сәйкес экономикалық, басқарушылық және іскерлік шешімдерді қабылдауға керекті бухгалтерлік есеп мәліметтері негізінде алынған ұйымның (кәсіпорынның) шаруашылық қызметінің нәтижелері мен оның қаржылық және мүліктік жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі. жүктеу/скачать 246,54 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|