3 (29) 2015 (мамыр-маусым) 3

ӘДЕБИЕТТЕР

1 Сейсенбаева Ж.А. Ұлттық тәрбиенің ғылыми негіздері. Оқу құралы. – Алматы, 2011.

2 Нұрғазина А.С., Молдашева К.А. Ұлттық тәрбие және оны жаратылыстану ғылымымен 

байланыстыру.//Ұлттық тәрбие.-2014. -№1(21)-б.54-56.

3 www. ped.kz/zharatylystanu-ba-yty/biologija/page-2

4 www. islam-orkeniet.kz

ӘОЖ 37.034

А.А Наукенова., Р.М Шокатова

Ақтөбе көлік, коммуникация және жаңа технология колледжінің арнайы пән 

оқытушылары

Г.Г Жумиева

№39 қазақ орта жалпы білім беру мектебінің психологы

Ақтөбе қаласы

АДАМГЕРШІЛІК ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ЖЕКЕ ТҰЛҒА БОЙЫНДА 

ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Мақала оқушылар бойына адамгершілікті қалыптастыру мәселесін зерделеу өзектілігіне 

негізделген, адамгершілік тұлғаның қасиеттері мазмұны мен маңызы көрсетілген, тәжірибе 

жүзінде іске асырылған әдістемелер және оқушылардың адамгершілік негіздеріне диагно-

стика  жасау  мәселені  шешу  қажеттілігі  дәлелдейді.  Авторлар,  сондай-ақ  оқушылардың 

адамгершілік қасиет негіздерін қалыптастыруды мектепте білім беру процесін жетілдірудің 

жалпы ұсыныстарын берген.

Түйін сөздер: адамгершілік, жеке тұлға, оқушы, тәрбиелеу, әдістеме, қалыптастыру.

В статье обоснована актуальность исследования проблемы формирования основ гуман-

ности у ученика, обозначены сущность и содержание гуманности как качества личности, 

представлены данные методики реальной практики работы и диагностики основ гуманно-

сти у учеников как подтверждение необходимости разработки данной проблемы. Автором 

даны также общие рекомендации по совершенствованию педагогического процесса в школе 

в области оптимизации формирования основ гуманности у школьников.

Ключевые слова: нравственность, личность, ученик, воспитывать, методика, форми-

рование.

In  the  article  the  urgency  of  studying  the  problem  of  forming  the  foundations  of  humanity 

pupil, marked the nature and content of humanity as personality traits, presents the methods and 

practices of the actual diagnosis of the foundations of humanity at the school as a confirmation of 

the need to develop this problem. The author also gives general recommendations for improving 

the educational process at the school to optimize the formation of the foundations of humanity 

schoolchildren.

Keywords: morality, personality, pupil, educate, technique formation.

86

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

Бүгінгі  таңда  болашақ  ұрпақ  тәрбиесі 

ұлт тық  және  рухани-адамгершілік  құнды-

лық   тардан  нәр  алумен  ұштастырылып  жү-

р гізілуді  талап  етеді.  Адамгершілік  тәр  -

биесі  жастардың  қоғамға,  отбасына,  бі лім-

ге,  Отанға,  жер  бетіндегі  бейбітшілікке  қа-

тынасын қалыптастырады. Бүгінгі кезеңдегі 

бі лім  берудің  өзекті  мәселесі  жас  ұрпаққа-

адам гершілік-рухани  тәрбие  беру.  Құнды 

қа сиеттерге ие болу, рухани бай адамды қа-

лыптастыру  оның  туған  кезінен  басталуы 

керек.  Халықта  «Ағаш  түзу  өсу  үшін  оғ ан 

көшет  кезінде  көмектесуге  болады,  ал  үл-

кен  ағаш  болғанда  оны  түзете  алмайсың» 

деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың 

бо йына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қа-

йырымдылық, яғни адамгершілік құнды қа-

сиеттерді  сіңіріп,  өз-өзіне  сенімділікті  тәр-

бие леуде отбасы мен педагогтар шешуші роль 

ат қарады. Адам - ең әуелі адамгершілігімен, 

па расатының биіктігімен көрікті.

Адамгершілік – адамның рухани байлығы, 

бо лашақ ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін ру-

ханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. 

Адамгершілік  тәрбиенің  нәтижесі  адамдық 

тәр бие  болып  табылады.  Ол  тұлғаның  қо-

ғам дық  бағалы  қасиеттерімен  сапалары, 

қарым-қатынастарында қалыптасады. Адам -

гершілік қоғамдық сананың ең басты бел гі-

лерінің  бірі  болғандықтан,  адамдардың  мі-

нез-құлқы, іс-әрекеті, қарым-қатынасы, көз-

қарасымен  сипатталады.  Олар  адамды  құ р-

мет теу,  оған  сену,  әдептілік,  кішіпейілдік, 

қа йырымдылық,  жанашырлық,  ізеттілік, 

ина баттылық, қарапайымдылық т.б.

Адамгершілік  –  ең  жоғарғы  құндылық 

деп  қарайтын  жеке  адамның  қасиеті,  адам-

гер шілік және психологиялық қасиеттерінің 

жиын тығы.  Адам  өмірінің  мәні  –  маңызды 

іс-әрекет пен мақсат, мұрат, күш-қайрат және 

өмір  сүру  жолдарымен  бағаланады.  Адам 

мақ сатын  адамгершілік  қасиеттер  арқылы 

жү зеге асырады. әл-Фараби «Барлық халық 

бей біт өмір сүрсе, жер беті бақытқа толады» 

деп  адамгершілік  тәрбиенің  биік  сатысы 

екен дігін айтады. Адамгершілікке тәрбиелеу 

құ ралы – еңбек пен ата-ана үлгісі деп, ағар-

ту шы  Ыбырай  Алтынсарин  айтқандай,  әр 

бір адам үшін жоғарғы құндылық – отбасы, 

адам ның өз басын сыйлауы, өз адамгершілік 

са паларына  құндылықты  қатынас  және  ең 

жо ғарғы инабатты құндылық ретінде еңбекті 

қа дір ету. Ұлттың болашағын ойлаған қазақ 

зия лылары,  жастарды  халқымыздың  ежел-

ден  келе  жатқан  үлгі  –  өнегесі  бойынша 

тәр биелеуде,  адамгершілікке  бағытталған 

идея лары  жас  ұрпақты  Отанын  сүйетін, 

адал дыққа,  адамгершілікке  тәрбиелеуге  ба-

ғыт тайды.

Халқымыздың  тәлім  –  тәрбиелік  мұра-

сына  үңілсек,  ол  адамгершілікті,  қа йырым-

ды    лықты, 

мейірбандықты 

дәріптейді. 

Ата  -бабаларымыздың  баланы  бесігінен 

жақ  сы  әдеттерге  баулыған.  «Үлкенді  сый-

ла»,  «Сәлем  бер,  жолын  кесіп  өтпе»  де-

ген  секілді  ұлағатты  сөздер-дің  мәні  зор. 

Адам гершілікті,  ар-ұяты  бар  адамның  бет 

бейнесі  иман  жүзді,  жарқын,  биязы,  өзі 

па расатты  болады.  Ондай  адамды  ха лық 

«Иман жүзді кісі» деп құрметтеп сый ла ған. 

Балаларымызды  имандылыққа  тәр бие  леу 

үшін  олардың  ар-ұятын,  намысын  оятып, 

мейірімділік, қайырымдылық, кіші пе йілдік, 

қам қорлық көрсету, адалдық, ізет тілік сияқ-

ты  қасиеттерді  бойына  сіңіру  қа жет.  Ба-

ла ны  үлкенді  сыйлауға,  кішіге  ізет  көр се-

туге,  иманды  болуға,  адамгершілікке  бау лу 

адам гершілік  тәрбиесінің  жемісі.  Бала лар -

ды  адамгершілікке  тәрбиелеуде  ұлттық  пе-

дагогика  қашанда  халық  тәрбиесін  үлгі  ұс-

тайды.  Ал,  адамгершілік  тәрбиелеудің  бір-

ден-бір  жолы  осы  іске  көз  жеткізу,  сенімін 

арт тыру.  Осы  қасиеттерді  балаға  жасынан 

бойына  сіңіре  білсек,  адамгершілік  қа сиет-

тердің берік ірге тасын қалағанымыз. Адам-

гершілік-адамның  рухани  арқауы.  Өйт кені 

адам  баласы  қоғамда  өзінің  жақсы  адам-

гершілік  қасиетімен,  адамдығымен,  қа йы-

рым дылығымен  ардақталады.  Адам  ба ла-

сының мінез құлқына тәрбие мен тәлім ар-

қылы  тек  біліммен  ақылды  ұштастыра  біл-

генде  ғана  сіңетін,  құдіретті,  қасиеті  мол 

адам шылық атаулының көрініс болып та бы-

ла ды. «Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда со ны 

іле ді» дегендей, ата-ананың күн сайын ат қа-

рып жүрген жұмысы-балаға үлкен сабақ.

87

МҰҒАЛІМГЕ КӨМЕК

Жақсы  адамгершілік  қасиеттердің  түп 

негізгі  отбасында  қалыптасатыны  бел гі лі. 

Адамгершілік  қасиеттер  ізгілікпен  ұштас-

тыра ды.  Әсіресе  еңбекке  деген  тұрақты 

ықы ласы  бар  және  еңбектене  білуде  өзін 

көр сететін балаларды сүйгіштікке тәрбиелеу 

бас ты міндет болып табылады. Өз халқының 

мә дениетін,  тарихын,  өнерін  сүю  арқылы 

бас қа халықтардың да тілі мен мәдениетіне, 

салт-дәстүріне  құрметпен  қарайтын  нағыз 

мә дениетті азамат қалыптасады. Қазақ хал-

қы ның  әдеуметтік  өмірінде  үлкенді  сыйлау 

ұлттық дәстүрге айналған. Отбасында, ба ла-

бақшада, қоғамдық орындарда үлкенді сый-

лау дәстүрін бұзбау және оны қастерлеу әр-

бір адамнан талап етіледі. «Ел болам десең, 

бе сігіңді түзе» деген заманымыздың заңғар 

жа зушысы  Мұхтар  Әуезовтың  даналық  сө-

зі аса көрегендікпен айтылғанын өмірдің өзі 

дәлелдеп берді. Жақсы адам жарлыдан, адам-

гершілік  арлыдан  шығады.  Тәрбиелі  адам-

нан-тәлім, ғалымнан - ғибрат, өнерліден-өне-

ге,  данадан-ақыл  үйрену.  Адамгершілік  әр 

адам ға тән асыл қасиеттер. Адамгершіліктің 

қай нар  бұлағы  халқында,  отбасында,  олар-

дың  өнерлерінде,  әдет  ғұрпында.  Әр  адам 

адамгершілікті  күнделікті  тұрмыс-тір шілі -

гінен, өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңі-

реді.

Көрнекті  педагог  В.Сухомлинский  «егер 

балаға қуаныш пен бақыт бере білсек, ол бала 

солай бола алады», – дейді. Демек, шәкіртке 

жан жақты терең білім беріп, оның жүрегіне 

адамгершіліктің  асыл  қасиеттерін  үздіксіз 

ұялата білсек, ертеңгі азамат жеке тұлғаның 

өзіндік  көзқарасының  қалыптасуына,  айна-

ла сымен санасуына ықпал етері сөзсіз.

Қай  заманда  болмасын  адамзат  алдында 

тұратын  ұлы  мұрат-міндеттерінің  ең  бас-

ты сы–өзінің  ісін,  өмірін  жалғастыратын 

салауатты,  саналы  ұрпақ  тәрбиелеу.  Ұрпақ 

тәрбиесі-келешек қоғам тәрбиесі. Сол келе-

шек қоғам иелерін жан-жақты жетілген, ақыл 

парасаты  мол,  мәдени-ғылыми  өрісі  озық 

етіп  тәрбиелеу-біздіңде  қоғам  алдындағы 

бо рышымыз.

«Нұр  отан»  партиясының  11  ақпанында 

өт кен XIII съезінде жастар тәрбиесіне бас ты 

назар аудару Н.Ә. Назарбаев жан-жақты да-

мыған  «болашақ  Қазақстандықты»  тәр бие-

леу – мемлекеттің жастар саясатының мақ са-

ты деп атап көрсетті. Әлемдік тәжірибе көр-

се тіп  отырғандай,  кез  келген  мемлекеттің 

эко номикалық, әлеуметтік гүлденуі мен қа-

уіп сіздігі  адам  капиталына  тікелей  тәуелді. 

Ал адам капиталы ұғымының түпкі иірімінде 

тек қана ғылым-білім жатқан жоқ, онда руха-

ни тәрбие маңызыда зор. «Адамға ең бірінші 

бі лім  емес,  рухани  тәрбие  керек,  тәрбиесіз 

бе рілген білім – адамзаттың қас жауы, келе-

шек те  оның  барлық  өміріне  апат  әкеледі» 

деп  данышпан  Әл-Фараби  айтқандай,  жас-

тар «жан жемісін татпай, өмірдің терең ма-

ғы насы мен шын мақсатын түсіне алмайды», 

– дей келе қоғаммен жеке тұлғаның тарихи 

жағ дайдағы  қоғам  өмірімен  тығыз  бай  ла-

ныс  ты екендігін байқаймыз. Тәрбие – қо ғам-

дық процесс.

Еліміздің  егемендігін  нығайту,  олардың 

ел ін-жерін  сүйетін,  ана  тілін  ардақтайтын, 

ұл тын пір тұтатын азамат болып өсуін қам-

та массыз  ету  «білім  беру  жүйесінің  басты 

мін деті». «Қазақстан Республикасын қорғау 

оның әрбір азаматының қасиетті парызы мен 

мін деті»  –  деп  Ата  Заңда  көрсетілген  осы 

бір  мағыналы  ұғымды  өскелең  ұрпақ  жас-

та йынан  бойына  сіңіріп  өсуі  керек.  Патри-

отизм  Отан  сүйгіштік,  патриоттық  тәрбие 

мә селесі  адамзат  өркениетінің  өң  бойында 

ұр пақтан-ұрпаққа  жалғасып  келе  жатқан 

ұлы  мақсат,  асыл  мұрат,  азаматтық  парыз. 

Жал пы халқымыз сан ғасыр бойғы даму та-

ри хында өз ұрпағына патриоттық тәрбие бе-

ру де  баға  жетпес  тәрбиелік  мүмкіндігі  зор, 

ру хани-мәдени  мұраның  мол  тәжірибесін 

жинақтаған.  Мақсатты  жүзеге  асыру  үш ін 

патриоттық тәрбие жөніндегі халық қа ғи да-

ла ры, әдіс-тәсілдер қолданылған.

Адамгершілік тәрбиесі оқушылардың мо-

раль дық  сенімдерін,  жағымды  мінез-құлық 

дағдылары  мен  әдеттерін  қалыптастырады. 

Адамгершілік  тәрбиесінің  теориялық  мә-

се лелері Әл-Фараби, Ыбырай, Абай т.б. ең-

бектерінде кеңінен қолданыс тапқан. Мә се-

лен,  Әл-Фараби  «адам  өз  өмірінің  қожасы, 

88

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

сон дықтан өз бағытын өзі жасауы керек». Ол 

не нәрсеге де ұқыптылықпен қарап, жиған-

те ргенін орынсыз шашпай, кез келген адамға 

сы рын  ашпай,  өзінің  мақсат  мүдделері  жө-

нін де  достарымен  ғана  бөлісіп  отыруы  ке-

рек.  Осылайша  өмір  сүрген  адамның  ғана 

ар-ожданы таза болады» деп жеткізсе, Абай 

адам гершілік,  әдептік  нормалары  жайында 

көп теген пікірлер қалдырды. 

Қырғыз  халқының  дана  ұлдарының  бірі 

Ш.Айтматов: «Өз халқының және басқа ха-

лық тардың  тарихи  тәжірибесінен  бейхабар 

адам ның болашағы жоқ, бүгінгі күнмен ғана 

өмір сүреді», - дейді.

Тәрбие мәселесі – ұрпақтан ұрпаққа тара-

лып, жетілдіріліп отырған өмір мектебі. Осы 

өмір  мектебінің  оқулықтарын  қазіргі  таңда 

ха лық даналығы қазынасының, рухани өмір 

беттерімен,  тарихы  мен  мәдениетінен,  әде-

би еті мен өнерінің, салт-санасы дәстүрінен, 

осы лардың үлгілерінен іздеген жөн. Өйткені 

өз тілін, тарихын, мәдениетін, дәстүрін біл-

ме ген адамның рухани деңгейі төмен.

Тәрбиенің негізгі мақсаты дені сау, ұлттық 

са на  сезімі  оянған,  рухани  ойлау  дәрежесі 

биік, мәдениетті, парсатты, ар-ожданы мол, 

еңбекқор, іскер, бойында басқа да игі қа си-

ет тер қалыптасқан ұрпақ тәрбиелеу.

Мәдениеті жоғары адам айнала сын дағы -

лар мен  қарапайым  қарым  қатынаста  бола-

ды.  Адамгершілік  тәрбиесі  оқушыларды 

адам  гершілік  ұғымы,  принциптері,  мі-

нез-құ лық  нормалары  жайындағы  бі лім-

мен  кемелдендіреді.  Оқушылар  оларды 

оқып  үйренумен  шектелмей,  оқу,  тәр бие, 

ең бек  процесінде  іске  асырғанда  адам гер-

шілік олардың сеніміне айналады. Адам гер-

шілік  қатынастар  моральдық  нормалар мен 

өлшенеді.  Адамгершілік  тәрбиесі  оқу шы-

лар дың моральдық сенімдерін, жағымды мі-

нез-құлық дағдылары мен әдеттерін қа лып-

тас тырады.

Адамгершілікке,  еңбекке  тәрбиелеу  күн-

де лікті  өмірде,  үлкендердің  қолдан  келетін 

жұ мысты  ұйымдастыру  процесінде,  ойын 

жә не оқу ісінде жоспарлы түрде іске асыра 

аламыз.  Адамгершік  құндылықтарды  же ке 

тұлға бойында қалыптастырудың бірден бір 

жолы – білім беру ісінде жүзеге асыра ала-

мыз. Біріншіден, білім беру барысында ма-

қал-мәтелдер, жұмбақ, айтыс, өлеңдер адам-

гершілік  тәрбиенің  арқауы  болып  та был-

ғандықтан,  сабақ  тақырыбына  бай ланыс-

ты  мақал-мәтелдерді  мұғалім  айтып,  ол 

мақаланы қалай түсінгендігін, берер тәр би-

есі туралы қысқаша пікірлер алмасулар ар-

қылы адамгершілік қасиеттерді тұлға бойы-

на қалыптастыра аламыз. Мәселен, «жаман 

дос, жолдасын қалдырар жауға» – деген ма-

қал арқылы мұғалім білім алушыларға адам-

ның  қандай  жағдайда  адамгершілік  қа си еті 

болмайтығын жете түсіндіріп, оны бол дыр-

мау ға ой тастайды.

Екіншіден, адамзаттық құндылықтар ба ла 

бойына іс-әрекет барысында, әр түрлі ойын-

дар, хикаялар, ертегілер, қойылымдар ар қы-

лы беріледі. Сондықтан адамгершілікке үгіт-

тей тін қойлымдар қойып немесе қалада білім 

ала тындарға театрға апарып көрсетуге бола-

ды.  Сонымен  қатар,  ұлттық  төл  ертегімізді 

оқы та отырып, ертегінің моральдық жағ да-

йы  қандай  деген  сұрақтарды  қойып  білім 

алу шылардың ойлауына түрткі болады. Бұл 

туралы атақты педагог Сухомлинский «Ба ла 

кезде үш жастан оны екі жасқа дейінгі ара-

лықта әр адам өзінің рухани дамуына қа жет-

ті  нәрсенің  бәріне  де  ертегіден  алады»  деп 

жет кізген. 

Үшіншіден,  білім  алушы  бойына  адам-

гер шілік  құндылықтарды  және  жалпы 

адамзаттық құндылық қасиеттерді қа лып тас-

тыру үшін ұлттық мәдениет, салт-дәстүр, ха-

лық  тағылымдардан  хабардар  болуы  керек. 

Кез  келген  адам  өзінің  халқын,  жерін  елін 

сүй месе,  адамгершілік  құндылықтар  тұлға 

бо йында  табылуы  мүмкін  емес.  Өйткені, 

адам ның  сезімі  мен  адамгершілік  қасиеті 

бір-бірімен  тығыз  байланысты.  Адам  ұлт-

тық  құндылығын,  салт-дәстүрін,  тарихын, 

фи лоссофиясын  білсе,  жүрегінде  деген  өз 

ұлтына мақтаныш пен махаббат сезімі ұя лай-

ды. Отансүйгіш адам өз еліне, халқына опа-

сыздық жасай алмайды. Яғни, бұл жаман қы-

лық  тар  істемегені  адамгершіліқ  қасиетінің 

89

МҰҒАЛІМГЕ КӨМЕК

бол ғандығы деп түсінеміз. Сондықтан са бақ 

барысында,  білім  алушылардың  салт-дәс-

түр лерден хабардар болуын қамтамассыз ете 

отырып, салт-дәстүрдің тәрбиелік мәнін тү-

сіндіруіміз тиіс. Сонымен қатар, мектеп та-

бал дырығынан бастап білім беруде ел тари-

хын терең қозғап, тәрбие сағаттарында қазақ 

зи ялы қауымының еңбектерін, қоғам дамуы-

на қосқан үлесін айтып түсіндіру арқылы бі-

лім алушылардың адами құндылық қа си ет-

те рін қалыптастыра аламыз. 

Төртіншіден,  білім  алушыларды  ру ха-

ни-адамгершілікке  тәрбиелеуде  тәр бие  жұ-

мыстарының  маңызы  жоғары.  Тәр бие  са-

ғат тарында оқушылармен жеке жұ мыс   тарда 

жү ргізіледі.  Ол  балаларды  рухани  адам -

гер шілікке  тәрбиелеуде  елеулі  орын  ала ды. 

Тәр бие  сағаттарының  тақырыптары  топ 

же текшілерінің  жоспарларында  бел гі ленуі 

ти іс.  Олар,  негізінен,  идеялық-адам гер ші-

лік тәрбиелері, мәдени мінез-құлық мә се ле-

леріне,  газет-журналдардағы  ең  өзек ті  ма-

қалаларды, жаңа кітаптарды, спек та кль дер-

ді, кинофильмдерді талқылауға, өмірі қы зық 

адам дармен кездесулер өткізуге арналады.

Қорыта  айтқанда,  адамгершілік  құн-

ды  лықтарды  жеке  тұлға  бойында  қа лып-

тастырудың  бағыттарын  мысалмен  жо-

ғарыда келтірілді. Бұл бағыттарға қо сым ша 

басқа  түрлерін  қосу  әр  мұғалімнің  шы ғар-

ма шылығы жағдайында туындайды. Тәрбие 

са ласындағы  басты  мақсатымыз  рухани-

адам гершілікті  ұрпақ  тәрбиелеу  болса,  ұлт 

ке лешегі-жас  ұрпақты  дұрыс  жолға  түсіру 

әр бір ұстаздың міндеті.

ӘДЕБИЕТТЕР

1 Аймауытов Ж. Тәрбиеге жетекші. – Орынбор, 1924.

2 Бала тәрбиесі. – 2006, №2. – 2008, №4.

3 Бастауыш мектепте оқыту – 2007, №4.

4 М. Қабижанұлы. Даналық сөздер жинағы. – Ақтөбе, 2007.

Ешуақытта  басқа  ұлттың,  басқа  діннің  адамдарын  ренжітуге  болмайды. 

Қандай  жаманшылықты  өзіңе  тілемейсің,  басқаларға  да  сондай  тілекші  бол. 

Қазақстандықтардың барлығы бір-біріне тілеулес болғаны жөн

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев.

90

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

МАЗМҰНЫ – СОДЕРЖАНИЕ

Табылды Ә. «Әдептік сабақтар» (5–11-сыныптарға арналған) оқу құралынан үзінді ....... 6

Қорғанбек Аманжол. Сағыныш (Мақтай аға рухына) .......................................................... 12

Совет-Хан  Ғаббасов.  Тіршілік  тылсымдары  (немесе,  «Мәңгілік  қазақ  календарының» 

сыры) ........................................................................................................................................... 13

Джанзакова Ш.И., Нурмуханова Б.С. Психологиялық-педагогикалық зерттеулердегі 

дарындылық  мәселесінің  талдануы  .....................................................................................    15

Ромашев Қ.М. Отты жылдар жаңғырығы арқылы жастарды патриотизмге тәрбиелеу  .....   20

Садыкова  А.Е.,  Советканова  Д.М.  Негізгі  орта  мектептің  білім  беру  жүйесін 

жетілдірудің жолдары    ..........................................................................................................    23

Тұрғынбаева  Б.А.,  Бейсенбаева  Ғ.Қ.  Шетелдік  нормативтік  құжаттарда  мүмкіндігі 

шектеулі  тұлғаларды  әлеуметтендіру  мәселесінің  қарастырылу  жағдайы  ..................    29

Баракбаева Т.А., Дағжан. Діни экстремизм мен терроризмнің алдын-алу шаралары  .......    34

Сатыбаева  А.С.,  Маханова  Н.Б.  География  сабағында  оқушылардың   

қызығушылығын арттырудың жолдары    .................................................................................   38

Қдыралиева  Ж.Б.  Қазақ  халқы  салт-дәстүрінің  жастарға  берері  мол      ...................  42

Ағыбаева  З.Ш.  Интеллектуалдық  ойын  «Қызықты  қазақ  тілі»  ....................................    45

Қиятова. Оқытудағы жаңа тәсілдерді меңгеру – заман талабы  ........................................   49

Мырзаханова  Ж.Б.  Бастауыш  сыныпта  білім  беру  үрдісінде  жаңа  технологияларды 

қолдану  .......................................................................................................................................  53

Үмбетова Т.Ә. Шәмші – вальс каролі     ...............................................................................   58

Жомарт Е. «Шипагерлік баяндағы» ұлттық тәрбие ..........................................................  61

Шілдебаева  С.Қ.  Ойын  элементтері  арқылы  бастауыш  сынып  оқушыларының 

мемлекеттік тілде сөйлеу тілдерін дамыту ...........................................................................   66

Джанкадыров С.С. Ұлттық ойындарымызды ұлықтайық   ...................................................   71

Ганибаева  Э.  Батыр  бабалар  −  ерлігі  жастарды  патриоттыққа  тәрбиелеу  негізі    ......  76

Махашева  А.С.,  Каратаева  К.М.  Биология  пәнін  оқыту  барысында  ұлттық  тәлім-

тәрбиені  қалыптастыру  жолдары  .......................................................................................  80

Наукенова А.А., Шокатова Р.М., Жумиева Г.Г. Адамгершілік құндылықтарды жеке 

тұлға  бойында  қалыптастыру  .............................................................................................  85

91

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

Мақалаларды журналға басып 

шығарудағы талаптары

Мақаланы  «Ұлттық  тәрбие»  журналына  тапсыру 

үшін журналдың жауапты хатшысына қағаз түрінде ба-

сылып шыққан файл көшірмесі мен кез келген электрон-

ды таратушыда өткізу керек. Дискетадағы ақпарат қағаз 

түрінде басылып шыққан ақпаратқа сай келуі кажет.

Мәтін  Microsoft  Word  мәтіндік  редакторда,  Timas 

New  Roman  шрифтпен,  шрифтің  өлшемі  №  12  терілуі 

қажет.  Мақаланың  көлемі  5  беттен  кем  болмауы  тиіс. 

Беттің параметрлері: үсті – 2 см, асты –

 

2 см, сол жағы 

–

 

3 см, оң жағы – 1,5 см. Жоларалық интервал – дара 

(одинарный).

Мақала  автордың  аты-жөні,  қызметі,  ғылыми 

лауа зымы,  мақаланың  атын  көрсетумен  басталады, 

мақала ның  соңында  үш  тілде  түйін  беріледі.  Мақала 

терілгеннен  кейін  автор  өзі  тексеріп,  қателерін  тү зеп, 

соңғы нұсқасын беруі қажет. Мақала мазмұнына автор 

өзі жауап береді.

Әдебиеттерге  сілтеме  міндетті  түрде  жасалсын. 

Олар мәтінде аталуына қарай таяқшада сан түрінде көр-

се тіледі. Мақаланың соңында берілетін әдебиеттер тізі-

мінде  алдымен  автордың  аты-жөні,  мақаланың  немесе 

кітаптың аты, сонан кейін кітаптың жалпы мәліметтері 

көрсетіледі.

Мақаланың соңында қызмет және үй телефон нөмір-

лерін көрсетулеріңіз қажет. 

Түп  нұсқалар,  қойылған  талаптарға  сай  келмеген 

жағ дайда баспаға қабылданбайды. Мақалалар кері қай-

тарылмайды және өңделмейді.

Мақаланы  баспаға  шығару  ақысы  университеттің 

кассасына  төленеді  немесе  банк  арқылы  төлеуге  бола-

ды.  *Қойылған  талаптарға  сәйкес  мақаланы  журналға 

шығару бағасы 1500 теңге. 

Бір  жылға  жазылу  бағасы  3104  теңге.  Журналға 

жазылу «Қазпошта» бөлімшелері арқылы жыл бойына 

жүреді. Индекс: 74310

*Реквизиты: РГП ПХВ Абай атындағы Қаз ҰПУ

ИИН KZ178560000000086696

БИН 031 240 004 969

РНН 600900529562

АГФ ОАО «БанкЦентрКредит»

МФО 190501719, код 16

Свидетельство о постановке на учет по НДС:

Серия 60305 № 0005741 от 13.01.04

Ескерту:

Жекелеген авторлардың журналда жарияланған 

мақалаларындағы пікір-ұсыныстары редакцияның 

түбегейлі көзқарасын білдірмейді. 

Мазмұнды, әрі мағыналы жазылған мақалалар ре-

дакцияда қара лып, ақысыз жарияланатын болады.

Примечание:

Мнения и предложения авторов статей опублико-

ванных в журнале могут не совпадать со взглядами 

и мнением редакции. 

Лучшие статьи по мнению редакции будут печатать-

ся в журнале бесплатно.

Требования к оформлению статей, 

публикуемых в журнале

Материалы  для  журнала  «Ұлттық  тәрбие»  сдаются 

ответственному  секретарю  журнала  в  распечатанном 

виде с приложением копии файла на любом электрон-

ном носителе. Информация на электронном носителе и 

в распечаттаном виде должна быть идентичной.

Набор  должен  быть  произведен  в  текстовом  ре-

дакторе  Microsoft Word  шрифтом Times  New  Roman, 

кегль – 12. Статья должна быть не менее 5 страниц. 

Параметры страницы: верхнее – 2 см, нижнее – 2 см, 

слева – 3 см, справа – 1,5 см. Междустрочный интер-

вал – одинарный.

Статья должна начинаться с указания ФИО автора, 

занимаемой должности, ученой степени, названия ста-

тьи. В конце статьи обязательно наличие резюме на трех 

языках. Текст должен быть тщательным образом выве-

рен и отредактирован автором после набора. Автор сам 

отвечает за содержание статьи.

Ссылки  на  литературные  источники  обязательны. 

Они даются в тексте цифрами в сносках по мере упо-

минания. В списке литературы, который дается в конце 

статьи, вслед за фамилией и инициалами автора идут на-

звание статьи или книги, а затем остальные выходные 

данные. 

В конце статьи необходимо указать номер служебно-

го и домашнего телефона. 

Оригиналы, оформление которых не будет соответ-

ствовать указанном требованием, к публикации не при-

нимаются. Статьи не возврашаются и не рецензируются. 

Материалы, поступившие в редакцию, в дальнейшем 

не будут использоваться в других изданиях.

Оплата за публикацию вносится в кассу университе-

та, либо производится по безналичному расчету. *Стои-

мость статьи в журнал 1500 тенге.

Подписная  цена  за  год  3104  тенге.  Подписка  на 

журнал проводится в течение года в отделах «Казпочта». 

Индекс: 74310

Құрметті оқырмандар!

«Ұлттық тәрбие» журналын «Қазпошта» АҚ мекемесінің кез келген бөлім-

шесінен жаздырып ала аласыз. Журналға жазылу жыл бойына жүргізіледі.

«Ұлттық тәрбие» журналын жаздырып алуға және мақала жариялап, өзіндік 

тың ой қосуға асығыңыз, ағайын!

Мына мекен-жайға хабарласуларыңызға болады: Жамбыл көшесі, 25 үй, 24 

каб. Тел: 291-88-83. Е-mail: nitso@mail.ru

050010, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 13

Абай атындағы ҚазҰПУ

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің «Ұлағат» баспасының баспаханасында басылды

Отпечатано в типографии издательство «Ұлағат»  

КазНПУ имени Абая

Жауапты редактор/Ответственный редактор – Жанар Сейсенбаева

Жауапты хатшы/Ответственный секретарь – Жадыра Байбатшаева

   Беттеген/Верстка – Жадыра Байбатшаева

Редакция мекен-жайы:

050010, Алматы қ., Жамбыл к-сі, 25-үй, 

Интеллектуалды ұлт қалыптастыру ҒЗИ, каб. 24.

Тел/факс: 8(727) 291-88-83, 87026338899

электрондық мекен-жай: nitso@mail.ru

Басылымға жіберілді: 22.05.2015 ж. Пішімі – 60х84 

1

/

8

. 

Қағаз - сыктывкар. Басылым – офсет. Көлемі – 11,5 б.т. 

Таралымы – 400. Тапсырыс – № 32