2 ббк 511. 1(2) С33 Редакционная коллегия

 
38 
ЛАПАРОСКОПИЯЛЫҚ ХОЛЕЦИСТОЭКТОМИЯНЫ 
ҚАБЫРҒА АСТЫЛЫҚ МИНИ ТІЛІК ТӘСІЛІ МЕН 
КОНВЕРСИЯЛАУ 
Т. Ж. Әмренов, А.С. Сейткамзин 
Семей қаласының Мемлекеттік Медицина Университеті, Қазахстан 
Республикасы. 
 
Тәжірибе 
алмасу 
мақсатында 
авторлар 
лапароскопиялық 
холецистоэктомияны 6 ауруға қабырға астылық мини тілікке конверсиялап 
операцияны 
аяқтағандары 
мен 
бӛліседі. 
Лапароскопиялық 
холецистоэктомиялар 
кезінде 
конверсиялау 
қажеттілігі3-30%дейін 
кездеседі.Кӛптеген 
хирургтар 
қолданатынжоғарғы 
орта 
лапаротомиялықжолы мен конверсиялау,науқасты үлкен операциялық және 
психологиялық  күйзелістерге  әкеледі.Қабырға  астылық  мини  тілік  арқылы 
холецистоэктомия жасаудағы жинақталған тәжірибеге сүйене отырып, осы 
тәсіл  орталық  лапаротомияданкӛрі  тиімдіме  деп  ойлаймыз.Себебі  қабырға 
астылық  мини  тілікпен  іш  қуысына  ену  біріншіден  науқастың  денесін  аз 
зақымдайды,  екіншіден  тікелей  ӛт  қабы,  бауыр,  ӛт  жолдарының  үстінен 
түседі, үшіншіден науқастың тыныс алуына кері әсері шамалы, тӛртіншіден 
жеңіл орындалады. 
Жұмыстың  масаты:  Лапароскопиялық  холецистоэктомия  кезіндегі 
қабырға астылықконверсиялау тәсілінің қауыпсіздігін, тиімділігін негіздеу. 
Материалдары мен тәсілдері: Жедел және созылмалы холциститте біз 
қабырға  астылық  ену  жолы  мен  2001  жыдан  бері  2000  ға  жуық 
холцистоэктомия  операцияларын  жасадық.Қабырға  астылық  мини  тілік 
арқылы  іш  қуысына  енутәсілін  орындау:  Іштің  оң  жақ  тік  бұлшық  етінің 
сыртқы  жағынан,  оған  паралельді,ұзындығы4-5см.,  қабырға  доғасына  2см. 
Жеткізбей  тілік  жасалады.Тері  жарасынан  апоневроз  жарасы  2-3  см. 
Ұзындау.Бұлшық ет жіктеліп ашылады.Іш қуысына еніп ӛт қалтасынының 
2/3-3/4болігін  түп  тұсынан  субсерозды  мобилизациялап,  оны  ішке  қарай 
еңгізгенде,бізге  қажетті  гепатодуоденальды  байлам,Гартман  қалтасы,  Кало 
үшбұрышы анық кӛрінеді. 
Туындаған нәтижелер: Біз лапароскопиялық холецистэктомия кезінде 
6  ауруға  қабырға  астылық  мини  тілік  ену  тәсілі  мен  конверсия  жасап 
операцияларды  нәтижелі  аяқтадық..  Конверсияға  мұқтаждық  тудырған 
мына 
жағдайлар: 
3 
науқаста 
перивезкальды 
абсцесс, 
перигепатодуоденальды  инфильтрат.  1  науқасқа  топографо-анатомиялық 
ерекшеліктерін 
анықтау, 
жалпы 
ӛт 
жолына 
ревизия 
жүргізу, 
холедохолитотомия,  ӛт  жолдарын  дренаждау.  1пациенте  атипиялық  бауыр 
астында орналасқан аппендицит жабысқақ ауруына әкелген.6-шы адамда ӛт 
қабы  кӛлденең  тоқ  ішекке  қатты  жабысып  қалған.  Операциядан  кейіңгі 
кезеңдер  асқынусыз  ӛтіп  аурулар  4-7  күн  аралығында  стационардан 
шығарылды. Тұжырымдау: Қабырға астылық мини тіліктен іш қуысына ену 
тәсілі  лапароскопиялық  холецистоэктомия  кезінде  қажет  болса,  қолдануға 
тұратын тәсіл. 

