20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 19. Тау жыныстары мен минералдардың физикалық қасиеттеріне мысал келтіріңіз
| 18. Шөгінді жыныстарды ашыңыз
Шөгінді тау жыныстары— құрлықта немесе су бассейндерінде шөгетін материалдан пайда болатын тау жыныстары. Материалдың бөлшегі, салмағы, үлкендігі оның сортталу дәрежесімен сипатталады және қабатты болады, жануарлар мен өсімдіктердің қалдықтары кездеседі. Шығу жағынан химиялық (гипс, тас тұзы, оолитті ізбестас және басқалары), органогендік (қараңыз), жануарлар мен өсімдіктердің өмір сүруінің салдарынан пайда болады (маржандық және қабыршақтық ізбестас, шымтезек, тас көмір және кесек шөгінді тау жыныстарына бөлінеді. Шөгінді тау жыныстары жер бетінің 75%-н жауып жатыр. Шөгінді тау жыныстарының түзілу процесі литогенез деп аталып, үш сатыдан өтеді: -қатты (түпкі) тау жыныстарының мүжілуі, бұзылуынан бастапқы материал пайда болады; -осы материал су ағыны, жел, мұздыққа байланысты құбылыстар әсерінен көшеді де құрлық немесе су түбіне тұнады; -әр түрлі бөлшектерден құралған, суға қаныққан борпылдақ тұнба түзіледі. Әлі тепе-теңдік күйге келмеген, бірақ уақыт өте келе біртіндеп Шөгінді тау жыныстарына айналатын осы тұнба күрделі физика-химиялық жүйе болып саналады. Осы жүйенің тау жыныстарына айналу процесі гипергенез, седиментогенез, диагенез, катагенез, т.б. даму сатыларында жүзеге асады. Шөгінді тау жыныстары бұрын болған эндогендік тау жыныстарының үгілу өнімдерінен пайда болғандықтан олардың химиялық құрамы бір-біріне ұқсас. Айырмашылығы Шөгінді тау жыныстарында темір мен кальций тотығы және су мен көміртектің көбірек болуында. Шөгінді тау жыныстары құраушыларына байланысты аутигендік және аллотигендік деп бөлінеді. 19. Тау жыныстары мен минералдардың физикалық қасиеттеріне мысал келтіріңіз Алмаз (гр. adamas — бұзылмас, жеңілмес;) — жай зат, көміртектің аллотропиялық түрі, белгілі заттардың ішіндегі ең қаттысы. Ол асыл тас ретінде көркемдікке және техникалық істерге пайдаланылады. Алмаздың әдемі мөлдір және ірі кристалды түрлері көркемдікке қолданылады. Қолдан өңделіп, қырланған мөлдір алмаздан жасалған асыл тасты гауһар (бриллиант) деп атайды. Алмаз кубтық сингонияда кристалданады. Алмаздың ең маңызды кристаллографиялық формалары: фарфордан жасалған - октаэдр, ромбододекаэдр, текше және олардың әртүрлі комбинациясы; кривогранные - додекаэдроидтер, октаэдроидтер және кубоидтар. Алмаз-ең қатты минерал.Алмаздың абсолютті қаттылығы кварцтың қаттылығынан 1000 есе, ал Корундтың қаттылығынан 150 есе көп. Табиғи алмастардың мөлшері микроскопиялық дәндерден жүздеген және мыңдаған караттардың массасы өте үлкен кристалдарға дейін өзгереді (1 карат = 0,2 г). Өндірілетін Гауһардың массасы әдетте 0,1-1,0 карат; 100 караттан асатын үлкен кристалдар сирек кездеседі. Салмағы 3106 карат болатын әлемдегі ең үлкен "Куллинан" гауһары 1905 жылы Оңтүстік Африкада табылған; одан 105 гауһар жасалды. Алмаз 3700 градустан жоғары температурада және 11 гигапаскаль қысымында ғана еруі мүмкін. Егер сіз алмазға оттегі ағынын жіберсеңіз, онда минерал 700 градустан жоғары температурада көгілдір жалынмен күйіп, содан кейін көмірқышқыл газына айналады. Алмаздың тығыздығы-3510 кг/м3. Түсі: түссіз, ақ, сары, қоңыр, көк, қызыл, көгілдір, жасыл, қара, розовый. Мөлдірлігі: мөлдір. Қаттылығы: өте қатты(7-ден жоғары)=10 Тығыздығы: 3,47-3,55 г/см3. Алмаздың сыну көрсеткіші-2,417 Иісі: жоқ. Қаттылықты анықтау үшін берілген минералдың таза жерін Моос шкаласындағы минералдың үшкір шетімен тырнайды. Егер Моос шкалаласындағы минерал берілген минералдан жұмсақ болса онда ол өзі үгіліп, із қалдырады. Ал, Моос шкаласының минералымен зерттеген минерал біріне-бірі анық тырналған сызық қалдырса олардың қаттылығы тең болып есептеледі. жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|