20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
Жер асты суларының жіктелуін ашыңыз
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Жер асты суларын жіктеу
- 27. Тау жыныстарының сүзу қасиеттерін түсіндіріңіз
| 26. Жер асты суларының жіктелуін ашыңыз.
Жер асты суы – жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының аралығындағы су.[1] Ол шөгінді және борпылдақ тау жыныстары бөлшектерінің арасын, ұсақ кеуектерін, магмалық және метаморфтық жыныстардың жарықтары мен жіктерін, гипс, доломит, әктас жыныстарындағы карст қуыстарын толтырып жатады. Жер асты суы қалыптасу жағдайына, тереңдігіне, арын күшінің мөлшеріне қарай қалқыма су, грунт және артезиан сулары болып 3 топқа бөлінеді. Қалқыма су – кішігірім ойпаттарда, құм-шағылдар арасында жауын-шашын немесе тасыған өзен, көл суларының топыраққа сіңуінен уақытша пайда болған, жер бетіне ең жақын жатқан арынсыз жер асты суы. Оның қорына, химиялық құрамы мен температурасына ауа райының өзгерістері үлкен әсер етеді. Сондықтан су қорын құрайтын негізгі көз жойылғанда, бұл су құрғап қалады. Жауын-шашын мол жылдары, өзен қатты тасығанда, қыста қар қалың жауғанда қайтадан пайда болады. Жер асты суларын жіктеу - әрқайсысының өзгергіш параметрлері болатын үш геосфераның немесе динамикалық физика-химиялық тепе-теңдік жүйелерінің: атмосфераның, гидросфераның және литосфераның бір-бірімен әрекетгесуі нәтижесінде табиғи қүрылымдар ретінде қалыптасатын жер асты суларының типтерін топтарға бөлу. Мұндай сулардың көптеген жіктемелері үсынылған. Оларды негізінен үш топқа біріктіруге болады: 1) табиғи сулардың, солардың ішінде жер асты суларының, химиялық жіктемелері; 2) жер асты суларының пайда болуы, жату жағдайлары, немесе пайда болуы мен басқа да белгілері бойынша жасалған жалпы жіктемелер; 3) жалпы жіктемелермен біріккен және жер асты суларының бір немесе бірнеше белгілері бойынша жасалған жеке жіктемелер. 27. Тау жыныстарының сүзу қасиеттерін түсіндіріңіз Тау жыныстарының сүзу қасиеттері-тау жыныстарының өткізгіштігін сипаттайтын қасиеттер, яғни олардың сүзу жолында қысымның төмендеуі болған кезде сұйықтықтарды (сұйықтықтар, газдар және олардың қоспалары) өздері арқылы өткізу (сүзу) мүмкіндігі. Тау жыныстарының сандық сүзгілеу қасиеттері kПР өткізгіштігінің коэффициентімен және кф сүзу коэффициентімен сипатталады. Өткізгіштік коэффициенті t(с) сүзу кезінде dр (Па) қысымының ауытқуы кезінде S (м2)көлденең қимасы бар жыныс үлгісінде DL(м) өткен қашықтық Q в м3 сұйықтық мөлшерін байланыстырады: Kф сүзу коэффициенті іс жүзінде тау жынысы арқылы газдың немесе сұйықтықтың сүзу жылдамдығын білдіреді. Сүзу коэффициенті мен өткізгіштік коэффициенті өзара байланысты: мұндағы dв – судың тығыздығы; µв-судың тұтқырлығы. Сүзу коэффициенті-жер асты ағынының гидравликалық градиентімен бірлікке тең көрінетін жылдамдығы. Өткізгіштік коэффициенті тек тау жынысының құрылымдық ерекшеліктерін сипаттайды, ал сүзу коэффициенті ортаның құрылымдық қасиеттеріне және сұйықтықтың қасиеттеріне байланысты болады. Өткізгіштік коэффициентінің мәндеріне сәйкес тау жыныстары өткізгіш, Жартылай өткізгіш және іс жүзінде өткізбейтін болып бөлінеді. Бұл тау жыныстарының бір бөлігі, мысалы, саз, жоғары кеуектілікке ие, 50% дейін. Алайда, олардағы тесіктер субкапиллярлы, олардағы судың барлығы дерлік байланысқан күйде болады және гравитациялық судың қозғалуына жол бермейді. Кристалды жыныстар, керісінше, кеуектілігі төмен, 6-8% - дан аспайтын, Жарық өткізгіштігіне байланысты knp жоғары мәндеріне ие болуы мүмкін. 1856 жылы француз зерттеушісі Анри Дарси әртүрлі кеуекті орталар арқылы суды сүзу тәжірибелеріне сүйене отырып, жер асты суларының негізгі қозғалыс заңын құрды, ол кейіннен оның атын немесе сызықтық сүзу Заңын алды. жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|