1.Қазақстан аумағындағы мемлекеттер; (1-6) Амангелдиева
Монғол мемлекетінің саяси тарихы
жүктеу/скачать 151,79 Kb.
|
DOC-20230105-WA0155.
- Бұл бет үшін навигация:
- 60.Шыңғысхан империясының Қазақстан жерін жаулап алуы. ЖАУАБЫ 58 ДЕ ЕКЕУИ БИРДИ 61.Әмір Темір мемлекетінің жорықтары. (61-66) АЙДАНА
| 59 Монғол мемлекетінің саяси тарихы.
Қытай дереккөздерінде Моңғолия халқын татарлардеп атады. ал Темужин мен оның халқы өздерін монголдар деп атады, ал мемлекетін монгол мемлекеті деп аталды. XII ғасырда монгол тайпалары Орхон және Керулен өзендерінің арасында өмір сүрді. * XII ғасырдың аяғы-ХХ ғасырдың басы-әскери-феодалдық моңғол мемлекеті құрылды. Астанасы-Қаракорым. Негізін қалаушы - Темучин (б.з. д. 1155-1227), бержин тайпасының билеушісі Есугей Бахадурдың Ұлы - барлық монгол тайпаларын 20 жылға созылған күресте біріктірді. 1206 жылы Онон өзенінің бойындағы ақсүйектер құрылтайында ол хан болып сайланып, Темужин( Шыңғыс хан) болды. Моңғол тайпалары Темужин ұлысы бір болып саналды және үш қанатқа бөлінді: 1. оң қаптал - барунгар. 2.сол қанат - жонгар (). 3. Орталығы-кул (гол) Әр қанатта онға негізделген армия болды: * Тюмень - он мың әскери қызметші, қолбасшы - Тюмень; * Мыңдық - бір мың әскери қызметші, басқарушы - мыңбасар. * жүздік - жүз сарбаз, басқарушы жүзбасы. * Ондық - он сарбаз, басқарушы-онбасы. Шыңғыс ханның әскері тоқсан бес мың адамды құрады. Ханның он мың адамнан тұратын тандаулы (кешіктен) әскері болды. Монгол шаруалары (араттар) соғысқа қатысуға міндетті болды. Темужин ержүрек және шытырманшыл адамдарды, олардың шығу тегіне қарамастан, әскери қызметке тағайындады. Әскери тәртіпті бұзғандар өлім жазасына кесілді. Мемлекетте өз билігін нығайту үшін Темужин "Яса"деп аталатын салттық заңдар жинағын шығарды. "Ясы" талабын орындамаған Темужиннің түрік тіліндегі білік (білім) сөзінің атымен аталған мақал-мәтелдеріне сәйкес қатаң жазаланды. Темужин "киіз туырлықты халықтар" бірлестігінің ұранын ұсынды және Орталық Азияның барлық көшпенділерінің жалған бірлігін насихаттады. Біз моңғолдар тарихы туралы деректерді "Шыңғыс Нама", ''Алтын топчы'', ''Моңғолдардың құпия шежіресі '' деген еңбектерден аламыз. 60.Шыңғысхан империясының Қазақстан жерін жаулап алуы. ЖАУАБЫ 58 ДЕ ЕКЕУИ БИРДИ 61.Әмір Темір мемлекетінің жорықтары. (61-66) АЙДАНА Әмір Темір мемлекетінің жорықтары.786/1384 жылы Әмір Темір Әзірбайжанның Астрабадына жорық жасап, Амул, Сари, Сұлтания және Тебриз қалаларын басып алды. Одан кейін Әмір Темір Иранға, Әзірбайжанға, Иракқа, Сирияға үш жылдық, бес жылдық және жеті жылдық жорықтар болып тарихқа енген үш ірі жорық жасады. Үшінші жорық кезінде (1386–88) Әзірбайжан мен Фарсты басып алды, түрікмендердің Қара Жүсіп иеліктеріне, Гуржистан мен Арменияға (Ван көлі аймағы) шабуылдар жасалды. Бұл жорықта Шараф ад-Дин Әли Йезди жазғандай, ауыр, қанды шайқастар көп шығынға ұшырады, қалалар мен ауылдар қирап қалды. Әмір Темір бағынған қалаларға тиіспеді және өз еркімен өтемақы төлеуге (мал-и аман), әскерлерін қалаға кіргізбеді, ол жерге тек алым жинаушыларды (мұхассилан) жіберді. Ол тек қала-бекініске табандылықпен қарсылық көрсеткендерді ғана тонап, талқандады, ал халықтың қолына қару алып соғысқан бөлігі жазаланды, бірақ бейбіт тұрғындарға тиіспеді. Сейіттерге, ғалымдарға, ақындарға, қолөнершілерге де қол тиген жоқ. Мысал ретінде Исфаханды алайық. «Зафар-наме» авторының айтуынша, Исфахан тұрғындары белгілі бір Әли Кучанның арандатуына көніп, түнде алым жинаушылар мен гарнизонға шабуыл жасап, әрқайсысын қырғынға ұшыратқан. Әмір Темір қала мен облысты қорғау үшін қалдырған үш мыңыншы гарнизон да жойылды. Темур Фарсқа барар жолда қайғылы жағдайды біліп, жорықты тоқтатып, әскерін Исфаханға бұрды да, ашудың қызған шағында бұған кінәлілердің бәрін өлтіруге бұйрық береді. Исфахандықтар өздерін қорғау үшін қолдарына қару алды, бірақ басылды. Шараф ад-Дин Әли Йезди Әмір Темір 70 мың өлі бастан тұрғызған мұнара туралы айтады. Бұл жерде, біздің ойымызша, көрсеткіш анық әсіреленген жүктеу/скачать 151,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|