 
39 
ҚАЗАҚ ДӘСТҤРІНДЕГІ ШЕШЕНДІК ӚНЕР 
Базаров Ернур 119 ж/м 
Семей мемлекеттік медицина университеті, ҚР 
 
Тақырыптың  ӛзектілігі:  Шешендік  сӛздер,  ӛнер  кӛп  жағдайда 
әншілік,  күйшілік  тіпті  ақындық  сияқты  ӛнер  танымай  кейбір  тыңдаушы 
адамдардың  ―жақсылар‖  мен  жайсаңдардың  жеке  бастарының  қасиеттері 
ретінде де бағаланған. Ақындар сияқты шешендер арнайы ӛнер жарысына 
түспеген, түсуге арналған, олардың шешендігі белгілі бір дауларды шешу 
үстінде  кӛрінген,  шешендік  –  тапқырлық  сӛздері  белгілі  бір  мақсатпен 
байланысты туылған.  
Тақырыптың мақсаты:Шешендікке құрылған әңгімелерді, 
аңыздарды және ӛлеңдерді жастардың қызығушылықтарында арттыру. 
Зерттеу әдістері: жүйелеу. 
Қорытынды:   Қазақ  халқында  белгілі  бір  мәселені  талқылау 
кезінде шешен адамдардың тапқыр ойымен, шебер тілімен ауызша айтқан 
мазмұнды,  кӛркем  пікірін  шешендік  сӛз  дейміз.  Ақындық,  шешендік 
ӛнердің  ӛсіп-ӛркендеуіне  қажетті  жағдай  еркін  сӛйлеуге  бостандық,  сӛз 
бостандығы.  Бұл  жӛнінде  де  қазақ  қауымында  сӛзге  тыйым  салынбаған, 
сынға шек қоймаған. Тілімізде ―би‖, ―шешен‖ деген сӛздердің бір мағынаға 
бірігіп,  кірігіп  кеткені  белгілі,  би  болу  үшін  бір  ғана  сӛзге  шеберлік 
жеткіліксіз.  Бұл  ең  алдымен  елдің  шежіресін,  тарихын  ұлылы-кішілі  ел 
басынан  ӛткен  уақиғаларды,  тарихи  қайраткерлерді,  әсіресе  дау-дамай, 
соғыс  біткен  мәселелеріне  реттеу  тәртібін  екінші  сӛзбен  айтқанда,  әдет-
ғұрып заңын жетік білуге тиіс.  
Қазақ шешендік ӛнерінің зерттелу тарихы ӛткен ғасырдың бірінші 
ширегінен бастау алады. Мәселен, 1883 жылғы ―Дала уәлаяты‖ газетінің 24 
санында Әлихан Бӛкейханов ескі билердің шешендік сӛздеріне аса ілтипат 
кӛрсетіп, оларды жинау, саралау, насихаттау идеясын кӛтерген. Ал 
шешендік сӛздерге ғылыми түрлендірулер жасау үстіміздегі ғасырдың 20-
шы жылдарынан басталған. Шешендік сӛздерді ауыз әдебиетінің жеке 
саласы ретінде қарастырған бұл тұстағы зерттеулер А. Байтұрсынов, М. 
Әуезов, С. Сейфуллин есімдерімен тығыз байланысты. Бұдан кейінгі 
кезеңдегі шешендік ӛнер тарихының зерттелуі Ә. Маметова, Б. Адамбаев 
еңбектерімен толықты. Сондай–ақ фольклортанушы ғалым С. Садырбаев 
шешендік сӛздерді ішкі үлгілерге жіктеуде ӛзіндік ой-ӛрнегін кӛрсете 
білді. 
Аңыз әңгіме, мақал-мәтел, жыр, шешендік сӛздердің түрлері 
жастардың дүниетанымын кеңейтеді, жан-жақты дамуына ықпал етеді. 
Жас ұрпаққа қазақтың би – шешендерінің ӛмірінен мәлімет беріп қызықты 
тұстарынан сӛз қозғау ӛнегелі істерге апарар жол.  
 

 
40 
СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ АККОМАДИТИВНОЙ 
АСТЕНОПИИ У СТУДЕНТОВ СГМУ И МЕДИЦИНСКОГО 
КОЛЛЕДЖА «АВИЦЕННА» 
Баймугамбетова М. М., Карагаева Т. К., 427 ОМФ 
ГМУ г. Семей, РК 
 
Актуальность. С ускорением темпов научно-технического прогресса 
и связанного с этим увеличением зрительных нагрузок одной из основных 
причин нарушения зрения является патология аккомодации и связанное с 
ней зрительное утомление (аккомодативная астенопия). Традиционно, этой 
проблеме  подвержены  учащиеся  средних  и  высших  учебных  заведений, 
что  связано  с  испытываемой  ими  значительной  зрительной  нагрузкой.  В 
доступной нам современной литературе нет данных о распространенности 
данного  процесса  у  студентов-медиков,  в  связи  с  чем  представляется 
актуальным  изучение  этой  проблемы  у  студентов  ГМУ  г.  Семей  и 
медицинского колледжа «Авиценна». 
Нашей целью стало изучение объем аккомодации у студентов ГМУ 
г.  Семей  с  1  по  5  курсы  ОМФ  и  стоматологического  факультета  и 
учащихся медицинского колледжа «Авиценна». 
Материалы  и  методы  исследования  –  в  СГМУ  обследованы  110 
человек  (220  глаз),  в  медицинском  колледже  –  30  человек  (60  глаз). 
Каждый студент был анкетирован о наличии зрительного утомления, после 
чего  у  него  исследовался  абсолютный  объем  аккомодации.  Исследование 
проводилось  индивидуально  с  каждым  участником  и  включало 
рекомендации по лечению и профилактике зрительного напряжения. 
Полученные  результаты  и  их  обсуждение.  Разработанная  нами 
анкета  включала  13  вопросов  закрытого  типа  по  основным  симптомам 
зрительного утомления. Результаты оценивались по следующей шкале: 0-3 
утвердительных  ответов  –  зрительное  утомление  отсутствует,  3-6 
утвердительных  ответов  –  предрасположенность  к  зрительному 
утомлению,  при  наличии  7-10  утвердительных  ответов  ставился  диагноз 
зрительного  утомления.  Для  объективизации  полученных  данных  у  всех 
анкетированных  студентов  изучался  объем  аккомодации  отдельно  на 
каждый глаз. За возрастную норму для данной группы принимался объем 
аккомодации,  равный  9,5  Д.  Отмечалась  отрицательная  динамика 
снижения объема аккомодации с 1 по 5 курсы. 
Выводы. 
1. 
У 
студентов-медиков 
отмечается 
высокая 
предрасположенность  к  зрительному  утомлению,  что  подтверждается 
объективными данными (исследованием объема аккомодации). 
2. Отмечается прямая взаимосвязь между курсом обучения, степенью 
зрительного утомления и величиной объема аккомодации. 
Зрительная гимнастика, использование специальных глазных капель 
способствуют профилактике и устранению зрительного утомления. 

 
41 
АНАЛИЗ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ФИЛОСОФИИ И МЕДИЦИНЫ 
НА ПРИМЕРЕ СРАВНЕНИЯ МЕДИЦИНЫ ДРЕВНЕГО ВОСТОКА И 
СОВРЕМЕННОЙ МЕДИЦИНЫ 
А.О. Байтуякова 
Государственный медицинский университет г. Семей, Республика 
Казахстан  
 
«Врач-философ подобен богам» 
Гиппократ  
Цель данной работы – разъяснить тесную взаимосвязь медицины и 
философии  в  историческом  аспекте  и  современном  развитии,  показать 
отражение философской методологии в медицинской практике, разъяснить 
необходимость  к  формированию  новых  подходов  и  взаимодействию  этих 
дисциплин. 
Задачи: 
Показать как данные науки взаимно развивали друг друга на примере 
медицины Древнего Востока и современной медицины. 
Провести  соц  -  опрос  среди  студентов  ГМУ  г  .Семей  на  тему: 
«Нужна ли философия медицине?». 
Актуальность:   проблема 
кризиса 
медико-гуманитарного 
образования и пути выхода из него. 
Медицина – это не только искусство практического врачевания, но и 
интеграционная  наука,  да  и  к  тому  же,  не  столь  эмпирическая,  сколько 
теоретическая. 
Она 
представляет 
собой 
уникальное 
единство 
познавательных  и  ценностных  форм  умственного  отражения  и 
практического  преобразования  человеческой  жизни.  Последнее  сближает 
медицину с философией. 
Комплексное  изучение  человеческого  организма  в  норме  и 
патологии  всегда  естественным  образом  связывается  с  философией. 
Медицина, по сути, всегда философична. Более того, фактически она сама 
уже явление философии, ибо учит людей мудрости правильной, здоровой 
жизни.  Это  особая  философия,  помогающая  приводить  в  порядок  все 
творческие  потенции  человека  во  всех  сферах  его  социальной  и 
индивидуальной 
жизнедеятельности. 
Таким 
образом, 
медицина 
представляет 
собой 
необходимую 
систему 
человеческого 
жизнеобеспечивания.  
В  девятнадцатом  веке  врач  и  писатель  В.В.Вересаев  писал  «…Как 
это  ни  печально,  но  нужно  сознаться,  что  у  нашей  науки  до  сих  пор  нет 
этики…  Необходима  этика  в  широком  философском  смысле…  Узкие 
вопросы  врачебной  практики,  прежде  всего  должны  решаться  именно  с 
философской  точки  зрения,  и  только  в  этом  случае  мы  сумеем,  наконец, 
создать настоящую медицинскую этику». 
 

 
42 
РОЛЬ КОМПЬЮТЕРНОЙ ТОМОГРАФИИ В 
ДИАГНОСТИКЕАСЕПТИЧЕСКОГО НЕКРОЗА ГОЛОВКИ 
БЕДРЕННОЙ КОСТИ 
Балабанченко Е., А.Б.Ахметбаева, А.Т.Токенбаева, А.Н.Саркенова, 
А.В.Рахимбеков, Н.М.Едильканова  
Государственный медицинский университет г.Семей,  
Республика Казахстан  
 
Цель:  Оценка  роли  компьютерной  томографии  в  изучении 
минеральной  плотности  костной  ткани  головки  бедренной  кости  в 
зависимости от стадии асептического некроза. 
Материалы  и  методы.  Обследовано  209  (39,8%)  с  установленным 
диагнозом  асептического  некроза  головки  бедренной  кости  (АНГБК), 
средний возраст составил 44,8±4,2 лет, из них мужчин – 154 (73,6%), женщин 
– 55 (26,4%). Контрольную группу составили 110 здоровыхлиц без признаков 
артроза тазобедренных суставов, со средним возрастом 44,6 ±3,4 лет, изних 
мужчин – 65 (59,1%), женщин – 45 (40,9%). 
Всем больным с АНГБК и группе контроля проведена рентгенография 
тазобедренных  суставов,  компьютерная  томография  с  целью  измерения 
плотности  костной  ткани  в  области  головки  бедренной  кости  (в  единицах 
Хаунсфильда ) на аппарате Toshiba (Япония).  
Результаты  и  их  обсуждение.При  расположении  больных  по  полу  и 
возрасту  отмечено,  что  АНГБК  встречается  у  мужчин  в  3  раза  чаще,  чем  у 
женщин,  что  подтверждается  другими  исследованиями.  При  распределении 
по возрасту отмечен высокий процент заболеваемости мужчин в возрасте от 
30  -  39  лет  и  40  -  49  лет  (15,3%  и  26,7%  из  209  обследованных  мужчин  и 
женщин), а женщины страдают АНГБК в большинстве случаев в возрасте 40 
лет  и  старше  (11,9%  случаях).  В  зависимости  от  этиологии  пациенты 
распределены  в  следующем  порядке:травма  74  (35,4%),  применение 
кортикостероидов и других гормонов 11 (5,2 %), идиопатический АНГБК  – 
96  (45,9%),  злоупотребление  алкоголем  –  17  (8,1%),врожденный  вывих 
головки бедра – 11 (5.4%). 
По  уровню  поражения  тазобедренных  суставов:  одностороннее 
поражение  в  82  (39,3%)  наблюдениях  (правостороннее  поражение  в 
35(42,6%),  левостороннее–в  48(57,4%)  случаях);  двустороннее  поражение 
тазобедренных  суставов  у  127  (60,7%),  где  имело  место  тотальное  и 
субтотальное  вовлечение  в  патологический  процесс  головки  бедренной 
кости. 
В  группе  больных  АНГБК  в  1-й  стадии  заболевания  средние 
показатели  плотности  головки  составляют  +  225,4±56,2Н.  Во  2-й  стадии 
отмечено  снижение  денситометрических  показателей  до  +170,3±65,1  Н 
(р≤0,001). 
Выводы:  В  результате  применения  КТ  диагностики  остеопороза 
показана роль компьютерной томографии в оценке плотности костной ткани 
при АНГБК.  

 
43 
ПРИМЕНЕНИЕ ГОМОГЕНАТОВ НЕКОТОРЫХ УЧАСТКОВ 
ПРОДОЛГОВАТОГО МОЗГА В КАЧЕСТВЕ СТИМУЛЯТОРОВ 
РЕГЕНЕРАЦИИ 
Балауов А., А. Сәпенов студенты 401 группы ОМФ 
Государственный медицинский университет г.Семей, Республика 
Казахстан 
 
Повышение  способности  организма  к  репаративной  регенерации 
является  одним  из  самых  перспективных  направлений  современной 
медицины  (Л.В.  Полежаев  1968  г.)  В  нашем  эксперименте  выявлено 
значительно превосходящее по выраженности известные биостимуляторы, 
стимулирующее влияние гомогенатов некоторых участков продолговатого 
мозга на процессы репаративной регенерации. 
Цель  настоящей  работы  заключалось  в  экспериментальном 
изучении  влияния  гомогенатов  выделенных  из  различных  областей 
продолговатого мозга на процессы заживления тканевых дефектов. 
Гомогенатыпродолговатого мозга готовили из продолговатого мозга 
крыс линии Вистар. 
В эксперименте использовались три группы по 50 беспородных крыс 
обоего  пола,  массой  200-250  гр.  Всем  животным  наносили  стандартные 
повреждения  (послойные  кожно-мышечные  раны)  размерами  20х4  мм.  А 
затем  раневые  поверхности  животных  экспериментальной  группы 
ежедневно  обильно  1  раз  в  сутки  обрабатывали  гомогенатом 
продолговатого 
мозга, 
в 
контрольной 
группе 
аналогично 
– 
метилурациловой мазью, третья группа – (чистый контроль). 
Сроки  заживления  в  экспериментальной  группе  животных  были  в 
пределах  3±1  сутки,  в  1  контроле  (метилурациловая  мазь)  7±2  суток,  в 
третьей группе (чистый контроль) 10±2 (Р<0,01). 
 Вывод:Таким  образом  дальнейшее  изучение  влияния  экстрактов 
полученных из продолговатого и других участков мозга и их биологически 
активных  веществ  на  течение  репаративных  процессов,изучение 
физиологии 
и 
фармакологии 
активации 
регенерации 
является 
перспективным направлением. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
44 
МИОКАРД ИНФАРКТІНІҢ МИ-ТАМЫРЛЫҚ 
ЖЕТІСПЕУШІЛІГІМЕН АСТАСУЫНДАҒЫ АСПИРИНГЕ 
ТӚЗІМДІЛІК 
Ж. Барбосинова, М.А. Қапақова 
СММУ, ҚР 
 
Қазіргі  кезеңде  зерттеушілердің  назарын  аударған  маңызды  мәселе 
аспириннің тромботикалық асқынулардың дамуына әсер ете алмауы және 
тромбоксан  А2  ӛнімін  баса  алмауын  аспиринге  тӛзімділік  деп  аталды. 
Жҧмыс  мақсаты:  миокард  инфарктінің  ми-тамырлық  жетіспеушілігімен 
(МТЖ)  астасуы  бар  науқастарда  аспиринге  тӛзімділік  жиілігін  анықтау 
арқылы емдеу жолдарын жетілдіру.  
Аспиринмен  емдеуді  жалғастыру  фонында  гемостазиологиялық 
зерттеулердің  нәтижелеріне  байланысты  миокард  инфарктінің  МТЖ-мен 
үйлесімі  бар  науқастар  2  топшаға  бӛлінді:  яғни,  тромбоциттер 
агрегациясының суммарлы индексі деңгейінен 65%-тен аспайтын және осы 
кӛрсеткіштерден  жоғары.  I  топшаны  38  (47,5%)  науқас,  II  топшаны  42 
(52,5%) науқас құрады. 
Алынған  мәліметтерден  кӛретініміз,  тромбоцитарлы  гемостаз 
жүйесінің  зерттелген  кӛрсеткіштерінің  екеуінде  айқын  агрегацияны 
сипаттайтын  тромбоциттер  агрегациясы  индексі  және  тромбоциттер 
агрегациясының  суммарлы  индексінде  нақты  айырмашылық  байқалды. 
Тромбоциттердің  АДФ  агрегация  сынамасында  бірінші  кӛрсеткіштің 
жоғарлау  деңгейі  16,5%  (р

