Билет 24 1.Ауыз қуысы, оның қабырғалары.Ауыз қуысының мүшелері,тіл,тістер,олардың латынша атауы.
*Ауыз қуысы (лат.cavitatis)-ас қорыту жүйесі,бас бөлімінің алдыңғы бөлігі.Ауыз қуысының сүйектік негізін: тұмсық сүйек, жоғарғы жақ сүйек, төменгі жақ сүйек,таңдай сүйек,тіл асты сүйек құрайды.Ауыз қуысының алдыңғы сыртқы қабырғасын жоғарғы және төменгі еріндер (лат.labia), ішкі қабырғасын-тістер (лат.dentium) мен қызыл иек (лат.gums), төбесін- таңдай (лат.palatum), ал төменгі жақ аралық кеңістікте тіл(лат. Lingua) орналасқан.
Сілекей безі(лат.glandula salivalis):
1)шықшыт безі
2)жақасты безі
3) тіласты безі
Ауыз қуысының кілегейлі қабығында орналасады.Сілекей безі сыртқы секрециялық қызмет атқарады.
Шықшыт безі- 20-30гр,ол сілекейді ұртқа бөледі;
Жақасты безі -14-15гр;
Тіласты безі -5гр , ауызға түскен көмірсуды ыдырататын амтлаза ферментін бөледі,бактерияларды жоятын лизоцим ферментін бөледі.Адам тәулігіне 1,5-2л сілекей бөледі.Сілекейдің бөліну орталығы сопақша мида орналасқан.
2.Бүйрек. Латынша атауы, орналасуы,құрылысы, маңызы. *Бүйрек (лат.ren) -12 кеуде,3 бел омыртқасында орналасқан жұп мүше.Ол сыртқа бөліп шығарушы орган болып табылады.Бүйрек арқылы күніне 1500-1700л көлемінде қан айналады. Адам бүйрегінің салмағы 150гр.Құрамында 83% су,17% құрғақ зат құрайды.
Кұрылысы: несепағар, бүйрек венасы, бүйрек артериясы,ми қабаты,қатпарлы қабаты, астауша,пирамидалары,ірі тостағаншалары.
Бүйректің қызметі:
Ағзада сыртқа шығару,гемостазды, артериялық қысымды ұстап тұру, биологиялық активті заттар түзу,улы заттарды залалсыздандыру, заттардың метаболизмге қатысуы қызметтерін атқарды.
3.Көк бауыр.Латынша атауы, орналасуы, құрылысы.
*Көкбауыр (лат.lienis)- иммундық жүйенің бір бөлігі.Кеуде қуысының төменгі сол жақ бөлігінде,9-11 қабырғааралық деңгейде орналасқан. Асқазан , бүйрек, ұйқы безі және диафрагмамен жанасып орналасқан.
Көкбауыр қызметі:
Қан жасау, қорғаныштық,қанды жинау,гемолитикалық қызметі, эндокриндік қызметі.
Құрылысы: сырты капсуламен қапталған, іші сегменттерге бөлінген,ақ және қызыл пульпалар:қызыл пульпалар көкбауырдың 70%, ал ақ пульпа 30% алып жатыр.
Билет 25 1.Бауыр кұрылысы : ас қорыту ж/е коректи сіңіру процесіне катысады курдели орган Курылысы: Какпа венасы ,диафрагмма ,сол үлес, томенги куыс вена ,өт кабы ,оң улес
Латынша : Бауыр -Hepar
Орналасуы: іш куысында оң жак жогаргы бөлігінде орналасқан көк етке жанасып жататын жоғарғы дөңес, төменгі ішкі беттері бар
2 . Өт капшыгы : сыртқы пішіні алмұрт тәрізді, көлемі 40-60 см узындыгы 8-12 см ені 30-50 мм өт уакытша жиналатын жұқа кабыргалы капшык
Латынша: vesica fellea
Орналасуы; Бауырдын оң жак астынғы қабатында орналасқан
2 суракк : Плевра : өкпенің жан жағынан бүркеп,көкірек куысынын қабырға бетіне өтіп ,онын ішінен тұмшалап орап тұрады .Әрбір плеврада жоғаргысында оның күмбезі бар . Плевра күмбезінін латералді шетінде алдынгы ж.е ортадағы баспалдақ бұлшық еттері ,медиалді шетін бұғана асты артериясы мен венасы артынан өнеш пен кеңірдек шекералайды. Өкпе қапшығы оң ж/е сол өкпені бөлек бөлек орап отырады. Өкпенің сыртқы сірлі кабыгы. Өкпе қаптың кұрамында эластин талшыктары ж/е жекелеген бірінғай салалы ет жасушалары миоциттер болады
Латынша атауы: Pleura
2.Көкірек аралық: кеуде куысынын оң жане сол жақ өкпе капшыктарынын арасында орналасқан мүшелердің жиынтығын “ көкірек аралық “ деп атайды . Көкірек аралық-сыртқы жағынан өкпе капшыгынын медиалды бетімен ,алдынан төс сүйегінің артқы бетімен ал артында кеуде омырткаларымен төменінде көкетпен шектелген.
Бөліктері : перикард, жүрек, айырша без, өңеш, кеңірдек және негізгі бронхтар, кеуделік лимфалық ағым, лимфа түйіндері, фасциалды - клетчаткалы түзілістер.