33. Биологиялык кауіпсіздікке жауапты адамнын функционалдыкміндеттерін тізімденіз.
Биологиялық қауіпсіздікке жауапты Жеке және заңды тұлғалардың:
1) қауіпті биологиялық факторлардың әсерінен қорғалуға;
2) шет елдерге және Қазақстан Республикасының инфекциялық және (немесе) паразиттік сырқаттанушылық бойынша эндемиялық өңірлеріне жоспарлап баруға байланысты ықтимал биологиялық тәуекелдер және олардың профилактикасы жөніндегі шаралар туралы ақпарат алуға;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес санитариялық-эпидемиологиялық және ветеринариялық-санитариялық ахуалдар, сондай-ақ қауіпті биологиялық факторлардың әсерінен халықты қорғауға және табиғи ортаның жекелеген компоненттерін сақтауға, биологиялық қатерлерді болғызбауға бағытталған, қабылданып жатқан шаралар туралы анық және уақтылы ақпарат алуға;
4) биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша тиісті мемлекеттік органдарға жүгінуге;
5) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда жеке қорғалуға қойылатын талаптардың орындалуын ескере отырып, биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған іс-шараларға қатысуға құқығы;
6) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де құқықтары бар.
патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге байланысты көрінеу жалған ақпараттың таралуына жол бермеуге;
3) Қазақстан Республикасының ақпаратқа қол жеткізу туралы заңнамасында белгіленген шектеулер қабылданған жағдайда патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге байланысты қолжетімділігі шектеулі ақпаратқа қатысты талаптарды орындауға;
4) басқа жеке және заңды тұлғалардың қауіпті биологиялық факторлардың әсерінен қорғалу құқықтарының бұзылуына алып келетін әрекеттерді жүзеге асырмауға міндетті.
34. КР-да биокауіпсіздік саласында колданылатын негізгі нормативтік-кукыктык кужаттарды тізімденіз.
Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздігі туралы
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 21 мамырдағы № 122-VII ҚРЗ.
Биологиялық қауіпсіздік мынадай қағидаттардың негізінде қамтамасыз етіледі:
1) патогенді биологиялық агенттермен тек қана әскери емес мақсаттарда жұмыс істеу: бактериологиялық (биологиялық) және уытты қаруды әзірлеу (жасау), өндіру (дайындау) және (немесе) оның қорларын жинақтау, пайдалану мақсатында патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге тыйым салынады;
2) биологиялық қатерлерді алдын ала тану: мемлекеттік органдар биологиялық қауіпсіздік саласындағы өкілеттіктерді іске асыру кезінде биологиялық қатерлер профилактикасының қажеттілігін басым тәртіппен басшылыққа алуға, биологиялық қауіпсіздік саласындағы есепке алу және мониторинг деректері негізінде биологиялық қатерлерді талдауға және болжауға тиіс;
3) патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуді бақылауда ұстау: патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеу биологиялық қауіпсіздік саласындағы талаптарға сәйкес жүзеге асырылады, оларды сақтау биологиялық тәуекелдерді басқару, патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге рұқсат беру тәртібін қолдану, биологиялық қауіпсіздік саласындағы есепке алу, мониторингтеу және болжау (модельдеу), биологиялық қауіпсіздік саласындағы талаптардың сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалау шеңберінде қамтамасыз етіледі;
4) мемлекеттік реттеу шараларының мөлшерлес болуы: биологиялық қауіпсіздік саласындағы профилактика шаралары биологиялық факторлардың қауіптілік дәрежесіне, оның ішінде биологиялық қауіпсіздік саласындағы өлшемшарттар мен сыныптамаға сәйкес мөлшерлес болуға тиіс;
5) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерінің басымдығы: халықаралық ынтымақтастық шеңберінде Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне сәйкес келмейтін, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіре алатын немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінен айыруға алып келетін міндеттемелерді қабылдауға жол берілмейді.
Осы Заң биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді.
Биологиялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік реттеу:
1) биологиялық қауіпсіздік саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыру;
2) патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеудің рұқсат беру тәртібін енгізу;
3) биологиялық қауіпсіздік саласындағы талаптардың сақталуын мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүргізу;
4) биологиялық тәуекелдерді басқару;
5) биологиялық қауіпсіздік саласындағы есепке алу, мониторингтеу және болжау (модельдеу) арқылы жүзеге асырылады.
35.Адамзат үшін ең көп таралған биологиялық қауіптерді тізімдеңіз.Олардан қорғау үшін қажетті қауіпсіздік шараларын сипаттаңыз.
Негізгі биологиялық қауіптер:
1) ықтимал қауіпті биологиялық объектілерге әсер ететін табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың туындауы;
2) адамның және (немесе) жануарлардың аса қауіпті инфекциялық ауруы жағдайы;
3) халықтың, жануарлардың инфекциялық сырқаттанушылығының орташа статистикалық деңгейден асып түсуі;
4) инфекциялық аурулардан болатын өлімнің (өлім-жітімнің) орташа статистикалық деңгейден асып түсуі;
5) өсімдіктер ауруларының зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары таралуы;
6) Еуразиялық экономикалық одақтың карантиндік объектілерінің бірыңғай тізбесіне және (немесе) өсімдіктер карантині бойынша іс-шаралар белгіленетін және жүзеге асырылатын карантиндік объектілер мен бөтен текті түрлердің тізбесіне енгізілген өсімдіктердің карантиндік ауруларының таралуы;
7) патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеу кезінде туындаған, биологиялық тәуекелдің туындауына нақты немесе ықтимал мүмкіндік жасайтын жағдай;
8) патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеу жөніндегі талаптардың бұзылуы, оның ішінде патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеу жөніндегі ақпаратты жасыру;
9) патогенді биологиялық агенттерге санкцияланбаған қол жеткізу;
10) патогенді биологиялық агенттермен реттелмейтін еркін жұмыс істеу;
11) патогенді биологиялық агенттер пайдаланылатын және (немесе) ықтимал қауіпті биологиялық объектілерге қатысты терроризм актілері және (немесе) диверсиялар, патогенді биологиялық агенттерді бактериологиялық (биологиялық) және уытты қару ретінде әзірлеу (жасау), өндіру (дайындау) және пайдалану үшін биологиялық технологияларды және өзге де аралас технологияларды қолдану;
12) патогенді биологиялық агенттердің дәрілік, химиялық және (немесе) биологиялық құралдардың әсеріне төзімділігін (резистенттілігін) қалыптастыру;
13) биологиялық қауіпсіздік саласындағы мамандар біліктілігінің төмендігі, кадрлардың жетіспеушілігі;
14) аса қауіпті инфекциялық және (немесе) паразиттік ауруларды жұқтырғыштар және (немесе) тасымалдаушылар болып табылатын халықтың көшуі және жануарлар мен өсімдіктердің мекендеу ортасының өзгеруі;
15) Қазақстан Республикасының аумағында ықтимал қауіпті биологиялық объектілерге әсер ететін және (немесе) патогенді биологиялық агенттерді қолдануға байланысты соғыс қимылдары.
36. Зертханаларда, ондірістерде биологиялык агенттермен жумыс істеу кезінде сакталатын кауіпсіздік шараларын сипаттаныз.
Зертханаларда тыйым салынады:
Қауіпсіздік ережелерін сақтамай зерттеу жүргізу.
Тамақтану және темекі шегу.
Ластанған, сынған және ақаулары бар зертханалық ыдыстарды қолданыңыз.
Заттарды ингаляциялау, контейнерлерді бетке әкелу, реактивтерді бетке жақын араластыру.
Раковиналарға реагенттер мен жарылғыш заттарды құйыңыз.
Жалғыз жұмыс.
Қосылған қыздыру аспаптарын, жанып тұрған оттықтарды сыртқа шығару және бақыламау.
Құрамы мен жарамдылық мерзімі белгісіз заттарды сақтаңыз және қолданыңыз.
Желдету жүйесін қоспай және бактерицидтік шам жұмыс істеп тұрған кезде зерттеуге кірісіңіз.
Сынған электр жабдығын қолданыңыз және оның жерге қосылуын тексермей.
Нашар жарықта жұмыс жасаңыз.
37. Биологиялык агенттермен жумыс істеу кезінде кауіпсіздік ережелерін бузудын салдарын тізімденіз.
Қауіпсіздік ережелері
Тыйым салынады:
Желдету жүйелері ақаулы немесе жабдықтар, тазалау немесе сүзу құрылғылары сынған жағдайда зерттеу жүргізу.
Электр аспаптары мен оттықтарға тікелей жақын бола отырып, жарылыс және өрт қауіпті заттармен жұмыс жүргізу.
Жылыту техникасын, жарылыс және өрт қауіпті заттарды немесе газы бар баллондарды, қондырғыларды аспапсыз қалдырып, зерттеу жүргізу.
Жеке қорғаныс құралдарынсыз зертханалық зерттеулер жүргізу. Зертханашыларда жұмыс жүргізу кезінде міндетті түрде көзілдірік, маскалар, халаттар (алжапқыштар), полимерлі қолғаптар, кейбір жағдайларда – газқағарлар және полимерлі материалдардан жасалған тығыз алжапқыштар кию керек. Қажетті ЖҚҚ нақты тізбесі нақты зертхана қызметінің ерекшелігіне сәйкес айқындалады.
Егер бұл қауіпсіздік талаптарының жергілікті актісіне қайшы келсе, зерттеулерді жалғыз орындаңыз.
Жеке заттарды зерттеу процесінде тікелей зертханада сақтаңыз, олар осы үшін арнайы белгіленген орындарға орналастырылуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |