53.Бутлеров теориясының негізгі қағидалары, мысал келтіріңіз. 1858 жылы Париждегі химиялық қоғамының отырысында алғашқы баяндама жасап, Бутлеров радикалдардың анықтамасын енгізді. Ол атомдардың органикалық топтарын ғана емес, сонымен қатар атомдардың әртүрлі кластарына тән комбинацияларды да радикалдар деп санау керек деп тұжырымдады. Мысалы, - OH немесе-NH2. Кейінірек атомдардың мұндай тіркесімдері функционалды топтар деп аталды. Сол баяндамада Бутлеров алғаш рет "құрылым" терминін қолданды.
Бутлер теориясының негізгі ережелері 1. Молекулалардағы атомдар олардың валенттілігіне сәйкес химиялық байланыстар арқылы өзара байланысады.
Есте сақтау маңызды
Органикалық қосылыстардағы көміртектің валенттілігі 4-ке тең.
2. Органикалық заттардың молекулаларындағы атомдар молекуланың химиялық құрылымын сипаттайтын белгілі бір ретпен байланысады.
Молекуладағы атомдардың қосылыстарының белгілі бір тізбегі олардың валенттіліктерін ескере отырып, химиялық құрылым деп аталады, ол өз кезегінде құрылымдық формулаларды көрсетеді. Ал молекуланың қаңқасын құрайтын көміртек атомдарының бір-бірімен дәйекті қосылуы көміртегі қаңқасы деп аталады. Бірақ бір нәрсе бар: құрылымдық формулалар молекуланың кеңістіктік орналасуын көрсетпейді.
Құрылымдық формулалар көбінесе қысқартылған түрде бейнеленеді, мысалы CH3—CH2—CH2-CH3.
3. Органикалық заттардың қасиеттері құрамдас атомдардың саны мен табиғатына ғана емес, сонымен қатар молекуланың химиялық құрылымына да байланысты. Заттың құрылымын біле отырып, оның қасиеттерін сипаттауға болады.
4. Молекулаларда тікелей байланысқан және байланыспаған атомдардың өзара әсері бар.
5. Заттың химиялық құрылымын оның химиялық түрленуін зерттеу арқылы анықтауға болады.
54.Алкадиендер номенклатурасы, алыну жолдары. Диендер. Номенклатурасы, алыну жолдары Қосарланған диендер.
• Алкадиендер молекуласында екі қос байланыс болады. Сол байланыстардың өзара орналасуына қарай диендер үш түрге бөлінеді:
•Кумулирленген диендер(аллендер) H2C=C=CH-CH2-CH3 пентадиен 1 2 •Қосарланған диендер H2C=CH-CH=CH-CH3 пентадиен 1 3 •Оқшауланған диендер H2C=CH-CH2-CH=CH2 пентадиен 1 4
Халықаралық номенклатура бойынша диенді көмірсутектерді
этиленовые деп те атайды. -ен жұрнағын диенмен алмастырады (екі қос байланыс). Әрбір қос байланыстың орны санмен көрсетіледі. Көміртек тізбегін нөмірлеу қосарлы байланыс ең жақын болатын ұшынан басталады. Кейбір алкадиендер үшін тривиальды атаулар қолданылады.
