14 дәріс: Қақтығыс. Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 30,31 Kb.
|
| 3.6 Н. Леонтьевтің теориясы.
Қарастырылып отырған мәселенің дамуына айтарлықтай үлес қосқан отандық ғалымдардың ішінде А. Р.Лурияны, В. Н. Мясищевті, B. C. Мерлинді және басқаларын атауға болады. Бірақ, ең алдымен, біз А.Н.Леонтьевтің (1903-1979) іс-әрекеттік тәсілдемесіне назар аударғымыз келеді, ол жеке тұлғаның қалыптасуындағы пәндік іс-әрекеттің рөлі туралы өз теориясымен ішкі тұлғалық қақтығысты түсіну үшін көп жұмыс жасады. Оның теориясына сәйкес, ішкі тұлғалық қақтығыстың мазмұны мен мәні жеке тұлға құрылымының сипатына байланысты. Бұл құрылым, өз кезегінде, объективті қарама-қайшылықты қатынастармен анықталады, оған кірген адам әр түрлі қызмет түрлерін жүзеге асырады. Жеке тұлғаның ішкі құрылымының маңызды сипаттамаларының бірі-кез келген адам, тіпті мінез-құлықтың жетекші мотиві және өмірдегі басты мақсаты болса да, ол бір ғана мақсат немесе себеппен өмір сүре алмайды. А. Н. Леонтьевтің пікірінше, адамның мотивациялық саласы, тіпті оның ең жоғары дамуында, ешқашан қатып қалған пирамидаға ұқсамайды. Өмірдің әртүрлі кезеңдерінде, адам өмірінің әртүрлі салаларында және әртүрлі жағдайларда, адам мотивациялық саланы қалыптастыратын немесе бүгінгі күні әдеттегідей мотивациялық өрісті қалыптастыратын жетекші себептерден басқа көптеген мотивациялық алаңға ие. «Тұлғаның құрылымы, - деп жазды, - ол негізгі, өз ішіндегі иерархиялық, мотивациялық сызықтардың салыстырмалы түрде тұрақты конфигурациясы. Біз «тұлғалық бағдар» деп толық сипатталмаған нәрсе туралы айтып отырмыз, толық емес, өйткені адамның өмірінің нақты жетекші желісі болса да, ол жалғыз болып қала алмайды. Таңдалған мақсатқа, идеалға қызмет ету адамның басқа өмірлік қатынастарын жоққа шығармайды және сіңірмейді, бұл өз кезегінде мағыналық мотивтерді қалыптастырады. Бейнелеп айтқанда, тұлғаның мотивациялық саласы әрқашан көп қырлы», - дейді ол. Мотивациялық саланың осы «шыңдарының» қайшылықты өзара әрекеттесуі, тұлғаның әртүрлі мотивтерін және ішкі тұлғалық қақтығысты қалыптастырады. Леонтьев А.Н. Қызметі. Сана. Тұлға. — М.: Политиздат, 1975. —221Б. Осылайша, тұлғаның ішкі құрылымына имманентті түрде тән ішкі тұлғалық қақтығыс қалыпты құбылыс болып табылады. Кез келген тұлғаның құрылымы ішкі қайшылықтармен және әртүрлі мотивтер арасындағы күреспен сипатталады. Әдетте бұл күрес қарапайым түрде өтеді және тұлғаның үйлесімділігін бұзбайды. «Өйткені, үйлесімді тұлға ешқандай ішкі күресті білмейтін адам емес». Бірақ кейде бұл күрес адамның мінез-құлқын және оның бүкіл келбетін анықтайтын негізге айналады. Бұл қайғылы тұлғаның құрылымы. жүктеу/скачать 30,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|