2012 ж., маусым, №2 №2, июнь 2012 г

ЕСТЕСТВЕННЫЕ НАУКИ
 
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________  
 
 
 
237
счастью,  никто  из  опрашиваемых  не  употреб-
ляет:  им  известно,  что  они  опасны  для  орга-
низма. 
5.  Питание  сельчан  можно  оценить  как 
несбалансированное  и  в  количественном  (ка-
лории),  и  в  качественном  отношении  (состав  ве-
ществ  в  продукте):  относительно  мало  расти-
тельной составляющей и переизбыток углеводи-
стой и жирной пищи. Особого разнообразия в пи-
тании тоже не отмечено. 
6.  Жителям  села  Кенаральский  необхо-
димо  пересмотреть  свое  отношение  к  питанию 
как  общеорганизменному  процессу  и  найти  воз-
можность  отвести  этому  важному  вопросу долж-
ное  место  в  рамках  своей  жизнедеятельности. 
Питание  –  это  процесс  психофизиологический, 
но  социально  окрашенный,  так  как  питание  в 
определенной мере определяет социальный ста-
тус  человека.  Питание  должно  занимать  доми-
нантное  положение  в  ряду  других  вопросов  и 
проблем  в  жизни  людей  и  сельских  жителей  в 
том числе. Дадим ряд рекомендаций: 
1.  Более  широко  и  охватно  вести  пропа-
ганду  здорового  питания  в  селе:  в  этот  процесс 
должны  включиться  учителя,  библиотечные 
работники  (оформлять  соответствующие  выс-
тавки информационных материалов по питанию), 
медицинский  и  клубный  работники  (беседы, 
мероприятия  соревновательного  плана  между 
домами,  семьями  на  различные  темы  по  пита-
нию),  выпуск  рекламного  типа плакатов  или  бук-
летов на темы здорового питания и др. 
2.  Каждому  жителю  села,  особенно  если 
есть  отклонения  со  стороны  здоровья  (лишний 
вес,  например),  разработать  в  соответствии  с 
конкретными  факторами  (условиями)  свой  инди-
видуальный режим питания и хотя бы приблизи-
ться  к  пониманию  важности  вопроса  питания  и 
сделать первые шаги навстречу этой проблеме.  
3.  Взрослым  сельским  жителям,  несмотря 
на  большие  бытовые  трудности,  находить  воз-
можность заняться самовоспитанием, расширять 
свой  кругозор,  сменить  приоритеты,  стараться 
давать  своим  детям  грамотные  советы  по  пита-
нию,  самим  взрослым  в  организации  правиль-
ного  питания  быть  примером  для  младшего 
поколения.  
 
Литература: 
1 www.undp.kz 
2 Панин  М.С.  Экология  Казахстана.  – 
Семипалатинск. 2006. – 539 с. 
3 Физиология  человека  и  животных:  учеб./ 
Под ред. А.Б. Когана. М.: Высшая школа. 1984. – 
360 с. 
4 Липец  Ю.Г.,  География  мирового  хозяй-
ства. - М., 1999.  
5 Реймерс  Н.Ф.  Надежды  на  выживание 
человечества. М. 1974, С.37. 
6 Агаджанян  Н.А.  Экология  и  здоровье 
человека. М. 1997. С. 183-191. 
7 www.continent.kz 
8 Барзилович  Е.Ю.  Энциклопедия  образа 
жизни. М. МЭП, 1997, С.73-77. 
9 Соколов  В.Д.,  Мякишев  И.А.  Общая 
гигиена человека. 1996.С.54-56. 
10  Войтенко  В.П.  Здоровье  здоровых. 
Киев. 1991. 246 с. 
11  Бузник  И.  М.  Энергетический  обмен  и 
питание. – М., 1978. С. 96-102. 
12  Агаджанян  Н.А.,  Торшин  В.И.  Экология 
человека. М. 1994. С.183-201. 
13  Петровский К.С. Гигиена питания. – М., 
1975. – С. 43-47. 
14  Лаптев  А.П.,  Полиевский  С.А.  Гигиена: 
учеб. – М.; ФиС. 1990. – 368 с. 
15  Апанасенко  Г.Л.,  Попова  Л.А.  Медицин-
ская  валеология.  Ростов  н/Д.:  Феникс.  2000.  – 
248 с. 
16  Методические  рекомендации  по  вопро-
сам изучения фактического питания  и состояния 
здоровья  населения  в  связи  с  характером  пита-
ния,  утв.  Минздравом  СССР  08.02.1984  N  2967-
84. 
17  Ядов  В.А.  Социологическое  исследова-
ние: методология, программа, методы. М., 1987. 
 
