20-дәріс ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХ ғасырдың басындағы тарихи ой және кәсіби тарихнама тарих ғылымының тарихы
жүктеу/скачать 0,94 Mb. Pdf көрінісі
|
tarih-ylymyny-tarihy 20 lecture
- Бұл бет үшін навигация:
- XIX ғасырдың ортасында тарихи танымды әлеуметтік танымға бағындыру әрекеттері басым болды.
| Позитивизм және ғылыми тарих
XIX ғасырдың екінші жартысында тарихи ғылымның дамуы өте қиын жолмен өтті. Бір жағынан, романтикалық идеялар әлі де тарихнамаға әсер етті (әсіресе осы кезеңнің алғашқы онжылдықтарында ), екінші жағынан, рационалистік тұжырымдама қайтадан алдынғы қатарға шықты, бірақ та, бұл жолы айтарлықтай өзгертілген пішінде болды. XIX ғасырдың ортасында тарихи танымды әлеуметтік танымға бағындыру әрекеттері басым болды. Тарих өз пәні мен зерттеу әдісі бар тәуелсіз ғылыми пән ретінде қаралмады, ал өткенді зерттеген кезде қоғамдық қайраткерлер мен саяси және құқықтық институттарға басты көңіл аударылды. Тарихи материализм зерттеу тәжірибесіне мардымсыз әсер етті. XVIII ғасырдың рационализмінен қоғамның шексіз дамуына сенімді , барлық тарихи даму үшін ғылыми және техникалық білімнің шешуші рөліне деген сенімділікті алған позитивизм өткен және бүгіннің нақты қатынастар мен процестерін зерттеу әдіснамасын дамытуда үлкен рөл атқарды. Бірақ XVIII ғасыр рационализмі ,негізінен, математика және механика жетістіктеріне негізделген болса, позитивизм жаратылыстану ғылымдары, әсіресе тірі табиғат жайлы ғылымдар зор табысқа жеткен кезде пайда болды. Чарльз Дарвиннің ілімдерінде ең жоғарғы нүктеге жеткен осы ғылымдардың әсері қоғамның механикалық даму идеясын оның органикалық даму идеясымен алмастыруға мүмкіндік берді. 3 Кітап: Дәріс: Тарих ғылымының тарихы ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХ ғасырдың басындағы ТАРИХИ ОЙ ЖӘНЕ КӘСІБИ ТАРИХНАМА Позитивистер ғылым обьектісі ретінде зерттеліп жатқан құбылыстарда жалпыға ортақ заттарды таныды. Олар үшін табиғи ғылым үлгі болды. Дарвиннің «Табиғи іріктеу арқылы түрлердің пайда болуы» (1859) атты енбегі жарияланғаннан кейін табиғаттың статикалық жүйе ретінде тұжырымдамасы түпкілікті ысырылып тасталынды және негізгі пәні даму болған тарих пен пәні бұрын өзгермейтін зат ретінде саналып келген табиғат туралы ғылым арасындағы байланыс түбегейлі өзгерді. Олар үшін «эволюция» ұғымы ортақ болды, ал табиғи ғылым әдісі тарихи процестерді зерттеу үшін қолайлы болып көрінді. Осылайша, тарихи таным және жаратылыстану арасындағы айырмашылықтар жойыла бастады. Позитивисттердің пікірінше, ғылым екі элементтен тұрады: біріншісі- фактілерді анықтау ( тікелей қабылдауында); екіншісі- индукция арқылы фактілерді жалпылау арқылы заңдарды әзірлеу. Позитивист-философтар тарихтың мақсаты тек фактілерді жай ашу болғандықтан ,ол өткенді жеткілікті түрде көрсете алмайды және ғылыми бола алмайды деп пайымдады. Өйткені, әр жаратылыстану ғылымы да фактілерді ашудан басталады , содан кейін олардың арасындағы себеп-салдарын анықтауға ауысады. Тарихи білімнің объективтілігі туралы идеяның негізінде позитивистер қоғамдағы статика мен динамиканы физикадағы тиісті тұжырымдарға теңдестіріп, әлеуметтік динамиканың мәңгілік және өзгермейтін табиғи заңдарын табу міндетін қойып, олардың көмегімен болжалды өткенді де, бүгінді де түсіндіріп қана қоймай, болашақты болжай білу жоспарланды. жүктеу/скачать 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|