5-билет
1.Химиялық талшықтар өндірісі. Талшықтардың медицинада қолданылуы.
Талшық–ұзын,жұқа және жіп секілді материал. Талшықтар майысқақ
болғандықтан, оларды иірілген жіпке айналдырып, маталар жасауға
болады.
Барлық талшық түрлері шығу тегіне байланысты екі топқа бөлінеді –
табиғи және химиялық. Табиғи талшықтар шығу тегіне байланысты
өсімдік тектес, жануар тектес, минералды болады. Талшықтар табиғи
қосылыстарды өңдеу арқылы алынған жасанды және синтетикалық
полимерлерді өңдеу арқылы алынған синтетикалық болып бөлінеді.
Өсімдік текті табиғи талшықтарға целлюлозалық талшықтар – мақта, зығыр
т.б. Ал жануар текті талшықтарға жүн және жібек жатады. Асбест талшығы
табиғи минералдық талшық ретінде қолданылады.
Химиялық талшық
, жасанды талшық — табиғи органикалық және
синтездік полимерлерден алынатын талшықтар.
Медицина саласында полимерлік материалдардан медициналық аспаптар,
арнаулы ыдыстар және дәрілік препараттарды ораушының түрлі
көріністерін дайындауда қолданылады. Хирургияда жүректің қақпақтарын,
стоматологиялық протездер мен көз хрустальдарын жасауда қолданылады
.
2.Күкірт қышқылын өндіру
Таза күкірт қышқылы түссіз май тәрізді сұйық зат Ол 10,4 С температурада кристалды зат болып қатады. Ал 29602 С температурада қатады.
1 моль күкірт қышқылы суда ерігенде 36 кдж жылу бөліп шығарады, өйткені ол сумен гидрат түзеді.
Құрамындағы қоспаларға және концентрациясына байланысты күкірт қышқылы үш түрге бөлінеді
- Техникалық (купорос майы) -95,2 %
- -Олеум 18,50 %моногидрат құрамында бос қалпында болады мұнара қышқылы 75%
- Аккумулятор күкірт қышқылы 92-94 %
Күкірь қышқылын өндіру
10 ғасырда алғаш рет 940 л күкірт қышқылын табиғи купорос сланцесымен темір купорос қоспасын қыздыру арқылы өндірген , осы себептен өндірісте техникалық купорос мацы деп аталады.
Қазіргі кезде күкірт қышқылын негізгі екі әдіспен өндіреді
- Контактілік әжіс (олеум 20% ,купорос майы 92,5%, аккумуляторлық қышқыл)
- Нитрозалық әдіс (мұнаралық) 75-77 %
Контактәләк әдіс
Контакт әдісімен күкірт қышқылын өндіру үш сатыдан тұрады
1) Газдарды тазарьу
Катализаторға зиян келтіретін заттардан газды тазарту. Күйдірген газдан тозаңдарды бөліп алғаннан кейін оны катализаторға зиян келтіретін мышьяк,селен, фтор тб заттардан тазартады .Осымен қатар газдан өте қымбат қоспалар селен, теллур және тб бөліп алады.
2) Катализор қатысымен тотықтыру
Күкірт диоксидін катализатордың қатысуымен тотықтыру , күкірт қышқылын өндіру үдерісінің негізгі сатсы болып есептеледі.
Катализатор ретінде платина, темір оксиді, ванадий 5 оксиді қолданылады.
Платина-ең активті катализатор , бірақ құны өте жоғары және тез уланады.
Темір оксиді- құны төмен, мышьякпен уланбайды, каталитикалық активтілігі тек қана 625 С температурадан басталады, активтілігі басқалардан төмен.
Ванадий 5 оксиді – активтілігі платинадан төмен болғанымен құны төмен мышьякпен улануы платинадан мыңдаған есе аз ..Күкірт қышқыл зауыттарында промоторланған 7 ванадий 5 оксиді, промотр ретінде сілтілік металдар оксиді қолданылады. Катализатор мөлшері-5мм.
3) Күкірт ангидридін абсорбциялау
Алыну технологиясы
Пиритті күйдіру нәтижесінде алынған газды жуу мұнарасына және электростатикалық тұндырғышта тазартылады және кептіру мұнарасында концентрлі күкірт қышқылымен кептіріледі .Əрі қарай жылу алмастырғышта қыздырылған газ катализатормен толтырылған контактілі құрылғыда түседі, онда so2 so3-ке дейін тотығады. Содан кейін газ жылу алмастырғыш, салқындатқышжәне екі абсорбциялық мұнара арқылы өтеді,онда күкірт триоксиді күкірт қышқылымен жұтылады. Мұнарада олеум түзіледі, 98% Егер газбен бірге берілетін ылғал қышқыл түзуге жеткіліксіз болса, жүйеге су қосылады.
Достарыңызбен бөлісу: |