1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады H. A. Yesevi uktü Bülteni
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №2, 2014
жүктеу/скачать 4,95 Mb. Pdf көрінісі
|
| АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №2, 2014
беретіндей ҽсер етеді. Осындай кішкентай ғана деректі детальдардың шығармашылық процестегі орнын айқындау оңай емес ҽрине. Жаңағы келтірілген Мұқағали ҿміріне қатысты естеліктің болашақта жазылар балаларға арналған ҿлеңдерінің баспалдағы болмағанына кім кепіл? Тағы да бір мысал келтіре кетейік. Біздің оқу ордамызда «Қазақ тілі» кафедрасының оқытушысы Мағжан Сҽуле дейтін апайымыз бар. Сол апайдың айтуынша арғы атасы халқымыздың аяулы ақыны М.Жұмабаевтың кҿзін кҿрген екен. Мағжан ақын басына түскен нҽубетті жылдарда қашып жүрген кезінде Сҽуле апайымыздың атасына жолығып, естелікке ҿзінің аты жазулы тапаншасын қалдырған, ал Сҽуленің атасы Мағжанға ат ауыстырып берген деседі. Бұл түсіне білген адамға тарихи оқиға. Қажет десеңіз, белгілі бір кҿркем туындыға таптырмастай сюжет. Ал мұндай деректің ақын ҿміріне қатысты тарихи тұрғыдан зерттелуде маңызды шаруа атқаратыны болады. Бұл мысалдарды келтіруіміздің ҿзі, ақын-жазушылар шығармашылық процесіне қатысты зерттеушілер назарында болатын деректі детальдардың үлкен роль атқаратындығына кҿңіл аударту. Енді, зерттеушілердің шығармашылық процеске қатысты деректі құжаттар мен ауызша материалдарға кҿңіл бҿлетіндігін ұғындық. Ендігі бір мҽселе кҿркем туындының ҿзі. Кҿркем туындыдағы материалдық предметтердің тарихи, деректік негіздерінің маңыздылығы. Мҽселен, ҿлең болса деректік, автобиографиялық сипаттары. Ал, прозалық туынды болса ондағы деректік материалдар. Сол сияқты кейіпкерлердің ҿмірдегі түп тұлғасы, не жинақталған типтік бейнелерінің ҿмірдегі негізі. Мҽселен, Ҽ.Нұрпейісовтің жазушы Т.Ахтановпен бірге жүрген күндерінің біріндегі «Мынау Судыр Ахметтің біреуі» деп Ҽ.Нұрпейісовтің Т.Ахтановқа айтқанындай ғой. Сонымен, шығармашылық процесті зерттеудің қызықты ҽрі қиындығы секілді, шығармашылық шеберхананы зерттеушінің зерттеушілік шеберлігін де айқындау оңай болмайтын секілді. Жҽне мұның ҿзі де ақын-жазушылардың шығармашылық лабораториясына үңілер тұстағы ғылыми тҽжірибелік роль атқаратындығы маңызды болмақ. Мұндай шығармагер шеберханасын зерттеушінің шеберлігіне үңіле қарайтын зерттеу нысандарының ҿзі де қазақ ҽдебиеттану ғылымында ҽлі бой кҿтере қоймағаны белгілі. Дегенмен жекелеген ғалымдар еңбектерін саралауға арналған мақалалық кҿлемдегі материалдардың кездесетіндігін айта кетуге болады. Оларды мақала барысында атап ҿтерміз. Демек, шығармашылық шеберхананы зерттеуші ғалымның ҿзіндік ҽдіс- амалдарына барлау жүргізу де қызықты ҽрі ғылыми тҽжірибелерді үйрену, жетілдіру жолындағы басты бағдар болатыны анық. Бұл да бүгінгі ҽдебиеттану ғылымы алдында тұрған жабық мҽселелердің бірі екендігін айта кеткіміз келеді. Мұндай ҽлі де болса зерттелу аумағы кеңи қоймаған ғылыми нысанның жас зерттеушілер үшін қиындық тудыратыны белгілі. Осындай қиындықтарға қарамастан мақаламыздың нысаны етіп шығармашылық лабораторияның зерттелуін алып отырмыз. Қазақ ҽдебиетіндегі шығармашылық процесті зерттеудің деңгейіне тоқтала отырып, ондағы |