 
 
УДК 004:003.26 
 
ДЕРЕКТЕРДІ ТҮРЛЕНДІРУ АЛГОРИТМІНІҢ КРИПТОГРАФИЯЛЫҚ ТӨЗІМДІЛІГІ 
 
Муслимова  А.З.  –  п.ғ.к.,  А.Байтурсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  университетінің 
доценті 
Касымова  А.Б.  –  А.Байтурсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  университетінің 
6М060200 – Информатика мамандығының магистранты 
 
Түйін 
 Қазіргі  криптоалгоритмдерді  таңдаған  кезде,  оның  негізгі  мықтылығын  білдіретін 
факторларының бірі – оның төзімділігі, яғни бұзуға төтеп бере алатындығы. 
Аннотация 
 При  выборе  криптографического  алгоритма,  одним  из  определяющих  факторов  является 
его стойкость, то есть устойчивость к попыткам противоположной стороны его раскрыть. 
 
 

ЖАРАТЫЛЫС ҒЫЛЫМДАРЫ
 
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________  
 
 
 
238
 Summary  
When  you  select  a  cryptographic  algorithm,  a  determining  factor  is  its  durability,  resistance  to  the 
attempts of the opposite side to reveal it. 
 
Криптографиялық алгоритмді таңдау кезінде 
негізгі  фактор  ретінде  оның  төзімділігі,  яғни, 
қарама-қарсы  жақтың  оны  бұзуға  әрекет  етуіне 
төзімділігін анықтайтын фактор болып табылады. 
Төзімділік  туралы  мәселе  алдағы  қарастыруда 
екі тығыз байланысты сұраққа апарады: 
  жалпы берілген шифрді бұзуға бола ма;  
  болатын  болса,  оны  практикалық  жүзеге 
асыру қаншалықты қиын;  
Мүлде бұзуға келмейтін шифрлер абсолютті 
және  теориялық  төзімді  деп  аталады.  Ондай 
шифрлердің  болуы  Шеннонның  теоремасымен 
дәлелденеді,  бірақ  ол  үшін  әр  хабарламаны 
шифрлеу  кезінде  кілт  ұзындығы  шифрленетін 
хабарлама  ұзындығына  тең  болу  керек  [1]. 
Кейбір  ерекше  жағдайлардан  басқа  барлық  жағ-
дайларда  бұндай  шарттың  орындалуы  мүмкін 
емес, сондықтан практикада төзімділігі абсолютті 
емес  шифрлер  қолданылады.  Сол  себепті,  ең 
көп қолданылатын шифрлеу сұлбаларын ақырғы 
уақыт ішінде немесе сандарға әртүрлі операция-
лар қолдану арқылы алынатын ақырғы қадамдар 
ішінде бұза алады. Олар үшін бұзудың практика-
лық  қиындығын  анықтайтын  практикалық  төзім-
ділік түсінігі үлкен мәнге ие. Бұл қиындықтың сан-
дық  өлшемі  ретінде  шифрді  бұзу  үшін  орындау 
керек  элементар  арифметикалық  және  логика-
лық  операциялар  саны  қызмет  етеді,  яғни  ықти-
малдығы  берілген  шамадан  аз  емес  берілген 
шифрмәтін үшін сәйкес ашық мәтінді анықтау. 
 
 Бұл  мақалада,  мысалы  ретінде  ГОСТ  28147-89 
алгоритмін  қарастырамыз.  Осы  алгоритмнің 
жұмыс  істеу  принципін  қысқаша  сипаттаймыз, 
толық  нұсқасымен  мына  әдебиеттерден  таны-
суға болады [2-4] . 
 ГОСТ 28147-89 алгоритмі - 256 биттік кілт қолда-
натын  64  биттік  блокты  алгоритм.  Алгоритм 
жұмысында  төрт  режим  қарастырылған:  қара-
пайым  ауыстыру,  гаммалау,  кері  байланысты 
гаммалау, имитоставка.  
 Алгоритмнің  жұмыс  процесі  32  этаптан  тұрады. 
Әр  этапта  қарапайым  шифрлеу  алгоритмдері 
қайталанып  орындалады.  Шифрленетін  тексті 
алдын-ала  64-биттік  блоктарға  бөледі.  Әрбір 
блок  32  биттен  екі  жартыға  бөлінеді,  мұнда  сол 
немесе  үлкен  биттер  (L),  оң  немесе  кішкентай 
биттер  (R)  деп  белгіленеді.  ГОСТ  алгоритмінің  i-
ші этапының орындалуы төменде көрсетілген: 
L
i 
= R
i-1
  
R
i
 = L
i
  f(R
i-1
,K
i
)  
Мұндағы  - екі модулі бойынша қосу (XOR 
операциясы), ал f шифрлеу функциясы, K
i 
– кілті. 
Алгоритмнің і-ші этапының орындалу схемасы 1-
суретте көрсетілген.  
 
 
 1-ші сурет - ГОСТ 28147-89 алгоритмінің бір этапы 
 
 f  -  шифрлеу  функциясы  алдымен  оң  жар-
тысы  (R
i-1
)  мен  K
i 
кілт  2
32
  модулі  бойынша  қосы-
лады  ([+]  -2
32
  модулі  бойынша  екі  32  разрядтық 
екілік  сандарды  қосу  операциясы).  Сосын  нәти-
жесі  4-биттік  сегіз  бөлікке  бөлініп,  содан  кейін  S-
ауыстыру  блоктарында  алмастырылады.  ГОСТ-
та  әр  түрлі  сегіз  S-ауыстыру  блоктары  қолданы-
лады  (S-блоктың  толық  нұсқасымен  мына  әде-
биеттен  [3]  танысуға  болады),  алғашқы  4  бит 
бірінші  S-блокта  алмастырылады,  келесі  4  бит 
екінші  S-блокта  және  т.с.с.  Әрбір  S-  блок  0-ден 
15-ке  дейінгі  орын  ауыстырылған  сандардан 
тұрады. S- ауыстыру блоктары құпия сақталады, 
яғни құпия кілт болып есептеледі. Кездейсоқ сан-
дар  генераторының  көмегімен,  жасаушы  S  – 
ауыстыру блоктарын өз бетінше құрастырады.  
Мысалы,  S1-блоктың  жұмысын  қарасты-
райық:  Кірісіндегі  0101  бит  шығысында  1101 
битке алмастырылған. Мұнда 0101
2 
= 5, ал бесін-
ші реттегі элемент 13=1101 болады.  

ЕСТЕСТВЕННЫЕ НАУКИ
 
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________  
 
 
 
239
Осылайша S-ауыстыру блоктардан шыққан 
32  бит  бірігіп,  11  битке  циклді  солға  жылжыты-
лады.  Соңында,  қозғалыстың  нәтижесі  мен  сол 
жақ  жартысы  (L)  XOR  операциясының  көмегімен 
қосылып жаңа оң жақты (R
i
) береді, ал, түрленді-
рілмеген  қалпында  оң  жақ  (R
i-1
)  жаңа  сол  жаққа 
(L
i
) ауыстырылады. Бұл әрекеттер әрбір 64 биттік 
блок үшін 32 рет қайталанады.  
Кілттерді  түрлендіру.  256-биттік  кілт  32-бит-
тен  сегіз  блокқа  бөлінеді:  K
1
,  K
2 
,  K
3
  ,  ...  K
8
  .  Әр 
этапта қолданылатын кілттердің реті [3] көрсетіл-
ген. Дешифрлеу үшін де осы алгоритм қолда-ны-
лады, бірақ кілттер реті инвертирленеді. 
Барлық  қазіргі  криптожүйелер  Кирхгофф 
принципімен  құрылған,  яғни,  шифрленген  ақпа-
раттың  құпиялылығы  кілттің  құпиялылығымен 
анықталады  [4].  Криптоаналитикке  шифрлеу 
алгоритмі  белгілі  болса  да,  ол  керекті  кілтті  біл-
месе  хабарламаны  дешифрлей  алмайды.  Бар-
лық  классикалық  блоктық  шифрлер,  соның 
ішінде  DES  пен  ГОСТ,  осы  принципке  сәйкес 
және оларды бұдан да тиімді жолмен ашу мүмкін 
емес, ол үшін барлық кілтті кеңістікті, яғни кілттің 
барлық  мүмкін  мәндерін  түгел  іріктеу  керек. 
Мұндай  шифрлердің  төзімділігі  оларда  қолданы-
латын кілт ұзындығымен анықталатыны түсінікті.  
ГОСТ  шифрінде  256-биттік  кілт  қолданы-
лады  және  кілттік  кеңістік  көлемі  2
256 
құрайды. 
Қазіргі  уақыттағы  және  болжау  бойынша  алдағы 
болашақта  болатын  ешбір  ЭЕМ-да  жүз  жылдан 
аз  уақыт  ішінде мұндай  кілт  таңдау  мүмкін  емес. 
Ресейлік  стандарт  артық  қормен  жобаланған 
және  төзімділігі  жағынан  америкалық  DES  стан-
дартынан  әлдеқайда  асып  түседі,  шынайы  кілт 
ұзындығы  56  бит  пен  кілттік  кеңістік  көлемі 
небары  2
56
.  Қазіргі  есептеуіш  құралдардың  даму 
заманында  бұл  жеткіліксіз.  Соған  байланысты 
DES  практикалық  қызығушылыққа  қарағанда, 
зерттеушілік  немесе  ғылыми  қызығушылықты 
ұсынады.  
ГОСТ  28147-89  шифрі  белгілі  анықталған 
принциптерде  құрылған  шифрлер  шифрлар 
әулетінің  өкілі  болып  табылатыны  барлығына 
белгілі. Оның ең танымал «туысы» американдық 
шифрлеу стандарты DES алгоритмі болып табы-
лады.  Осы  барлық  шифрлер,  ГОСТ  сияқты  үш 
деңгейлі алгоритмнен тұрады. Негізінде әрқашан 
бейнебір  «негізгі  қадам»  жатыр,  соның  негізінде 
«базалық  циклдар»  құрылады  және  де  соның 
негізінде  шифрлеудің  практикалық  процедурала-
ры  және  имитовставканы  өндіру  құрылған.  Сол 
себепті, осы отбасының шифрлерінің әрқайсысы-
ның спецификасы оның негізгі қадамына, нақ-ты-
рақ айтқанда оның бөлігіне негізделген.  
ГОСТ  сияқты  шифрлер  үшін  «крип-то-түр-
лендірудің  егізгі  қадамының»  алгоритмі  бірдей 
тәсілмен  құрылған.  Негізгі  қадамының  кірісіне 
жұп өлшемді блок беріледі, оның үлкен және кіші 
бөліктері  бір  –  бірінен  бөлек  өңделеді.  Түрлен-
діру  барысында  блоктың  кіші  бөлігі  үлкен  бөлігі-
нің орнына көшіріледі, ал үлкен бөлігі биттік жою 
операциясының  көмегімен  немесе  кейбір  функ-
цияны  шешудің  нәтижесінде  кішісінің  орнына 
орнатылады. Аргумент ретінде блоктың кіші бөлі-
гін  және  кілтті  ақпараттың  (X)  кейбір  элементін 
қабылдайтын  бұл  функция  шифрдің  мазмұнды 
бөлігі  болып  табылады  және шифрлеу  функция-
сы деп аталады. Шифрдің төзімділігі блоктардың 
барлық  элементтерінің  тең  болуын  талап  етеді: 
|N
1
|=|N
2
|=|X|,  ГОСТ  пен  DES-те  олар  32  битке 
тең.  
Осы  айтылғандарды  ГОСТ  алгоритмінің 
негізгі  қадамының сұлбасына  қолданса,  алгорит-
нің  1,  2,  3  блоктары  оның  шифрлеу  функциясын 
есептеуді  анықтайтыны,  ал  4  және  5  блоктары 
кіріс блогы мен шифрлеу функциясының мәнінен 
шығатын  негізгі  қадамның  шығыс  блогының 
қалыптасуын белгілейтіні түсінікті болады.  
Сонымен,алдымен DES пен ГОСТ-ті төзімді-
лікке  салыстырдық,  енді  біз  оларды  фундамен-
талды  мазмұны  бойынша  және  қолданылу  ың-
ғайлылығына  салыстырамыз. ГОСТ-ты шифрлеу 
циклындағы  негізгі  қадам  32  рет  қайталанады, 
DES  үшін  бұл  шама  16-ға  тең.  Алайда,  ГОСТ-ты 
шифрлеу  функциясы  DES  функциясына  қара-
ғанда  әлдеқайда  оңайырақ.  DES-те  қайта  кодта-
латын  элементтердің  өлшемінің  өзгеруімен  кес-
телер  бойынша  көптеген  қайта  кодтаулар  бар. 
Одан  басқа,  DES-тің  шифрлеу  циклдарындағы 
негізгі  қадамдар  арасында  деректер  блокта-
рында  биттік  орын  ауыстыруды  орындау  қажет. 
Осы операциялардың барлығы қазіргі мамандан-
дырылмаған  процессорларда  тиімсіз  қолданы-
лып жүр. ГОСТ-та мұндай операциялар жоқ, сон-
дықтан  ол  программалық  орындалуда  ыңғайлы-
рақ.  Intel  x86  платформасы  үшін  DES-тің  жұмыс 
істеуі  сізге  ұсынылып  отырған  ГОСТ-тың  жұмы-
сының  өнімділігінің  жартысына  да  жетпейді. 
Жоғарыда  айтылғандардың  барлығы  ГОСТ-ты 
жасаушылар  DES-тің  барлық  жағымды  және 
жағымсыз  жақтарын  қарастыра  отырып  жасаған-
дығына  куә,  сонымен  қатар  криптоанализдің 
ағымды және перспективалық мүмкіндіктерін шы-
найы бағалаған. 
Деректерді 
қорғаудың 
криптографиялық 
жүйесінде  өте  жиі  жұмыс  істеу  жылдамдығы 
ГОСТ-тан  жылдамырақ  алгоритм  талап  етіледі, 
бірақ  та  ГОСТ-тың  криптотөзімділігіндей  төзімді-
лік  талап  етілмейді.  Осындай  есептердің  қара-
пайым мысалы ретінде шынайы уақыттағы сауда 
сессияларын  басқаратын  әртүрді  биржалық 
сауда жүйелерін келтіруге болады. Мұнда қолда-
нылған  шифрлеу  алгоритмінен  сессия  кезінде 
жедел  деректерді  дешифрлеудің  мүмкін  еместігі 
талап  етіледі,  сессияның  аяқталуынан  кейін  бұл 
деректердің  қаскүнемге  пайдасы  жоқ.  Басқа  сөз-
бен  айтқанда,  кепілді  төзімділік  небары  бірнеше 
сағатқа ғана  керек (сауда сессиясының ұзақтығы 
осындай).  
Бұл  жағдайдан  шығудың  оңай  шешімі  бар  – 
базалық циклдарындағы негізгі қадамдар саны аз 
ГОСТ  алгоритмінің  модификациясын  қолдану. 
Оған  екі  жолмен  қол  жеткізуге  болады  –  кілт 
ұзындығын кішірейту және кілт элементтерін қол-

ЖАРАТЫЛЫС ҒЫЛЫМДАРЫ
 
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________  
 
 
 
240
дану циклдарының санын кішірейту. Шифрлеудің 
базалық  циклындағы  негізгі  қадамдар  саны 
N=n·m  тең,  мұндағы  n-кілттегі  32-биттік  элемент-
тер саны, m-кілтті элементтерді қолдану циклде-
рінің  саны,  стандартта  n=8,  m=4.
 
Циклдегі  негізгі 
қадамдар саны неше ретке кемісе кодтың жұмыс 
істеу жылдамдығы соншалықты үлкейеді.
  
Өкінішке орай, ГОСТ-тың осындай әлсіз түрі-
нің  криптотөзімділігі  қалай  өзгеретіндігі  туралы 
ешқандай мәлімет жоқ. Статистикалық бағыттағы 
криптоанализге  келер  болсақ  (кілттің  барлық 
мүмкін мәндерін іріктеу), мұнда бәрі айтарлықтай 
оңай,  себебі  бұл  шама  кілттің  өлшемімен  ғана 
анықталады.  Криптоанализдің  алгоритмдік  ба-
ғыттағы  күрделілігін  анықтау  әлдеқайда  қиыны-
рақ болады.  
«Қысқартылған  циклдың»  өлшемін  таңдау 
кезінде,  ГОСТ-тың  есептеуіш  техникасының  бір-
неше  онжылдыққа  алға  мүмкін  болатын  дамуы-
ның  есебімен  жобаланғанын  атап  өткен  жөн 
және онда үлкен көлемдегі криптотөзімділік қоры 
бар.  Зерттеуші  ғалымдардың  ойы  бойынша  [5], 
көптеген  практикалық  жағдайларда  ГОСТ-тың 
қысқартылған  түрін  қолданған  дұрыс,  кілтті  қол-
дану сұлбасын өзгертпей (m=4=3+1), бірақ кілттің 
төрт  рет  кішірейтілген  өлшемін  қолдану  (n=2)  – 
бұл шифрлеу жылдамдығын шамамен төрт ретке 
көбейтеді.  Криптоанализдің  статистикалық  әдіс-
терінің  төзімділігі  бойынша  бұл  модификация, 
оның  64-биттік  кілтімен,  56-биттік  DES-ке  қара-
ғанда сенімді болып табылады.  
 
Әдебиеттер: 
1 Шеннон К. Теория связи в секретных сис-
темах  //  Работы  по  теории  информации  кибер-
нетике.  М.:  Изд-во  иностр.  лит-ры.  -  1963.  -  С. 
333-402. 
2 Романец Ю.В., Тимофеев П. А., Шаньгин 
В.Ф. Защита информации в компьютерных систе-
мах. Под ред. В.Ф. Шаньгина. М.: Радио и связь, 
1997. - 328 с. 
3  Молдовян  А.А.,  Молдовян  Н.А., Гуц  Н.Д., 
и др. Криптография: скоростные шифры. - Санкт-
Петербург: - БХВ-Петербург, 2002. -496 с. 
4 Петров А.А. Компьютерная безопасность. 
Криптографические  методы  защиты.  -  М.:  ДМК, 
2000, - 448с. 
5  Абдикаликов  К.А.  О  безопасности  блоч-
ных  алгоритмов  //  Известия  МОНРК  НАНРК  сер. 
физ.-мат. наук. - 2002. - № 1. - С.83-86. 
 
 
УДК  37.091.315.7 
 
ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ ЦЕНТРАЛЬНОГО ХРАНИЛИЩА ЦОР В 
СИСТЕМЕ ЭЛЕКТРОННОГО ОБУЧЕНИЯ «E-LERNING»  
 
Кудубаева  С.А.  –  к.т.н.,  доцент,  заведующая  кафедрой  информатики  и  математики 
Костанайского государственного университета им. А. Байтурсынова 
Нестерова  И.В.  –  магистрант  6M060200  –  Информатика  Костанайского  государственного 
университета им. А.Байтурсынова 
  
Түйін  
Мақалада  ЦБР  Орталық  қойма  модулі  ұйымының  ерекшелiгi  айтылған.  «е-lerning» 
платформасы модулдің мәлiмет құрамының негiзгi кемшiлiктерi шеңберiнде айқындалған. 
Аннотация 
В  статье  изложены  особенности  организации  модуля  Центрального  хранилища  ЦОР. 
Выявлены основные недостатки организации данного модуля в рамках платформы «e-lerning». 
   Summary 
In  article  features  of  the  organization  of  the  DER  Central  storage  module  are  stated.  The  main 
shortcomings of the organization of this module within the «e-lerning» platform are revealed. 
        
Согласно Государственной программе раз-
вития образования РК на 2011-2020 гг., системой 
электронного  обучения  будет  охвачено  более 
70% всех учебных заведений страны. Программа 
определяет  приоритеты  по  созданию  единой 
информационной  образовательной  среды.  В 
частности,  требуется  «сформировать  основы 
единой  системы  информационного  и  научно-
методического  обеспечения  развития  образо-
вания  и  создать  отраслевую  информационную 
систему  для  эффективного  управления  объек-
тами и процессами образования» [1]. 
Система  электронного  обучения  должна 
предоставлять защищенный, масштабируемый и 
надежный  доступ  к  большому  количеству  разно-
родных  ресурсов.  Система  должна  работать  по 
принципу «тонкого» клиента, для работы пользо-
вателей  в  системе  не  должно  устанавливаться 
дополнительного  программного  обеспечения. 
Система  должна  поддерживать  работу  в  совре-
менных браузерах, таких как IE 7 и выше, Firefox 
3.5 и выше и т.д. [2]. 
Система  должна  поддерживать  мульти-
язычность всех данных, ресурсов и интерфейсов 
на трёх языках: русском, казахском и английском, 
на  уровне  всех  подсистем  используемых  в  сис-
теме «e-learning».  
Первым уровнем решения  является  цент-
ральный  узел  (рисунок  1),    на  котором  располо-
жена  платформа  e-learning,    а  также  такие  дан-

жүктеу/скачать 13,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: