179
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №2, 2014
ҚҰҚЫҚТАНУ
ҼОЖ 363.25
Ғ.ЕРНАЗАРОВ
заң ғылымдарының кандидаты,
Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің аға оқытушысы
ПАЙДАКҤНЕМДІК МАҚСАТТАҒЫ ҚАРАҚШЫЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҢ
САРАЛАНҒАН ЖӘНЕ АСА САРАЛАНҒАН ҚҦРАМДАРЫ
Кез келген мемлекеттегі қоғамдық қауіпсіздіктің қамтамасыз етілуі,
құқықтық тәртіптің сақталуы оның жан-жақты дамуының басым
бағыттарының бірі екені анық. Ӛйткені, тәртіп жоқ жерде қоғамдық
тұрақтылық пен экономикалық дамудың болмайтындығы белгілі.
Ӛркениетті елдің даму деңгейі қоғамдық тәртіптің тұрақтылығы мен оның
азаматтары
құқықтарының
қорғалуын
қамтамасыз
етуімен
анықталатынын да біз жақсы білеміз. Десек те қазіргі нарық заманында
қылмыскерлер саны азайып тұр деп айта алмаймыз. Әсіресе, пайдакүнемдік
мақсаттағы қарақшылық қылмыстың сараланған және аса сараланған
құрамдары мәселесі қазіргі таңда зерттеу нысанына айналған үлкен
тақырыптардың бірі. Мақалада қарақшылық шабуылдағы қатысушылардың
әрекеттерін саралау түрлері, бӛтеннің мүлкін заңсыз иемдену, қылмыстық
топтың мүддесі сияқты, т.б. мәселелер талқыланып кӛпшілік назарына
ұсынылып отыр.
Кілт сӛздері: пайдакүнемдік, қылмыс, тонау, қарақшылық, рецидив.
Қылмыстық заңның ережесіндегі қарақшылық қылмыстың сараланған
құрамдарына мыналар жатады:
1.Адамдар тобының алдын-ала сҿз байласуы;
2.Қылмысты
бірнеше рет жасау;
3.Тұрғын, қызметтік, ҿндірістік үй-жайға не қоймаға заңсыз кіруі;
4.Қару немесе қару ретінде пайдалынылатын заттарды қолданумен
жасалған қарақшылық танылады.
Алдын-ала сҿз байласу қылмысты жасауға ҿзара
белгілі келісімдердің
болуы. Алдын-ала сҿз байласудың басты ерекшелігі алдын-ала келісіп, сҿз
байласу бҿтеннің мүлкін талан-таражға салу мақсатында шабуыл жасауды
кҿздейді. Осындай қылмысты бірнеше адамдар тобы қатысқанымен, олардың
арасында алдын-ала келісу болмаса, бұл ҽрекетті Қылмыстық кодекстің 179-
баптың бірінші бҿлімімен
саралануы керек, соттар жаза тағайындау кезінде
54-бапты ескере отырып, ауырлататын жағдай ретінде бағалай алады [1].
Қарақшылық топтың алдын-ала сҿз байласуы,
олардың белгілі бір құқыққа
қайшы ойларын жүзеге асыру үшін ҽртүрлі мҽселелерге байланысты
келісімдерді жүргізуі болып табылады. Бұл шабуыл жасаудың объектісі,
топтың құрамы жҽне ондағы қатысушылардың ҽрқайсысының
қылмыстық