0,05)  құраса,  ал  тромбоциттердің  адреналин 
агрегациясында  26,5%  (р

0,05)  құрады.  Тромбоциттер  агрегациясының 
суммарлы  индексі  2  топта  1  топқа  сәйкес  кӛрсеткіштерден  16,9  %-ке 
(нақты  емес)  және  29,2  %-ке  (р

0,05)  жоғары  болды.  Осыдан  біз, 
тромбоциттердің 
адреналин 
агрегация 
деңгейінде 
аса 
айқын 
айырмашылықтың  барын  кӛреміз.  Тромбоцитарлы  гемостаз  жүйесінің 
кӛрсеткіштері  мәліметтеріне  талдау  жасай  отыра  кӛретініміз,  бӛлінген 
топшалар  арасында  нақты  түрдегі  айырмашылық,  тромбоциттер 
агрегациясының  механизмдерінің  бірінің  әсері  соңғы  нәтижелер 
қатынасында-әсіресе, адреналин тәуелді түрінде байқалды. 
Қорытынды. Жедел коронарлы және ми-тамырлық жетіспеушілігін 
басынан ӛткерген науқастар арасында аспиринге тӛзімділік жиілігі 45%-ды 
құрайды.  Осы  аталған  науқастарға  клопидогрелді  тағайындау  гемостаз 
жүйесінің 
тамырлы-тромбоцитарлы 
және 
плазмалы-коагуляциялық 
жүйелер кӛрсеткіштерінің қалыптасуына әкеледі. 
 
 
 
 
 

 
45 
МАСЛОУДЫҢ «ҚАЖЕТТІЛІК ТЕОРИЯСЫНЫҢ» БАСШЫ 
ҤШІН МАҢЫЗЫ 
Ә.А.Батырханова 
Семей қаласының мемлекеттік медициналық университеті, Қазақстан 
Республикасы 
 
А.Маслоу  кӛзқарасы  «қажеттілік  иерархиясы»  әдістемесі  деп 
аталады.  Ол  қажеттіліктің  қатаң  иерархиялық  құрылымды  орналастыруға 
болады  деп  есептеді.  А.Маслоу  бойынша  қажеттілік  иерархиясы 
жорамалдауынша,  тӛменгі  деңгейдегі  қажеттілік  қанағаттандырылған 
жағдайда  ғана  едәуір  жоғары  деңгейдегі  қажеттілік  пайда  болады  да, 
адамдардың 
назарында 
осы 
жоғары 
деңгейдегі 
қажеттілікті 
қанағаттандыру  ой  ниеті  туындайды.  Әрбір  нақты  уақыт  кезеңіне  орай 
адамдар  ӛзіне  аса  маңызды  немесе  күшті  қажеттілікті  қанағаттандыруға 
ұмтылады. 
Ӛзін-ӛзі 
кӛрсету 
қажеттілігі 
ешқашанда 
толық 
қанағаттандырылмайды, ӛйткені адамның жеке басының ой-ӛрісі дамуына 
орай  оның  потенциалдық  мүмкіндігі  ұлғая  түседі.  Сол  себептен  де 
қажеттілік процесінде адамның қажетсінуінде шек болмайды. 
А.Маслоу теориясы адамдардың жұмысқа ынталану негізін түсінуге 
зор  үлес  қосты.  Басшылар  адамдардың  қажеттілігі,  олардың  жан-жақты 
қажетсінуімен айқындалатынын түсінді. 
Бүкіл ұйымның ойлаған мақсатына жету үшін басшылар адамдардың 
ең  қажетті  нәрселерін,  мүмкіндігінше  толық  қанағаттандыруға  тырысу 
қажет. 
Басшы ӛзінің қарамағындағыларды мұқият бақылауы, сӛйтіп, қандай 
қажеттілік  олардың  белсенділігін  арттыратындығын  білуі  тиіс.  Қажеттік 
уақыт  ӛткен  сайын  ӛзгеріп  отыратындықтан,  адамдарға  бір  рет  қолайлы 
жағдай  жасағаннан  кейін,  ол  үнемі  жұмысқа  тиімді  әсер  етеді  деп 
есептеуге  болмайды.  Уақыт  ӛте  келе  қажеттілік  кӛзқарасы  да  ӛзгереді. 
Мәселен,  бұрын  экономикалық  тәсіл  басым  болса,  енді  қажеттілік 
әлеуметтік-экономикалық тәсіл бола бастады. 
Қорыта  келе,  адам  ішкі  және  сыртқы  күштердің  қысымымен  айқын 
әрекеттерді  жүзеге  асырады.  Бұл  қажеттілік  күштер  жиынтығы  ретіндеәр 
адамда  бірдей  қайшылық  туғызбайды.  Сондықтан,  қажеттілікті  бір 
мағыналы  сӛзбен  айту  мүмкін  емес.  Бірақ  эмпиризмдік  зерттеулердің 
негізінде  қажеттілікке  әсер  ететінфакторларды  суреттейтінбірнеше 
тұжырымдар  ӛңделген  болатын.  Негізінен,  қажеттілік  теориялары 
бойынша,қажеттіліктердің  әр  түрлі  топтағы  адамның  мінез-құлығына 
ықпал  етуіне  назар  аудартады.  Бұл  тұжырымдардың  принципшіл 
айырмашылықтарына  қарамасақ,  олар  адам  қажеттілігінің  әрекетіне 
жалпылық  қайтаратын  ортақ  ұқсастығы  бар.  Басқару  ӛнері  арқылы 
қоластындағылардың  қандай  қажеттіліктерді  қанағат  ететініне  кӛп  еңбек 
ету арқылы жетуге болады. Тәжірибеде оқу кезінде алған біліміңді қолдана 
отырып, кӛздеген мақсаттарға жетуге болады. 

 
46 
ПОСТРОЕНИЕ ЭКОНОМИКО-МАТЕМАТИЧЕСКИХ 
МОДЕЛЕЙ В РЕШЕНИИ ЭФФЕКТИВНОСТИ ПОСТАВКИ 
РУДНОГО СЫРЬЯ 
Баянова Ә.М 
Государственный медицинский университет г. Семей, Республика 
Казахстан 
 
Современный  Усть-Каменогорск  —  центр  цветной  металлургии 
Казахстана.  В  этой  связи  возникают  вопросы  по  эффективному 
производственному 
планированию, 
оптимизации 
ресурсов 
при 
производственном  планировании,  которые  в  рамках  нашего  региона 
являются актуальным. 
Сущность  моей  исследовательской  работы  сводится  к  решению 
экономической  задачи,  представленной  в  виде  линейных  ограничений  и 
подтверждения  или  опровержения  гипотезы  о  том,  что  задача  на 
использование  ресурсов  при  производственном  планировании  имеет 
своеоптимальное решение. 
Задачи  моего  исследования:1.Поиск  конкретной  задачи  для  решения 
проблемы  эффективности  производственного  планирования,  а  также 
оптимизации ресурсов. 2. Нахождение минимумов функции данной задачи. 
При проведении исследования использовались следующие методы: 
1. Изучение материалов для овладения темой работы. 
2. Поиск возможных способов решений. 
3. Применение симплексного метода для нахождения минимумов. 
К  математическим  задачам  линейного  программирования  относят 
исследования  конкретных  производственно-хозяйственных  ситуаций, 
которые в том или ином виде интерпретируются как задачи об оптимальном 
использовании  ограниченных  ресурсов.  Мы  считаем,  что  к  такому  типу 
задач  относится  и  задача  данного  проекта,  которая  решается  симплекс-
методом,  или  как  его  еще  называют,  классическим  методом  линейного 
программирования. Результаты моего исследования следующие: 
1.
 
Определены частные случаи решения поставленной проблемы в 
зависимости от параметров задачи.  
2.
 
Произведено  моделирование  практической  ситуации,построена 
экономико-математическая  модель,  устанавливающая  количественные 
связи  между  условием  изучаемой  проблемы  и  раскрывающая  приложение 
математики  в  смежных  научных  дисциплинах,  параметрами  задачи  и  ее 
результатом.  
3.
 
Получены формулы вычисления значений минимальных затрат, 
что в дальнейшем подразумевает использование ЭВМ в производственном 
планировании. Гипотеза проекта полностью доказана, задачи достигнуты. 
Практическая  значимость  проекта  определяется  тем,  что  ее 
использование позволяет повысить эффективность планирования и в других 
отраслях промышленности РК. 

 
47 

жүктеу/скачать 1,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: