3 5 Кешегі өткен бабалардың бас- тан кешкен өмірінің көбі кейінгі

Сынақ барысында к лік 

белгіленген 20 шақырымды жүріп 

тті. Қоғамдық к лік жүргізушінің 

к м е г і н с і з   т у н н е л ь д е р д і , 

бұрылыстарды, бірнеше жаяу 

тпе жолдарын ереже бұзбастан 

айналып шыққан.

Айта кетейік, осыдан бірер апта бұрын Жапонияда 

осыған ұқсас шағын автобустар шығарылған.  здігінен 

қозғалатын, 12 адамға арналған қоғамдық к ліктер 

сынақтан  тті. Ол сағатына 40 шақырым жылдамдықпен 

жүріп, «GPS» навигациясы арқылы артқа қарай 

қозғалады.

ЕО Кеңесіне т рағалық 

ететін ел алдын ала бекітілген 

кестеге сәйкес алты ай  сайын 

а у ы с ы п   т ұ р а д ы .   К е ң е с т і 

басқару кезегі тиген елдің премьер-министрі оның 

т рағасы болады. 2017 жылдың екінші жартысында 

Ұлыбританияның кезегі келмек. Т.Мэйдің үкіметі бұл 

кезеңде Ұлыбританияның ЕО-дан шығу жағдайларын 

талқылаумен айналыспақшы.

Олимпиадаға арнаған әнін «Эсперанча» (қазақша 

мағынасы «Үміт») деп аталады. Пеленің музыка-

мен әуестенетіні бұрыннан белгілі. Ол 1969 жылы 

бразилиялық танымал әнші Элис Режинаның жаңа 

альбомын жазуға қатысқан. 2014 жылы Пеле танымал 

музыкалық ұжымдардың біріне қосылуға ниетті екендігін 

айтқан-ды.

Қазір БҰҰ-ның босқындар ж ніндегі жоғарғы  кілі 

А.Гутерриш осы дауыс беруде Словенияның бұрынғы 

президенті Данило Турктен аздаған артықшылықпен 

басып озған. Жаңа Бас хатшыны БҰҰ Қауіпсіздік 

кеңесінің мүшелері сайлайды. 

БҰҰ Бас хатшысы лауазымына қазір алты ер кісі мен 

бір әйел таласып жатыр. Олар қазіргі Бас хатшы Пан 

Ги Мунды алмастырады. Бұрын бұл қызметті ешқашан 

әйел адам атқармаған екен. Түпкілікті таңдауды БҰҰ 

Бас Ассамблеясы жасайды.

Қытайдың шығысындағы Фуцзянь провинциясында 

дүлей дауыл ойран салып, 83 адам қаза тапты. Тағы 19 

жергілікті тұрғын іздестірулуде.

«Непартак» атты тайфунның салдарынан бірден 6 

шаһарын су басқан еді. Аймақтан 506 мыңнан астам 

адам қауіпсіз жерге к шірілген.  10 мыңға жуық ғимарат 

пен тұрғын үй қираған.  ңірдегі 233 кәсіпорынның 

жұмысы тоқтап, 20 мың гектар егістік алқабына зақым 

келген. Қазірге дейін табиғаттың тосын мінезінен 

келген материалдық шығын 1 жарым млрд долларға 

жетіп отыр.  

зінің ақындық  нерінде пір 

тұтқан Абайдың  леңдерін 

жаттап, Шәкәрімнің ой-

шыл дық ұлағатын аузынан естіп, 

Сұлтанмахмұтпен танысып,  сетпен 

с з қағыстырған. Шәкірдің ақындығын 

Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров 

жоғары бағалаған.

1921 жылы Кеңес үкіметінің алғашқы 

жырларындағы кезекті сайлауда орысша-

қазақша сауатты Шәкір Қызыладыр 

болыстық басқармасына к мекші етіп 

сайланып, 1922 жылға дейін жұмыс 

істеген. Ақынның  міріне үлкен әсерін 

тигізген 1917 жылғы Қазан т ңкерісі. 

Осы дүрбелең қазақ ауылдарына келген 

згеріс, оның жақсылық, жамандығын 

түсініп болмаған халықтың сергелдеңі 

басталады. Шәкір осы дүркіреген дүбірдің 

ортасында қалың халықпен бірге болды, 

оның қасіретін к зімен к рді. Саналының 

жүрегін мұңды қылған, санасыздың 

к ңілін жынды қылған дәуірдің жымысқы 

саясатын тани білген болашақ абыз 

зінің әрекетімен қазағына тура жол 

сілтеуге тырысты. Қараңғылық салда-

рынан  немесе дәрменсіздіктің Кеңес 

үкіметінің әрекетіне к ндіріп, елдік бол-

мыстан айырылып бара жатқан Алашын 

азаттық мұраттан айнымауға шақыра 

білгенін байқаймыз. Қандай қиын-

қыстау кезеңдерде де осы ұстанымнан 

айырылған жоқ. 

Абыз ақын тоқсан жасында Респуб-

лика Сарайында еліміздің тұңғыш 

Президентіне бата беру құрметін иеленді.

Шәкір  бенұлы – 40-қа жуық әннің, 

20-ға жуық күйдің авторы. Ол  «Қозы 

К рпеш – Баян сұлу», «Таңшебер – 

Жапал», «Кейпін батыр», «Тоқтамыс», 

«Пәрмен»  сынды сүбелі поэмалардың 

авторы. Осы поэмалардың  ішіндегі ба-

спа бетіне кеш жарияланған,  ел аузында 

сақталып келген оқиғалармен  з елінің 

батырын баяндаған  ақынның «Тоқтамыс» 

поэмасы туралы с з болмақ.

Тоқтамыс батыр қазақ-қалмақ 

соғысында елін, жерін қорғаған Тобықты 

елінің батыры,  мірде болған тарихи 

тұлға. Шежіре-деректерге қарағанда 

Тоқтамыс батыр 1730 жылдардың ша-

масында туған.

Тобықтының Мамайдан кейінгі ай-

тулы батыры Тоқтамыс қасиетті қазақ 

жерін басқыншы жаудан тазартуда аянбай 

күрескен батыр. Ол бес қаруға бірдей 

те шебер, мейлінше жылпос, айлакер 

адам болған. Ел аузындағы әңгімелерде, 

ол жекпе-жекке ең к п шыққан батыр. 

Найзаласу мен қылыштасуға келгенде 

жан шыдатпайтын тәсілқой адам болған. 

Тоқтамыс батырдың ерлік еңбегі халық 

ЗАМАНДАС

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

ЕЛЕҢ ЕТКІЗЕР

ЕУРОПА

ОҢТҮСТІК АМЕРИКА

ШЫҢ ЕЛІ

зіне жақын ру басыларға шұрайлы жер 

әперіп жүрген. Б кенші Борсақты жерінен 

к шіру, Жуантаяқ, қара батырды к шіріп 

жерін алу, К кшені к шірмек болу – бәрі 

де сол үлкен кернеу зорлықтың айғақтары 

еді. Жігітекпен үлкен араздық та осы 

ж нінен туып, кейін ұлғайып  штікке 

айналған» (Бейбіт Сапаралы «Құнанбай 

қажы» – Алматы: Ер-Дәулет, 1995. )

Ақын осы к лемді туындыларында 

бірде тарихи оқиғаларға, нақты тарихи 

адамдарды арқау етсе, бірде заманның, 

ел  мірін шынайы болмысын к рсету 

арқылы  ткеннің сипатын танытады. 

Шәкір:

Қабан деу теңеу емес сірә ыңғайлы, – 

деп сиппатаса, ал Мағауия Абайұлы  зінің 

«Еңлік-Кебек» поэмасында Кеңгірбайдың 

әрекетін: 

...Қалжырақтап атандық биім «Қабан»

Қабан түбі ғой, білсең надан, – дейді. 

Мағауия да, Шәкір де «Қабан» деген 

с зді шын мәніндегі жағымсыз ұғымда 

насихаттайды.

Б е л г і л і   а б а й т а н у ш ы   ғ а л ы м 

Қ.Мұхамедханов «Қабанбай» деген 

мақаласында «Қабан» деген с зді тура-

шыл, қасиетті аң деп к рсеткен («Қазақ 

әдебиеті», 1992 жыл 3 қаңтар).

Ақын поэмада қанатты с здер мен 

мақал-мәтелдерді кейіпкерлердің аузына 

те орынды жерінде, ұтымды қолданып 

отырады. 

Шәкір: 

Қараменде Арғынға ауғаны шын.

Қ а р а м е н д е   б и д і ң   К е ң г і р б а й ғ а 

кпелеп, қоныс аударып кетуінің тари-

хына, себебіне ғалым, жазушы Тұрсын 

Жұртбаев  зінің «Бесігіңді түзе» атты 

роман-эссесінде айтқан.

Шәкір  бенұлы поэмаларының 

т а қ ы р ы б ы н а   м і р л і к   н е г і з д е р і н е 

үңілер болсақ, Абайдың т л шәкірттері 

шығармаларының басты тақырыбы, 

қазақтың  ткен  мірінің к рінісі ақынның 

к лемді туындыларының негізгі діңгегі 

болғанын аңғару қиын емес. Тіпті поэма-

ларына арқау болған материалдарының  

ұқсастығы да бар. Шәкәрімнің «Жолсыз 

жаза» поэмасы мен Шәкірдің «Тоқтамыс» 

поэмасының суреттеу объектісі бір. Екі 

поэмада да Сырдың бойынан ауып келіп,  

Шыңғысқа қоныстанған Тобықты елінің 

басындағы жайлары әңгімеленеді. Екеуінің 

де негізгі кейіпкерлері Кеңгірбай, Мамай, 

Қараменде, Тоқтамыс. Осы кейіпкерлерді 

бейнелеу, мінездеу, оқиғаға араластырудағы 

к зқарастары – бірдей. Екеуінен де әртүрлі 

деңгейде к рінетіні Тобықты мен Матай 

арасындағы дау, бірі шығармаға негізгі арқау 

етіп махаббат трагедиясын алса, бірінде елін, 

жерін сыртқы жаудан қорғау мәселелері 

болып, тармақталып кетеді.  рине, Шәкір 

Шәкәрімді, оның шығармасын терең білген, 

терең біліп қана қоймай,  лең  неріндегі 

ұстаздарының бірі десек те болады.

Бұл шығарма Тоқтамыстың батырлық 

ісін баяндайтын жалаң әңгіме емес, ке-

лешекке тарихты танытатын, үлгі- неге 

тұтарлық тәрбиелік жолы бар, отанын 

сүйіп, ер санасын оятатын, халқына 

қорған болсын деген мақсатта жазылған 

к ркем туынды.

Ақын поэмаларында әртүрлі дәрежеде 

болса да халық бейнесі кездесіп отырады.

Поэмада ақын айналасындағы 

әлеуметтік жағдайды жете білгендігі, ой 

топшылауларының тереңдігі оның осы-

нау халық образын сан қырынан сомдап 

шығуына мүмкіндік берген.

Шәкір поэмалары, шоқтығы биік 

дүниелер, себебі олардың формалары 

да, мазмұны да әдебиетімізде игерілген, 

лшемге құрылған. Қарт ақынның мы-

салдап, астарлап айтпақ ойлары оқырман 

жүрегіне жол табары хақ.

Ш ә к і р   б е н ұ л ы   ж а л п ы   п о э м а 

жанрының  ркендеуіне, оның реалистік 

нақыштармен, тың  рнек, жаңа бояулар-

мен толысуына қыруар еңбек сіңірген 

ақындардың бірі.

СЕМЕЙ

екенін танытады.

Қызғаншақ,  те  зімшіл к рсе қызар,

Араны аждаһадай пейілі тар.

Қорқаудың әрекетіне сай ішкі 

портретін дәл к рсете білген. Қорқаудың 

жағымсыз бейнесі әр қырынан нанымды 

ашылған.

қасиетін ақын шығармаларының қай-

қайсынан болса да жиі кездеседі.

Ақын к шпенді қазақ халқының 

жаугершілік заманындағы к не тұрмысын, 

тыныс-тіршілігін, дау-дамайдағы 

қолданылатын жазаның ережелерін, 

Тобықты руының ішіндегі болған тарихи 

оқиғаларды терең білгенін дастандағы 

жырынан аңғаруға болады.

Құнанбай Б жейменен таласқаны,

Еңбекпен Тоқтамыстың алған жері.

Осы тарихи оқиға жайлы Бейбіт 

Сапаралиннің «Құнанбай қажы» деген 

кітабында Құнанбай мен Б жей арасында 

болған дауды былайша баяндайды:

«Құнанбай аға сұлтан сайланып, енді 

Құнанбай  з орнына болыс сайламақшы 

болып, үй тіккізіп, бір болыс елді жиып 

алады да,  зі соған келіп, жиналған жұртқа 

Құнанбай: «Ал қауым, болыс Б жей бол-

сын. Ол бізден кейінгі іргелі атаның бала-

сы». Жиылған басқа ру басылары «ой бәлі, 

жаңа дұрыс болды.  зіміз де солай істейді 

деп ойланған едік» деп мақұлдасады, 

Б жей тұрып: «болыстықты маған беріп 

отырсыз ба?»  дегенде Құнанбай оған: 

«мен саған бердім»  депті. Сонда Б жей 

«маған бергеніңіз рас болса, мен орныма 

Майбасарды сайлаймын» депті. Майбасар 

болыс болады. Майбасардың содырлы, 

зорлықшыл қылығының салдарынан 

Жігітек деген ру бастығы Б жей болып, 

Құнанбайға қарсы шығады. Құнанбай 

жігітектің 17 адамын Сібірге айдатады. 

Ол кез патша ұлығына қазақ сахарасының 

жаңа-жаңа бой ұсынып келе жатқан 

кезі. Сотталу, абақтыға жабылу, айдалу 

дегендер – ел к рмеген үлкен сұмдық 

саналатын. Құнанбай Тобықты ішінде, 

талай руды жерінен к шіріп, немесе 

аузындағы әңгіме,  лең-жырда к п 

айтылады.

Шәкір  бенұлы Тоқтамыс батырға 

поэма арнап жазған, бірақ к зі тірісінде 

шығара алмай кеткен. Ақын бұл поэ-

масын 1955 жылы түрмеден босап кел-

геннен кейін, Абай ауданы Қызылту 

ауылының тұрғыны Қарасамбек ба-

ласы  біш ақсақалдың батыр бабасы 

Тоқтамыс туралы дастан жазып бер 

деп қолқалауымен жазылған туынды. 

Шәкірдің осы поэмасы  туралы Медеу 

Сәрсекеевтің «Бес тұғыр» кітабындағы 

естелігінде былай баяндалады:

«1976 жылы Шәкір  бенұлының 

75 жасқа толғанын, туған жерінде атап 

туге ұсыныс жасаған. Ақынның шәкірті 

марқұм Қашаф Туғанбаев бас баяндама-

шы болып Құндыздыдан бастап, Арқат, 

Бірлік, Саржал, Қарауыл мәдениет са-

райында кездесу ұйымдастырды. Ақынға 

халық қатты ризалығын білдіріп ақ 

дастарқан жайып, шапан жауып, астына ат 

мінгізді. Тоқтамыс ауылына бара жатқанда 

Шәкір ақсақал « й, жігіттер, мені ол 

жерге апармаңдар, жұрт алдына масқара 

боламын. Бес күн бойы т белеріңе к теріп 

мақтап келе жатқан ағаларың батырдың 

ауылында жарға құлайды. Мен Тоқтамыс 

батырдың ұрпағы, жақын туысы  біш 

ақсақалға уәде беріп едім. Сол кісі бұдан 

бірнеше жыл бұрын батыр бабам туралы 

дастан жаз деп қолқа салып еді. Бір  гізін 

сатып соның ақшасын маған беріп еді. 

Дүниеге қызығып ақшасын алып қойдым, 

ал бітірген ештемем жоқ. Ал анау  біш 

Жуантаяқтың ірісі, к пшіліктің алдында 

маған «не дастан жоқ, не ақшам жоқ, атан 

гізімді босқа науат қылдың?!»  десе, менің 

айтарға с зім жоқ. Мән-жайды түсіндіріп 

қайыра жалынады. Ақыры не керек, 

ақсақалды к ндіріп, Тоқтамыс батыр ту 

тіккен қонысқа келдік.

Іргелі ел ғой, біз қауіптенген с зді 

ешкім айтқан жоқ, қайта  біш ақсақалдың 

жұрағаты мінбеге шығып, мерейтой 

иесіне сияпат жасады. Қысылып  отырған 

Шәкең жұртқа қарап: «Ендігі жазбағым 

– Тоқтамыс батыр. Тоқаң ылғи түсіме 

кіріп найзасымен түртіп оятып жүр, 

сірә, жазғызбай тыныш қоятын емес, 

қысқасы, бұл дастанды бітірмей ана 

дүниеге кетпеймін» деп уәде қылып, 

тыңдаушыларды риза еткені есімде»  дейді 

Медеу ағамыз.

Шәкір  бенұлы поэманы бітіріп, 

жарыққа шығармақ болып, неше мәрте 

Алматыға барып, жолы болмай  ренжіп 

қайтқаны ауылдастарына жақсы мәлім.

Бұл поэма Абай мұражайында 

сақтаулы. Мұражай қорына 1960 жылы 

ткізген. Ең алғаш «Абай ауылы» газетінде 

1991 жылы №110, 113, 119, 122 сандарында 

жарияланған, кейіннен Абай журналының 

1999 жылғы бірінші н мірінде жарық 

к рген.

Шәкірдің ақындық  мір жолындағы 

жердің азаматтығын бейнелеген осы 

шығармасының  з заманының идео-

логиясымен үндесе қоймайтынын біле 

тұра,  з басының үлкен қиянат кешіп 

келгеніне қарамай:

Жырламай болар еді-ау жатсам да жай,

Сыншылар май асатпас маған ылғай.

Тоқтамыстың жырларлық еңбегі бар.

скен жермен,  сірген еліне сай, – 

деп «Тоқтамыс» поэмасын жазып,  зінің 

жеке бас мүддесінде ақындық жолды 

басты мақсат етіп ұстанғандығын тағы 

бір танытады.

Дастанда қазақ-қалмақ соғысында 

елін, жерін қорғаған Тобықты елінің 

батыры Тоқтамыс батырдың ерлік істерін 

Шәкір былайша жырлаған:

Батыр бар, батырдың бар таңдамасы,

Халық үшін иілмейтін ханға басы.

Досының ақылшысы, дұшпанға әділ

Сенімді жер шебері, ел панасы.

Таңдаулы Тоқтамысты – батыр десек,

Себепсіз бейпіл мақтау жел с зге есеп.

Халқы үшін қаймықпай қан майданда 

Қасқайған ер маңдайын оққа т сеп.

Поэмада Тоқтамыс батырдың ерлік 

жолдары,  батырлығы мен батылдығы 

аса дәріптелмеген.

Шәкір шығармасында да Мамай ел 

басы, батыр ретінде к рсетіледі. Дас-

ҒАСЫРЛАР 

ҒАСЫРЛАР 

мұрасы

мұрасы

танда ол жасы келіп, тұғырдан түскен 

уақыты. Мамайдың  ткерген  мірі, ерлік 

істері суреттелмейді. Елінің, жерінің 

жағдайын ойлаған халық қамқоршысы, 

ішкі даумен, сыртқы жаумен соғыстағы 

ақыл иесі,  те бір парасатты адам 

ретінде к рсетеді. Поэмада Тоқтамыс 

алғаш жорыққа шыққанда Мамай-

дан бата алып, жаумен қақтығыстағы 

әрекеттеріндегі оның айтқан ақыл-

кеңесі к п болғанының куәсі боламыз. 

Ақын Тоқтамыстың адамгершілік 

қасиетін калыптастыруда елін, жерін 

сүйгізіп, олардың намысын корғатады. 

Тоқтамыстың батырларға тән астындағы 

аты да  зіне сай бейнеленеді.

Тоқтамыс намысты қолдан бермейтін, 

ел бірлігі мен тыныштығын ойлайтын 

ер. Осы жолда  зі де аз азап  тартпайды. 

Ол әр уақытта халықтың қамын  ойлаған 

қайырымды әрі әділ, жақсылықты 

жақтаушы. Суан еліне қазақтың қыз-

жігіттерін босату мақсатымен барған 

жорығында іскер басшылығы мен айлалы 

батырлығы поэмада кеңінен танылады.

Поэмадағы нағыз жағымсыз образды 

жасаудағы сомдап шығарған бейнесі – 

Қорқау. Одан қарапайым халыққа тізесін 

батырған, дүниеқор, қазақ ауылының 

қанаушы байларының типтендірілген 

бейнесін к руге болады.

Ағайынға к рсетіп ылғи қысым, 

Еріксіз қабылдатар ұсынысын

Берсе қолқа қайтармас, бермесе жау.

Тартып алар жүйрік ат, қыран құсын.

Ақын Қорқауды оқырманына таныс-

АҚШ-тың Республикалық 

партиясы миллиардер Дональд 

Трамп ты ресми түрде прези-

дент сайлауы на үміткер ретінде 

ұсынды. Огайо штатының Клив-

ленд қаласында  ткен партия 

съезінің шешуші дауыс беру 

сәтінде, Д.Трамп  зінің 16 

қарсыласынан алға шықты. 

Сонымен бірге  республика-

лықтар атынан вице-прези-

денттігіне үміткерлікке  Индиана штатының губернато-

ры Майкл Пенс бекітілді. Д.Трамптың қарсыластары 

да осал емес, тәжірибелі саят керлер болатын. Оның 

сайлауалды үндеулеріндегі елге мұсылмандардың 

кіруіне тыйым салу, Мексикамен арадағы шекараға 

қорған орнату керектігін ұсынған. Демократиялық 

партия атынан Д.Трамптың басты қарсыласы 

бұрынғы мемлекеттік хатшы Хиллари Клинтон болуы 

мүмкін. Оны келесі аптада Филадельфияда болатын 

Демократиялық партияның съезінде ресми түрде ортақ 

үміткер ретінде жариялайды деп күтіледі.

СОЛТҮСТІК АМЕРИКА

Үміткер ретінде ұсынылды

10

№30 (1340) 

28 шілде – 3 тамыз 

2016 жыл

АНА ТІЛІ

Қазақтың тарлан ғарышкері 

Тоқтар Әубәкіров пен арлан 

ақыны (Ә.Кекілбаев) Серік 

Тұрғынбекұлы түйдей құрдас. 

Екеуі де соғыстан кейінгі 

ұрпақ өкілдері. 1946 жылдың 

түлектері. Содан да болар, 

ақын Серік Тұрғынбекұлы 

өзінің төл құрдасы, қазақтың 

тұңғыш ғарышкері, Халық 

қаһарманы Тоқтар Әубәкіров 

туралы «Ғарыш – қазақ» деген 

дастан жазып, оны Астанадағы  

«Фолиант» баспасынан 

шығарған болатын. 

Алайда ақын бұл дастанды 

уақыт үрдісіне орай әлі де 

толықтырып жазу үстінде. 

Көп ұзамай дастанның толық 

нұсқасы оқырман қауымның 

қолына тиіп қалуы да мүмкін.

Біз батыр – ғарышкердің 70 

жылдық мерейлі мерекесіне 

орай, осы дастанның жаңа 

тарауынан «Арлан мен 

Тарланның айқасы» деген 

үзіндісін жариялап отырмыз.

Ауылда туып-өсіп, ана тіліміздің бай құнарын бойына дарытқан ақын Бөрғазының Өскенін мен білгелі 

жарты ғасырдан астам уақыт өтті. Туа-бітті ақын болып жаратылған Өсекең өлеңді өмірлік серігі мен 

алданышы етіп келеді. Аудан, облыс көлемінде өткен жыр мүшәйрасында шабыттана өлең оқиды. 

«Өзгеге көңілің тоярсың, өлеңді қайтып қоярсың» деп ұлы Абай айтқандай, көңіл шері мен ішкі иірім, 

толқынысын жыр шумағымен түйіп тастауды әдет еткен. Жетпістен асқан шағында оқырманға онға жуық 

жыр кітабын ұсынған Өсекеңнің әр жылдары жарық көрген кітаптарынан уақыт тынысын, сол кезеңге 

байланысты адам жаратылысының, ой-сезімінің қалай құбылып, өзгеріп отырғанын байқаймыз.

   (дастаннан үзі

нді)

   (дастаннан үзінді)

АРЛАН МЕН ТАРЛАН 

АРЛАН МЕН ТАРЛАН 

айқасы

айқасы

l

С зімді дей алмаймын жаңсақ еді,

Бұл Тоқтар бала жастан аңсақ еді.

Ержетіп,

Аттың жалын тартып мінсе,

Арланмен айқасуды аңсап еді.

Ержетіп,

Енді  зі де – 

Тарлан болған.

Танбайды – 

зі таңдап алған жолдан.

Жекпе-жек айқасуға

Батырлардай,

Арманы жатса-тұрса

Арлан болған.

Сенеді ақылына,

Ісіне де,

Сыймай тұр бойындағы күші неге?!

Ойынан әсте шығып кетер емес,

Кіреді түнде тіпті – түсіне де.

Белгісіз болса-дағы қылығы әлі,

Жүрекке сіңбесе де сыры-мәні.

Күндіз-түн құлағынан кетпей қойды,

Б рінің күндіз-түні ұлығаны.

К п ісі келмесе де нояға әлі,

Түрі жоқ бұл тірлігін қояр әлі.

Қасқырдың

р жылдары «Заман-ай», «Теріскей 

толғауы», «Киелі топырақ», «Сағыныш» 

атты жыр жинағына   қолтаңба жазып, 

кшесін алып келе жатқан рухани інісі ретінде 

сыйлаған екен. Кітаптан кітапқа ақын ойы шы-

мырланып,  леңдерінің к ркемдігі келіскен  скен 

Б рғазының жуырда ғана «Ордабасы» баспасынан 

жарық к рген  «К ңіл кілті» атты 29  баспа табақтан 

тұратын таңдамалы  леңдер жинағының орны б лек. 

Бұрын-соңды жарық к рген кітаптарына енген 

леңдерінің таңдаулыларын іріктеп, қайта қарап, 

екшеп, оқырманға  зінің к ңіл кілтін, жыр шумағын 

ұсынды. Адам мен табиғат, жастық пен махаббаттың 

үйлесімдігін терең тебіреніспен толғайды.  рбір 

леңінде сезім шынайылығы мен жан дүниесінің 

терең қатпары еркін сезіліп тұрады. Тоғыз б лімнен 

тұратын таңдамалы жыр жинағында тақырып пен 

мазмұнына сәйкес  леңдерін топтастырып, сегізінші 

б лімге жаңа  леңдерінің басын біріктіріп, соңғы 

б лімінде  зі туралы әдебиет сыншылары мен 

әріптестерінің әр жылдары баспас з беттерінде 

жарық к рген мақалаларын жариялаған. 

Созақта журналистік қызмет атқарып жүргенде 

секеңмен ағалы-інілі жақын сыйластықта 

болдық.  секең жастайынан оқу-ағарту, жас ұрпақ 

тәрбиесінде басшылық қызмет атқарды. Мек-

теп басшысы, кеңшар кәсіподақ комитетінің 

т рағасы, партия ұйымының хатшысы, кәсіптік-

техникалық мектеп  директоры болып, абырой-

мен еңбек етті. «Құрмет» орденінің иегері, Созақ 

ауданының Құрметті азаматы, Қазақстан Республи-

касы білім беру ісінің құрметті қызметкері. Зейнетке 

шыққанда ауыл ақсақалдары Созақ ауылдық әкімдігі 

жанындағы ардагерлер кеңесінің т рағасы етіп сай-

лады. 

секең партия сарбазы болып жүргенде де 

к кейіне оралған жыр шумағын іркіп қалған емес, 

ойын батыл жеткізді:

«Қанша уақыт бір сүрлеуді таптадық,

Қанша уақыт тар  реге  шапталдық.

Социализм биігіне шықсақ та,

Таза ауасын жұта алмастан қақталдық»,

 «Проценттер қинады ғой жанымды,

Проценттер сындырды ғой сағымды.

Процентпен  лшенер ме, іңкәрлігі жарымның,

Процентпен  лшене ме, тазалығы арымның» де-

ген шумақтары соның куәсі. Партия жетекшісінің сол 

кездегі саясатқа қарсы  лең арнауы тосын құбылыс 

еді. Елді сүрліктіріп, жұмысбастылыққа салған, 

ақпар жиып, процент қуған науқангершіліктен мезі 

болған жан ойын іркіп қала алмады. Ақынның жыр 

шумағындағы тосын ойлар тыңдаушыға б лекше 

естілді.

«К ңілімді күпті етіп,

Қайғы орнатқан заман-ай,

Алаңға ту тіктіріп,

жүктеу/скачать 15,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: