20. Геологиялық картаны құру барысын түсіндіріңіз Геологиялық Карта — жер қыртысының геологиялық құрылысын белгілі бір масштабта графикалық бейнелеу.
Геологиялық карта– беткі жер бедері қамтылған аумақтың геологиялық құрылысын айқындайтын белгілі бір масштаппен құрылған картографиялық үлгісі. Оны құру үшін соңғы 1,8 млн жылда қалыптасқан төрттік дәуірдің шөгінді қабаттар карта мен оның қосымшаларына түсіріледі.
Кез-келген геологиялық картаның басты және міндетті мазмұны геологиялық дененің шекаралары мен стратиграфиялық қималардың құрамдас бөліктері (жүйе, бөлім, тау жыныстарының келесі қабаттарына дейінгі белгілі бір тау жыныстарының қалыңдығы немесе свита) эффузивті және интрузивті денелердің, метаморфты кешендердің ағындары мен жабынын және т.б. көрсету. геологиялық картаның міндетті құрамдас бөліктері болған жағдайда үзілмелі (дизъюнктивті) ығысулар.
Геологиялық Картада тау жыныстарының құрамы мен жаралу тегі, олардың орналасу жағдайы, бір-бірімен жапсарласу сипаты, белгілі түстер, арнаулы ұсақ сызықшалар, әріптер, цифрлар арқылы көрсетіледі. Түрлі түстер жыныстардың геол. жасын, ал сызықшалар литоллгиялық құрамын көрсетеді. Барлық шартты белгілер мен олардың түсінігі картаның жиегінде белгілі бір тәртіппен жазылады. Геологиялық Карталар антропоген (төрттік) шөгінділерінің Геологиялық Картасы, литологиялық карта, палеогеографиялық карта, инженерлік геология картасы, кен байлықтар картасы болып бөлінеді.
21. Тау жыныстарының көлденең орналасуы туралы түсінігіңізді көрсетіңіз Шөгінді жыныстардың бұзылмаған қабаттары өрескел жуықтауда көлденең орналасқан. Тау жыныстарының көлденең орналасуы онда қабаттардың қабаттасу беттері тұтастай алғанда көлденең жазықтыққа сәйкес келеді. Бірақ қабаттардың көлденең орналасуын бастапқы орналасумен толық анықтау мүмкін емес, өйткені шөгу процестерімен бірге жүретін жер қыртысының үздіксіз тербелмелі қозғалыстары бастапқы көлденең қабаттардың көлбеу бұрышының 1-2º немесе одан да көп өзгеруіне әкеледі. Тау жыныстарының көлденең орналасуы платформалық жағдайда қалыптасқан және кейіннен деформацияға ұшырамаған төрттік және одан да ежелгі жыныстарға тән. Горизонтальдары бар геологиялық картада көлденең орналасқан қабаттардың шекаралары рельефтің горизонталына параллель сызықтармен бейнеленген. Аэрофотосуреттерде көлденең орналасқан жыныстардың шекаралары қисық сызықты болады, рельефті сипаттайды, ал қисықтық дәрежесі рельефтің бөліну дәрежесіне байланысты болады. Геологиялық қималарда көлденең орналасқан жыныстардың шекаралары параллель орналасқан. Геологиялық қималарды салу кезінде тік масштаб еркін болуы мүмкін-кесудің таяз тереңдігімен және аз қуатты қабаттардың болуымен көбейтіледі немесе егер кесу тереңдігі үлкен болса және қабаттар көп болса, азаяды.
Шөгінділердің көлденең орналасуы жердің шөгінді қабығының жоғарғы бөліктеріне тән. Көптеген аймақтарда төрттік және аз дәрежеде неогендік түзілімдер көлденең орналасқан. Көлденең жату платформалардың шөгінді қабатын құрайтын ежелгі жыныстарға да тән. Платформалық қақпақтың үлкен құрылымдарында қабаттардың көлбеуі соншалықты кішкентай, оның көп бөлігінде кеуектер көлденең орналасқан.