100% 37Дүниетану және жаратылыстану пәндерінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттырудың жолдары Қазіргі білім беру жүйесі мұғалімдердің алдына еркін, шығармашылық, мәдени және белсенді тұлғаны тәрбиелеу міндетін қояды. Өйткені, адамның шығармашылық бейімділігін дамыту-ең алдымен, өз қызметіне шығармашылық қатынасты тәрбиелеу, бұл сонымен бірге іске деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу және оның ерекшеліктерін білуге деген ұмтылыс, бұл өз кезегінде өз күштерін сынап көруге, жетістікке жетуге ынталандырады.
"дүниетану мен жаратылыстану" бойынша білім беру мазмұны бастауыш сынып оқушыларының дербестігі мен ойлау мәдениетін, тұлғаның функционалдық сауаттылығын құрайтын жалпы білім беру дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Сондықтан дүниетану мен жаратылыстану пәні мұғалім үшін тек оқу құралдары ғана емес, сонымен бірге оқушының шығармашылық қызметі де болуы керек.
Бұл жағдайда оқу процесін жандандыру, оған шығармашылық, зерттеушілік сипат беру қажет. Оқу қызметін жандандырудың оңтайлы тәсілдері деп санайтын авторлармен толық келісемін:
- дидактикалық ойын
- зерттеу жұмысы
- логикалық тапсырмалар
- проблемалық тапсырмалар
- оқушылардың шығармашылық жұмысы;
- ұжымдық танымдық қызмет [2].
Оқытудың ішінара іздеу және зерттеу әдістерін қолдана отырып, дәстүрлі емес сабақтарды әртүрлі және қызықты түрде өткізуге сурет салу және модельдеу сабағына кіріспе, шығармашылық тапсырмалар, АКТ-ны қолдана отырып сабақтар өткізу, дидактикалық материалды, жеке тапсырмалары бар карталарды, тірек сызбаларын, тапсырмалар-әңгімелер карталарын, шығармашылық тапсырмалар арқылы пәндік әрекеттерді ұйымдастыру көмектеседі, тесттер.
Дидактикалық ойын балалардың білімін нақтылау және жүйелеу үшін, оқу іс – әрекетінің негізгі компоненттерін дамыту үшін үлкен маңызға ие-ережелерге сәйкес әрекет ету, өз әрекеттерін ойынның басқа қатысушыларының әрекеттеріне бағындыру және т.б. бастауыш сынып оқушысы неғұрлым жас болса, ойын әлемді тану сабақтарында, әсіресе бірінші және екінші сыныптарда көбірек орын алуы керек. Ойынды таңдау кезінде оның құрылымдық компоненттерінің болуы мен анықтығына назар аудару керек: дидактикалық мақсат (міндет), ойын ережесі, ойын әрекеті. Мысалы, 1-сыныптағы дидактикалық ойындар:
"Тірі-жансыз". Оқушылардың тірі және жансыз табиғат туралы идеялары қалыптасады. Танымдық белсенділік, жіктеу, ерекшелеу, топтастыру қабілеті дамиды. Салыстыру, талдау дағдылары дамиды.
Ойын " Не өзгерді?"Жыл мезгілдері" тақырыбын зерделеу кезінде: болып жатқан өзгерістерді байқау, байқау, кеңістікте бағдарлау қабілетін тексеру.
"Бұл кім?"жануарлар" тақырыбын зерттеу кезінде: балалардың жануарға сипаттама жасау, оның сыртқы түрі мен сипатының ерекшеліктерін бөліп көрсету қабілетін дамытуға көмектеседі.
Ойын " ағаш, бұта, шөп?"Өсімдіктер" тақырыбын зерттеу кезінде: көкжиегін, байқағыштығын, өсімдікті өзіне тән белгілері бойынша тану қабілетін дамытады.
Зерттеу қызметі келесі әдістемелік әдістерге сәйкес құрылады:
1. Мәселені ұсыну.
2. Болжам жасау.
3. Гипотезаларды талқылау.
4. Алынған тұжырымдарды оқулық мәтінімен немесе мұғалімнің әңгімесімен салыстыру.
5. Эмоционалды тіректерді іздеу (иллюстрацияларды қарау).
6. Графикалық жоспарды бірлесіп құру-қолдау.
Мұндай құрылыста студент қате пікір білдіруден, пайымдауда қате жіберуден қорықпайды, өйткені оның құрдастарының айтқан дәлелдерінің әсерінен оны түзетуге мүмкіндігі бар. Оқушылар сыни ойлауды, өзін-өзі бақылауды және өзін-өзі бағалауды дамытады, бұл олардың жалпы қабілеттерінің жоғары деңгейін көрсетеді.
Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың, оқу материалын тереңдету мен бекітудің маңызды шарты – балалардың табиғаттану жобаларын жасауы. Мысалы, "жыл мезгілдеріне саяхат"", экологиялық мамандық"," табиғаттың "шағым кітабы"," құс "асханасы" және т. б.
Кейбір мұғалімдер, мысалы, Аверьянова Светлана Олеговна, 1-сыныпта әлемді тану сабақтарында ТРИЗ құралдарын қолдану туралы ақпарат береді [3].
Мұндай міндеттердің құрылымы келесідей:
1.Мотивация
2.Мазмұндық бөлігі
3.Психологиялық түсіру
4.Басқатырғыш
5.Интеллектуалды жылыту
Жұмбақтар бойынша жұмыс
6.Мазмұндық бөлігі
7.Компьютерлік ойын
8.Қорытынды
Шығармашылық тапсырмалар, ойындар және логикалық тапсырмалар бастауыш мектепте әлемді тану сабағының міндетті құрылымдық элементтері болуы керек. Бұл мұғалімге бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін ұйымдастыруға мүмкіндік береді.