Жә, тай қайда кетер дейсің! Екі әке, екі шеше және немере іні кездесіп қалды. Әйелдің бірі:
- Жиенім ер жетіп қалыпты ғой, - деп күлді.
Әкенің бірі оған:
- Балдызым, жиеннің ер жетіп қалғаны рас, атаған тайыңды қашан бересің?
- деді.
- Жә, тай қайда кетер дейсің!
Кездескен адамдар қандай туыстықта, алдымен соны анықтайық. Барлығы
қанша туыс, әріптесі қайсысы?
Туыстың бізі бір,
Түлкінің ізі бір.
Бұл есепті анам Зиба айтқанды.
Қасқыр, ешкі және қырықбуын. Бұл да халқымыздың ертек есептерінің бірі.
Шаруа өзеннен қасқыр, ешкі және шөпті алып өтуі керек. Қайыққа шаруаның өзі мінеді. Одан соң не қасқырды, не ешкіні, не шөпті алуына болады. Егер шаруа жағаға ешкі мен қасқырды қалдырып, шөпті алып кетсе, онда қасқыр ешкіні жеп қояды. Егер шөппен ешкіні қалдырып, қасқырды алып кетсе, онда ешкі шөпті жеп қояды. Шаруа өз жүгін қалай өзеннен аман - сау алып өтеді? Көмектеселік. Бұл есепті мұғалімім М. Күзенбаев айтты.
Тастан түлкі табылар андығанға. Соңымда жүйрік құмай тазым бар еді. Біз тұрған жерден 35 адымдай жерден бір қызыл түлкі жалт ете қалды. Қолымды көтеруім мұң екен, тазым бастырмалата жөнелді. Санап тұрмын: түлкі 7 адым жасаған кезде, тазым 7 адым жасайды. Қалай ойлайсыздар, серілер, неше саннан кейін түлкіні тазы қуып жетеді?- деді бай баласы.
Мейірімді аға, 5 санағаннан кейін, - деді жоралардың бірі.
Дұрыс, - деді серілер ағасы.
Қалай шығардың?
Ат өнері білінбес, бәйгеге түсіп жарыспай. Жауаптары. Қырсық жолаушы. Жауабы. 9 күнде өтеді, себебі сегіз шақырымды 8 күнде, қалған екі шақырымды 9 күнде жүреді.
Жылқыға жем беру. Жауабы. Үй иесінің бес жылкысы бар, себебі 10 = 2 х 1 + 1 х 2 + 6 болғандықтан, бір құнаны, екі тай бар. Оларға 4 қадақ жем беріледі. Қалған 6 қадақ жем екі биеге беріледі, себебі биенің әрқайсысы құнаннан кем жемейді. Есеп былай да ұшырасады.
Біреу алты жылқысына күн сайын 10 қадақ су беріп жүреді. Жем жылқының жасына қарай бөлінеді: биеге - 3 қадақ, құнандарына - 2 қадақтан, ал тай басына 1 қадақтан жем береді. Мал иесі үйіне алыстан келіп, қонақ болып отырған жекжатына әңгіме арасында өзінің осы тіршілігін айтып қалады.
«Сонда бие нешеу, құнан нешеу, тай нешеу болғаны?» - деп қонақ жылқы санын іштей есептеуге көшіпті.
