Батыр туса – ел ырысы....
Жаңбыр жауса – жер ырысы.
Шешен сөз бастар....
Батыр қол бастар.
ды.....
Болат қайнауда шынығады.
қарай жалғастыру.
- Әнді хормен үйрету.
- Әнді топқа бөліп айтқызу.
орындату.
тамын.
лген.
1. «Өнердегі қазақ батырла-
рыбын оқып келу.
29 сәуір 2016 жыл
17
АШЫҚ САБАҚ
ОТКРЫТЫЕ УРОКИ
Музыка
Анар АЙТЫМОВА,
Қазанғап атындағы балалар өнер
мектебінің сольфеджио және
музыка теориясының мұғалімі
Баланың тұлғасын жан-жақты дамы-
туды қаншалықты ерте бастау керек.
Туған күннен-ақ бастап, балаларға әр
түрлі жағдайлар әсер етеді. Үй тұрмы-
сы, үлкендердің сөзі, қарапайым ба-
лалық өлеңдер, теледидар бағдарла-
малары және тағы да басқа әр түрлі
жағдайлар баланың білімі мен сезімі-
не жастайынан айрықша әсер етеді.
Үлкендердің сөйлегендері баланың
тұлғасына тек жағымды әсер еткен
жағдай қазіргі уақытта қол жетпейтін
арман. Кейбір кезде балалар музыка-
лық білімді алмай барлық пәндерден
өте төмен балды алып жүрген жағдай-
лар да аз емес. Оқушыларға өнер са-
ласын ашқаннан кейін, баланың да-
муына үлкен әсер етеді.
Музыкалық тәрбиені беру үшін ал-
дымен
оның
мақсаты
мен
мүмкіндіктерін бөліп шығару қажет.
Музыка ең алдымен эмоционалдық
қанағаттандыруды береді. Екіншіден,
музыкалық тәрбиенің негіз - ақыл-ойды
ғылымның көмегімен жетілдіру.
Үшіншіден - бұл эмоционалдық тәрбие.
Ең алдымен балалардың қызығушы-
лықтарын ескеріп, мектепте және оны
бітіргеннен кейін толық музыкалық
білімді алуды қамтамасыз ету керек.
Әрбір әдістің негізін музыканың теори-
ясы емес, практикалық жұмыстары
қарайды. Музыка пәніне қызыққан
бала кейін музыкалық теорияны да
оқуға талпынады. Музыкалық практи-
ка тек қана өлең айту мен аспапта ой-
наумен шектелмейді, сонымен бірге
әнді тыңдауда практиканы құрайды.
Әндер жеңіл, аспаптар–элементарлы,
ал әуендер қарапайым болуы мүмкін
бірақ қаншалықты құралдар мен ма-
териалдар жеңіл болғанмен, олардың
әсіресе операда, одан соң балетте
(музыка мен либретто), опереттада
драмалық қойылымдар мен кино өне-
ріндегі байланыстарына жеке-жеке
арнайы тоқталуы тиіс.
Мысалы, опера жанрында музыка
мен сөз, яғни әдебиет бірдей тепе-тең-
дікте қызмет атқаратыны, бірінсіз-бірі
өмір сүре алмайтындығы дәлелдене
ұғындырылғаннан кейін мұғалім
оқушылардан: «Тағы қандай музыка-
лық жанр әдебиетпен тығыз байланы-
сты?»- деп сұрайды. Бұл сұрақтың
жауабы «музыкалық - әдеби жанр-ба-
лет болуы тиіс» дегенді балалардың
өздері-ақ ойлап таба алады.
Сондай-ақ оператта жанрында да
музыка мен әдебиет арасы ажыра-
мас бірлікте, тығыз байланыста бола-
ды. Ал сахналарда қойылатын драма-
лық спектакльдер мен кино өнерінде
де музыка әдебиеттің көмекші құралы
ретінде пайдаланылады.
Мұғалім тақырып саясында сабақ
өткізу барысында бұрында өткен, тың-
даған, жаттап үйренген шығармалар-
дан мысалдар келтіре отырып түсіндіруі
тиіс. Сонымен бірге “музыкалық сауат”
тақырыбына байланысты оқулықта
өтілген материалдар негізінде лад,
тоналдық, интервал, акцент сияқты
терминдеріне тиісті түсініктемелерді де
нақтылы шығарма мысалдары арқылы
беріп отырған орынды.
Шынында да, музыка тілімен жеткі-
зе алмайтын адамның тереңде жатқ-
ан нәзік сезімінің қылын шертеді. Ата-
мыз Абай: «Құлақтан кіріп бойды алар,
әсем ән мен тәтті күй», - десе, Л. Н.
Толстой: «Жақсы музыка көңіл-күйдің,
жан сезімінің шежіресі», - деген.
Музыканың осындай құдіретті қаси-
етінің өзі-адамды барлық сұлулықты
қабылдауға, оны жан-тәнімен сезіну-
ге, адамды сүюге, құрметтей білуге,
рухани байытуға арналған.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
А Ж. ШУИНШБАЕВА,
Хромтау ауданы Көктау орта
мектебінің музыка пәні мұғалімі
Мақсаты: Аспаптар туралы толық
түсінік беру. Аспаптарды топқа бөлу
арқылы о қушылардың ой-өрістерін
дамыту. Ұлттық аспаптарды ұрпақтан-
ұрпақтан жалғастыруға тәрбиелеу.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Ақсақ құлан күйі- шығу тарихы Күй
тыңдау Күйдің құдіретті күші туралы
толық жауап алу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
-Ұлттық аспаптар туралы түсінік
беру
-Ұлттық аспаптар 4 бөлінеді
1.Шертпелі аспаптар
2.Ыспалы аспаптар
3.Ұрмалы,соқпалы ,сілкімелі аспап-
тар
4.Үрмелі аспаптар
Бүктемеге көңіл бөлейік.
Бүктемеде аспаптардың суреті бей-
неленген.
Енді аспаптарды қолымызбен ұстап
көріп аспаптармен танысайық.
Енді балалар осы аспаптарды қосып
ойнағанда не болады _____оркестр.
Олай болса біздің бүгінгі үйренетін
жаңа әніміз
ҚАЗАҚ ХАЛЫҚ АСПАПТАРДЫҢ
ТОП-ТОПҚА БӨЛІНУІ
Оксана ПАНЧОХА
преподаватель теоретических
дисциплин детской музыкальной
школы №3
1 конкурс: «Узнай песню по опи-
санию».
Читается описание песни поочерёд-
но каждой команде, ребята должны
вспомнить и напеть её.
1. Песня о путешествии маленькой
девочки по лесу к бабушке в красном
головном уборе (Песня Красной Ша-
почки).
2. Песня о том, чем занимаются в
школе (Чему учат в школе).
3. Песня о насекомом, которого нео-
жиданно съела лягушка (В траве си-
дел кузнечик).
4. Песня, в которой обучают табли-
це умноженья (Дважды два четыре).
5. Песня о загадочном животном,
для которого стал другом крокодил
Гена (Чебурашка).
6. Песня о человеке, который помо-
жет даже при встрече с медведем
(Если с другом вышел в путь).
7. Песня о маленьком животном, ко-
торый плывёт к своей маме (Песня
мамонтёнка).
8. Песня о деревце, которому хо-
лодно зимой (Ёлочка).
За каждый правильный ответ-1
балл.
2 конкурс: «Разгадай кроссворд».
Каждой команде даётся 5 минут на
разгадывание кроссворда на свою
ноту.
На ноту
«Ми»
1. Всё, что вокруг нас (мир).
2. Боевой снаряд (мина).
3. Видение в пустыне (мираж).
4. Отрезок времени в 60 секунд
5. Когда болит голова (мигрень).
6. Посуда для супа (миска).
На ноту «Си»
1. Нужна при поднятии тяжести
(сила).
2. Густой сок с сахаром (сироп).
3. Звуковой сигнал (сирена).
4. Человек без родителей (сирота).
5. Кустарник с сиреневыми цветами
(сирень).
6. Корм для коров (силос).
7. Так называли раньше королей
во Франции (сир).
Максимально-7 баллов.
3 конкурс: «Досочини».
Досочинить недостающие строчки.
Оценивается оригинальность, рифма.
Максимально-2 балла.
4 конкурс: «Музыкальный ералаш».
Загадки.
1.Деревянные подружки
Пляшут на его макушке,
Бьют его, а он гремит -
В ногу всем шагать велит.( Бара-
бан)
2.Я стою на трёх ногах,
Ноги в чёрных сапогах.
Зубы белые, педаль.
Как зовут меня?..(рояль)
3. Семь кружочков-малышат
На линеечках сидят.
Ах, как дружно все живут,
Звонко песенки поют.
Очень заняты работой
Эти радостные… (ноты)
4.Низким голосом медведь
Может громко зареветь.
Слышно льва, хоть он не близко.
Его голос тоже низкий.
Назовите мне сейчас
Самый низкий голос… (бас).
5 конкурс «Буквы разные писать».
На выбранную букву назвать как
можно больше слов, связанных с му-
зыкой.
Сколько слов - столько баллов.
Буквы. –А, Б, В, Г, Д, К, Л, М, Н, О, П,
Р.
7 конкурс «Художники».
Команды выполняют групповой ри-
сунок во время прослушивания песни.
Рисунок оценивается по 5-ти бальной
системе. Песня «Гномы».
Подведение итогов КВН, вручение
грамот.
Г. АКТОБЕ
Біздің оркестр
Сөзі:Ә.Асылбек
Әні:Т.Қоңыратбаев
/Бірінші мұғалім өзі өлеңнің сөзімен,
әнімен таныстырып айтып кетеді. Өлең
өте көңілді, шабытты айтылады.Өлең-
де аспаптардың аты аталып кетеді/
1. Өтпейді әр кеш құр,
Ойнаймыз оркестр.
Дауылпаз бастайды
Даңғыра қостайды
ТАМАША
2. Сыбызғы, ысқырық
Қосылар ысқырып
Домбыра,сырнай да
Күй төгер мұндайда
ТАМАША
3. Еш аспап қалмасын
Оркестр сарнасын
Бар аймақ кешкісін
Дауысын естісін
ТАМАША
Енді оқушылармен бірігіп хормен
айтып үйренеміз,сосын 2-3 оқушы,же-
ке айтып үйрену.
ІV. Қорытынды: Сұрақтар қою
арқылы сабақты қорытындылау
VІ. Үйге тапсырма
- Ұлттық аспаптардың топқа бөлінуі-
ажырата білу
- Біздің оркестр өлеңін-жаттау
VІІ. Бекіту.
VІІІ. Бағалау
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
МУЗЫКАЛЬНЫЙ КВН
Гаухар МИРАЛИЕВА,
№ 1 Балалар музыка мектебінің
теория пәндерінің оқытушысы
Жүргізуші: Құрметті ата аналар!
Бүгін біз осы кішентай, дарынды ба-
лаларымызды 1класс музыканттар
қатарына қабылдау мерекесін бас-
таймыз! Бүгін олар керемет музыка
әлеміне қол жеткізеді! Біздің мектеп-
те көптеген аспаптарға ойнауға үйре-
теді.
Жұмбақ-өлең:
Екі шектің бірін қатты
Бірін сәл-пәл кем бұра
Нағыз қазақ-қазақ емес,
Нағыз қазақ - .......... (домбыра)-
демекші, (интерактивный тақтада
Домбыраның суреті қөрініп тұрады)
6 кл Қойшыбек Темірланның орын-
дауында Райымбергеновтің күйі «Се-
кіртпе»
Жүргізуші:
-Балалар, жан-жағымызға қарай-
ықшы,тыңдайықшы,біздің қасымызда
неше түрлі дыбыстар бар екен?
- Дыбыстар қандай болады екен?
Қандай шулы дыбыстарды білесің-
дер?
-Ал,музыкалық қандай дыбыстарды
білесіңдер?
Ойын: «Кім тез табады ?»
(осы сөздерден ноталарды табу ке-
рек)
Микрафонды аламыз
Шырқап әнге саламыз
Домаланып би – билеп
Солдан оңға барамыз
- Неше ұзақтық бар? Неше дыбыс
бар? Диез қандай қызмет атқарады?
Ойын:« Алға 4 қадым»
Ән: Дуэт « Кэнди » «А нам бы
петь и танцевать» (Музыка ойнала-
ды. Қолында күй сандығы бар әуен
ханшасы келеді.)
Әуен ханшасы:
Көңілсіз мұңды әуендер
Үнімді тербеп ағылар
Әдемі әсем әуен де
Бойымнан менің табылар
Әуен ханшасы боламын
Баршаңыз іздеп сағынар
Жүргізуші: Сәлеметсіз бе, Әуен
ханшасы!Біздің балалар ән айтуды,-
музыка тыңдауды бәрін біледі,өнерлі
болу үшін бірдеме жетіспейтін сияқ-
ты? Ол музыкадағы 7 дыбыс,7 нота
екен,оларсыз музыкада ән де ,күй де
болмайды дейді.Соны қайдан тапсақ
екен?
Әуен ханшасы: Менің әкелген күй
сандығым бар,оның ішінде тапсырма-
лар бар,соны орындасаңдар сендер-
ге көңілді ноталар келеді. (Күй сан-
дықтан алады)
Нашанова Мейрамгүл
Бағындыққызы
«Шалқар аудандық
көркемсурет лицейі» МКҚК
директордың тәрбие ісі жөніндегі
орынбасары
Көркемсурет лицейінде үш тілді
оқытуды жандандыру және оқушылар-
дың қызығушылығын арттыру мақса-
тында жоспарлы іс-шаралар қойылып
жүйелі жүргізіліп өткізіліп отырылады.
Үш тілде насихаттау шаралары аясын-
да «Балалар әлемді бейнелейді»(«Де-
ти рисуют мир», “Children paint the
world”),«Волшебный бисер»(Сиқырлы
моншақтар, «Magic biser”), «Мягкая иг-
рушка»(«Жұмсақ ойыншық», «A soft
toy»),«Жемқорлық
індет-күресу
міндет» («Коррупция -эпидемия– наш
долг бороться», “Corruption is the
epidemy to fight with”)атты тақырыптар-
да лицей ішінде көрмелер ұйымдас-
тырылып өткізілді. Оқушылар көрмеге
атсалыса қатысып өз ойларының
жүйріктігін бала қиялымен қарымды
қылқалам мен сырлы бояу шеберлігі-
мен жеткізе білді. Осындай өткізілген
қолөнер жұмыстары мен сурет байқа-
улары ең үздік деп танылған жұмыс-
тар сараланып республикалық
байқауға жіберіліп, нәтижесінде сәуір
айында лицей оқушылары қуанышқа
бөленді. Республикалық балалар шы-
ғармашылық байқауынан жүлделі оры-
нға ие болған І дәрежелі дипломмен
Сексенбаева Ақниет және қатысқан 22
бала сертификатқа иеленді. «Волшеб-
ный бисер», «Мягкая игрушка»атты
байқауынан Наурызбаева Кенжегүл
мен Данабекова Ботагөз І дәрежелі
дипломмен, Кулмурзин Канат пен Би-
сенбаева Бибінұр ІІІ дәрежелі диплом-
дармен, «Жемқорлық індет-күресу
міндет» атты байқауынан Кулмурзин
Канат пен Жантөре Мейіржан І дәре-
желі дипломмен, Таубаева Аружан ІІІ
дәрежелі дипломмен марапатталды.
Мұғалімдер мен оқушылар арасында
жиналыс жасалып үздік деп танылған
о қушыларымыздың
жетекшілері
Х.Хайрулла, Т.Құндақбаева, А.Есбо-
лаева, Г.Сейтмағанбетова, М.Абдико-
ваны лицей директоры Д.Б.Төлеубаев
құттықтап сөз сөйлеп, оқушылардың
дипломдарын табыс етті.
Олай болса, осындай лицейімізде
жас суретшілердің шығармашылығын
шындап биіктен көрінуіне, қылқалам
шеберлігі мен қолөнердің қыр-сырын
үйреткен ұстаздарға шығармашылық
табыстар тілейміз.
АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫ
көркемдік сапасы жоғарғы сатыда бо-
луы ықтимал. Әрине дамудың ең
бірінші сатысында музыкаға деген
сүйіспеншілік фундаменті қаланады.
Келесі сатыда балалар меңгерген
білімін музыканы тереңдетіп тануға
жұмсағылары келеді. Міне, дәл осы
уақытта баланы әр түрлі кезеңдердегі
музыкамен, оның бағыттарымен, стиль-
дерімен таныстыру қажет. Сондай-ақ
классикалық шығармалармен қатар
жаңа заман шығармаларын беру
қажеттілігін ұмытпау керек.
Егерде бұндай жұмыс нәтижесінде
оқушылар музыка пәнінде эмоционал-
дық қанағаттанса, онда олар музыкаға
деген сүйіспеншілікті бүкіл өмір бойы
өткізе алады. Солардың біреулері бо-
лашақта композитор, біреулері - әнші,
тағы біреулері – жақсы, музыканы
сүйсіне тыңдайтын тындарман болуы
мүмкін. Музыкалық тәрбиешілер жас-
тарды осы екінші, үшінші топқа қосы-
лып кетулеріне себеп болу керек.
Музыка мен әдебиеттің байланысы.
Бұл - музыка пәні сабақтарының
ішіндегі аса маңызды тақырыптардың
бірі.
Музыка мен әдебиеттің байланысы
әртүрлі музыкалық және әдебиет жан-
рларының арақатынасы шеңберінде
алып, енді олардың өрісін ұлғайта оты-
рып, кең, үлкен ауқымда қарастыру
керек.
Музыка пәні сабағында әдебиет пәні
бағдарламасындағы шығармаларды
пайдалану және аралық байланыстың
орнығып, нығая түсуіне көмектеседі.
Музыка мен әдебиеттің байланысы-
ның ән жанрындағы бірлігі мен тұтас-
тығы, бірінсіз-бірі олқы соғып тұраты-
ны, бірін-бірі толықтырғанда ғана
әннің мазмұны мен мағынасы терең-
дей түсіп, маңызы артатыны жайлы
түсінік орныққан соң, мұғалім біртіндеп
оқушылар назарын күрделі жанрларға
қарай бұрып, музыка мен әдебиеттің,
ОҚУШЫЛАРҒА МУЗЫКАЛЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ
МАҚСАТЫ МЕН МҮМКІНШІЛІКТЕРІ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ
БАЙҚАУДЫҢ
ЖЕҢІМПАЗДАРЫ
МУЗЫКАНТ ҚАТАРЫНА ҚОСЫЛУ
КОНЦЕРТІНІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
1. Орман ағашынан кесіп алынады
Тегіс етіп өңделеді
Ән салады, құйқылжытады,
Ол қалай аталады? (скрипка)
2. Гармоньнан ол пайда болды
Пианиномен достасты
Ал өзі баянға да ұқсайды.
Ол қалай аталады? (Аккордеон)
(Аспаптардың суреттері әр жауап
сайын интерактивтік тақтада көрсет-
іледі )
Әуен ханшасы: Тамаша! Өте жақ-
сы орындадыңдар тапсырманы.
«До,ре,ми»музыкасы ойналып,
көңілді ноталар билеп келеді.
Ноталар өздері туралы ән айтады,
айтып болған соң көңілдері түсіп ке-
теді.
Жүргізуші: Неге көңілсіз болып қал-
дыңдар? (олар үндемейді)
- Ия,түсіндім,түсіндім.Орындарың
ауысып кеткен екен ғой!Балалар,но-
таларды рет-ретімен қояйықшы.
Бәрі: До, ре, ми, фа, соль, ля, си.
Ноталар көңілденеді.
Бәрі қосылып:
Біз жәй келген жоқ-
пыз, ән айтып берейік.
Ән: «Балапан»
Әуен ханшасы: Балалар,мен сен-
дерге өте ризамын!
Жүргізуші: Бәріміздің арманымыз
орындалсын.Мінеки,Әуен ханшасы
келіп музыка әлемінің кілтін беріп кет-
ті,есігі ашық. Енді барлығымыз бірге
концертіміздің қортындысында ,музы-
канттар қатарына қосылу ұранын ай-
тайық.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