IX. Әлеуметтік педагогтың тәрбие тәртібінде ауытқушылығы бар балалар мен жас өспірімдер мен жұмысы

Кәзіргі заманғы ғылыми педагогикалық-әдебиеттерді талдай келе «проблемалық немесе қиын» оқушы ұғымын құрайтын маңызды үш  белгіні атауға болады.

Бірінші белгісі: ол баланың мінезінде ауытқышылықтың болуы. Бұл сөзді ғылымдар «делинквенттік» және «девианттық» деген арнайы терминмен атайды. Делинквенттік мінез – құлық – қылмыстық жазаланбайтын ұсақ құқық бұзушылық, іс - әрекетке әкеп соғатын мінез-құлық. Девианттық мінез-құолық- дегеніміз қоғамда қабылданған нормалардан ауытқушылыққа әкеліп соғатын мінез-құлық. Бұл ұғымға делинквенттік және мінез-құлқындағы т.б. басқа ауытқушылықтарда кіреді. (ерте бастан ішімдікке салынудан суицидке дейін)

Екіншіден, проблемкалық балалар қатарына мінез-құлқын түзуге қиын соғатын балаларды жатқызуға болады.

Үшіншіден проблемалық балалар мәселесі сынып жетекшісі тарапынан, сипаттағы оқушылар тарапынан жеке көңіл бөлуді талап етеді. Себкебі , проблемалық балалардың барлығыда «қиын бала» емес Олардың ішінен (проблемалық балалар) қиын  кезде көмекке келуге дайын болыып тұратын балалар да көптеп кездеседі.

   Сонымен проблемалық оқушы ол бала мінезінде нормадан ауфытқушылығы бар бала, түзеуге қиын, бүкіл мектеп, сынып ұжымынан жеке көңіл бөлуді талап ететін оқушы.

    Бала бойында ауытқушылықтың пайда болуны әсер ететін себептер:

• 
  әлеуметтік –педагогикалық қараусыздық  білімге деген ынтаның, дағдыларының болмауы.
  
• 
  Отбасындағы қоласыз психологилық микроклиматқа білімдегі  сәтсіздіктерге, сыныптастарымен қарым- қатынастағы пролемаларға ата-ана мұғалім  тарапынан әділетсіз  қатынасқа  байланысты оқушы бойында терең психологиялық дискомфорттың болуы. Психикалық және физиологиялық денсаулығы мен дамуынндағы ауытқушылықтар, жас ерекшеліктеріндегі дағдарымтар; Өзін өзі көрсетуге жағдайдың болмауы, баланың ішкі және сыртқы белсенділігін мүмкіндігін көрсете алмауы, пайдалы сіпен айцналысуы, өзіндік мақсаты мен  өмірлік жоспарының бомауы; баланың бақылаусыз, қараусыз қалуы, баланы қоршаған ортаның жағымсыз әсер етуі мен әлеуметтік психологиялық бейімделе алмауы; әлеуметке қарсы мінез-құлық көрсетуі, оның негізіне әлеуметтену процесінің бұзылуы жатады.
  

     Әлеуметтік жағымды  тәжірибеніңжеткіліксіздігі, дүние танымының, құндылық бағдарының, этикалық бағдарының қалыптаспағандығы оқушының тұлғалық дамуында, әлеуметтік кейпіне жағымсыз әсер етеді. Бұл мәселеде маңызды рөлді дер кезінде ата-ана мен психологиялық-педагогикалық қолдаудың болмауы әсер етеді. Қазіргі кездегі оқушының қоршаған ортасы(социум) баланың дамуы, тәрбиесі үшін өте қолайсыз болып отырғандығы белгілі. Ол күнделікті отбасында, қоғамдық орында мінез-құлықтың әртүрлі ауытқуларымен пайда болуына қалалық жағдай, ондағы жағымсыз әсер ететін экономикалық әлеуметтік және мәдени факторлар әсер етеді.