Результат:  – повышение качества общего среднего образования выпускников.   Критерии эффективности

150 
 
рынке образовательных  услуг,  конструированию  собственного  образователь-
ного маршрута. 
 
Литература 
1. О  комплектовании  10-х  классов  общеобразовательных  учреждений,  участвующих 
в эксперименте по профильному обучению: Письмо МО РФ от 06.05.04г. №14-51-123/13// 
Официальные документы в образовании. – 2004. – №18. – С.31-34. 
2. О  подготовке  к  переходу  на  профильное  образование  //  Физика:  Прил.  к  газ. 
«ПС». – 2003. – №44. – С. 2-5. 
3. О реализации решения коллегии Минобразования России и президиума РАО от 28 
октября 2003 года №15-1/10 «О мероприятиях по введению профильного обучения»: При-
каз  Минобразования  России  и  РАО  от  5  декабря  2003  г.  №4509/49  //  Вестник  образова-
ния. – 2004. – №6. – С.23-24. 
4. Об организации предпрофильной подготовки учащихся основной школы в рамках 
эксперимента  по  введению  профильного  обучения  учащихся  в  общеобразовательных 
учреждениях,  реализующих  программы  среднего  (полного)  общего  образования  на 
2003/04  учебный  год:  Письмо  Минобразования  России  от  20.08.03  №03-157ин/13-03  // 
Вестник образования. – 2003. – №20. – С. 36- 46. 
5. Об  утверждении  Концепции  профильного  обучения  на  старшей  ступени  общего 
образования:  Приказ  Министерства  образования  Российской  Федерации  от  18.07.02 г. 
№2783 // Официальные документы в образовании. – 2002. – №27. – С. 12-34. 
6. Об утверждении плана-графика мероприятий по подготовке и введению профиль-
ного обучения на старшей ступени общего образования и плана-графика повышения ква-
лификации  работников  образования  в  условиях  введения  профильного  обучения:  Приказ 
Министерства образования РФ от 26. 06. 2003 №2757 // Официальные документы в обра-
зовании. – 2003. – №22. – С. 38-51. 
7. Артюхова И.С. Как выбрать профиль обучения: Родительское собрание // Биология 
в школе. – 2005. – №6. – С.16-18. 
8. Артюхова И.С. Проблема выбора профиля обучения в старшей школе // Педагоги-
ка. – 2004. – №2. – С.28-33. 
9. Воронкова  С.А.  Подпрограмма  развития  школы:  проект  предпрофильной  подго-
товки в основной школе// Завуч. – 2006. – №6. – С.10-34. 
10. Гафурова  Н.В.  Разработка  и  реализация  предпрофильного  образования  в  рамках 
сетевой модели «Школа-вуз» // Школьные технологии. – 2004. – №5. – С.94-104. 
11. Дзятковская Е.Н. Учет индивидуальных особенностей школьников при подготов-
ке к профильному обучению// Профильная школа. – 2003. – №2. – С. 24-26. 
12. Дугарова Д.П. Программа «Предпрофильная подготовка» // Завуч. – 2006. – №6. – 
С.63-72. 
13. Ладнушкина  Н.М.  Предпрофильная  подготовка  выпускников  основной  школы  // 
Школьные технологии. – 2005. – №1. – С.71-84; // Народное образование. – 2006. – №1. – 
С.110-114. 
14. Немова Н.В. Предпрофильная подготовка и профильная ориентация 9-классников 
// Директор школы. – 2005. – №5. – С.41-49. 
15. Методика выявления готовности старшеклассников к выбору профиля обучения/ 
Авт.-сост. Л.П. Ашихмина, С.О. Кропивянская, О.В. Кузина и др.; Под ред. С.Н. Чистяко-
вой. – М., 2003. – 83с. 
16. Немова  Н.В.  Профильная  ориентация  девятиклассников:  элективные  курсы  и 
«Образовательные информационные карты» // Директор школы. – 2005. – №6. – С.57-63. 
 
 

151 
 
ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ ДЕҢГЕЙІНДЕ БЕЙІНДІК ОҚЫТУ 
 
Р.Д. Төлешова 
Майқарағай жалпы орта білім беру мектебі, 
Павлодар облысы Лебяжі ауданы 
 
Қазақстан  Республикасының  білім  беру  жүйесін  жетілдіру  басты 
міндеті-білім  берудің  қазіргі  заманғы  сапасын  қамтамасыз  ету  және  білім 
беру  жүйесінің  барлық  құраушыларын  жеке  тұлғаның,  қоғамның  және 
мемлекеттің  өзекті  әрі  болашақ  сұраныстарына  сәйкестікке  келтіру  болып 
табылады. 
Жаһандандыру  жолымен  келе  жатқан  қазіргі  заманғы  әлемде 
бәсекелестік жағдайына тез бейімделу қабілеті тұрақты дамудың ең маңызды 
факторы  болып  табылады.  Кез  келген  дамыған  елдің  бәсекелестік 
мүмкіншіліктері көбіне білім беру жүйесінің жай-күйімен анықталатын оның 
әлеуметтік капиталының дамуына байланысты. 
Қазақстанда  жүргізіліп  отырған  білім  беру  жүйесін  реформалау  білім 
берудің  барлық  деңгейлерін  қамтиды.  Жалпы  орта  білім  беру  құрылымын 
жаңарту,  оқушыларды  әлеуметтендіруді  көздейтін  бейіндік  оқытуды  жүзеге 
асыру. Еліміздің Президенті Н. А. Назарбаев «Инновация және білім арқылы 
экономиканы  білу»  атты  дәрісінде  «Әлемнің  бәсекеге  анағұрлым  қабілетті 
50 елдің  қатарына  Қазақстанның  кіру  міндеті  тек  мына  жағдайда  ғана 
шешілуі  мүмкін,  егер  оны  өмірге  нарықтық  экономикаға  бейімделе  алатын, 
басқару  тіжірибелері  бар,  ғылыми  технологиялар  білімін  игерген  жоғары 
білікті мамандар ендіретін болса» деп айтты. 
Даму  үстіндегі  қоғамға  әртүрлі  салада  табысты  түрде  жұмыс  істеуге 
дайын  мамандардың  жаңа  типі  қажет.  Қазіргі  заманда  мамандарға  талапты 
еңбек  нарығы  қалыптастырады.  Проблемаларды  шеше  алу  және  команда 
құрамында бірге жұмыс істей білу дағдысы, мақсатты дұрыс қоя білу қабілеті 
және оған тиімді жолмен жете білу, тәуекелшілік, бастамашы бола білу, білім 
деңгейін ұдайы арттыруға ұмтылу және тағы басқалар ерекше құндылыққа ие 
болып  отыр.  Сонымен  қатар,  адамнан  жеке  жауапкершілік,  міндеттілік,  тіл 
табыса білу сияқты қасиеттер де талап етіледі. 
Қазіргі мектептің алдында тұрған бір проблема – ол білім беру жуйесін 
тубегейлі  турде  ғылымға,  теорияға,  тәжірибеге  негіздеп  гумандық  және 
проблемалық  қарым  –  қатынаста  болатын  тұлғаның  ішкі  сұранысын 
қамтамасыз ететін, қоғамға қажет, бәсекеге қабілетті мамандарды жетілдіріп 
тәрбиелеуге  жағдай  жасау.  Бейіндік  оқытудың  негізгі  мәселесі  оның 
құрылымы  мен  бейіналды  бағытын  және  ұйымдастыру  моделін  анықтау 
болып  табылады.  Бұл  жағдайда  жоғарғы  сынып  оқушыларының  жеке 
басының  қызығушылығы,  қабілеті,  бейімділігі  және  психологтың  пікірі 
ескерілуі керек. 
Жоғарғы  сатыдағы  бейіндік  оқыту  идеяларының  туындауы  мектеп 
бітіруші алдына алдын ала өзіндік таңдау жасап бейіналды бағыттау жолына 

152 
 
дайындық жасауы тиіс. Бейіндік оқытуға орта мектептерде жоғары сатыдағы 
жүйелі  оқыту  таңдамалы  білім  беру  және  базистік  оқыту  жоспары  сияқты 
жағдайлармен тығыз байланысты . 
Мектеп тек белгілі бір білім қорына ие азаматты тәрбиелеп қана қоймай 
еңбексүйгіш,  білім  негіздерін  берік  меңгерген  зиялы  азаматты  тәрбиелеп 
шығаруы тиіс. Мұның барлығы білім беру мен тәрбиелеудің сапасын көтеруді 
әрбір  пәнді  оқытудың  ғылыми  деңгейін  жоғарылатуды  талап  етеді.  Білім 
жүйесін өзгерту немесе оған өзгертулер енгізу бүкіл қоғамның жеке тұлғаның 
көзқарасын,  ой-санасын  қарым-қатынасын  кешенді  түрде  өзгерту  арқылы 
жүзеге асады.  
Сондықтан  ауылдық  жердегі  мектептерге  жаңа  білім  мазмұнын  енгізу, 
оны түгелдей қайта құру жолымен емес, бүкіл оқыту жүйесін бұзумен емес, 
арасындағы жалғасты, сабақтастықты сақтай отырып жүргізілуі тиіс. 
Әлеуметтік-экономикалық  күш  –  қуаты  дамыған  шет  мемлекеттерінің 
білім  беру  деңгейімен  теңесу  үшін  Қазақстанның  тұрақты  дамуын 
қамтамасыз  ететін,  бәсекеге  түсе  алатын  білім  жүйесін  құра  отырып,  оның 
осалданып, жүйесінің салмақсыздануына жол бермеуі керек. 
Сабақта  оқушылар  көп  ізденеді,  шығармашылық  ғылыми  жұмыстарға 
деген құлшынысы және де үш тілді меңгеруге қызығушылығы артады. Осы 
таңдау  пәндері  бойынша  мектебімізде  ашық  сабақтар  ай  сайын  өткізіліп 
тұрады,  осы  ашық  сабақтарға  талдау  жасалынып,  сол  сабақтардың 
оқушыларға  тиімді  және  тиімсіз  жолдарын  іздестіріп  қорытынды  жасап 
отырады. Сонымен бірге оқушылардың жан-жақты білімін ұштастыруға бізде 
оқу-әдістемелік  кешеніміз  бар,  мысалы,  мультимедиалық  кабинет, 
компьютерлік  кабинет  және  кітапханамызда  мұғалімдерге  және  оқушыларға 
арналып жасалынған карталар, көрнекіліктер, әдемі әсем салынған суреттер, 
өз  бетімен  ізденіп  оқуға,  тілін  жаттықтыратын  оқулықтар,  касеталар, 
электрондық оқулықтар бар. Бұл қосымша материалдар ауыл мектептеріндегі 
мұғалімдер мен оқушыларға көп көмегін тигізеді.  
Өз  пәніме  келетін  болсам,  физика  пәнін  ауыл  мектептерінде  оқыту 
маңызды болғандықтан, мен өзімнің әрбір сабағымның қызықты болуына көп 
көңіл  бөлемін.  Оларды  көп  сөйлетуге,  пәнге  деген  қызығушылығын  оятуға 
тырысамын.  Осылардың  бәрі  көп  ізденушілікті,  жан-жақты  ізденуді  талап 
етеді.  Оқу  үрдісінде  жаңа  технологияларды  енгізу  мұғалімге  балаларды 
физика  пәнін  оқытуға  ғана  емес,  олардың  тәрбие  жұмыстарын  жүргізуге  де 
септігін  тигізеді.  Мен  әрқашан  да  оқушыларды  тәрбиелей  отырып  оқытуға, 
оқыта  отырып  тәрбиелеуге  тырысамын.  Менікі  бірінші  кезекте  іскерлікке, 
патриоттыққа  және  талғамға  тәрбиелеу  болып  табылады.  Бұл  бағыттағы 
нәтижелі  жұмысқа  өлкетану  материалдарымен  жобалы  әдістердің  тигізер 
пайдасы  зор.  Физика  пәнін  оқытудағы  жергілікті  материалдардың 
қолданылуы  қатысушылардың  танымдылығын  кеңейтіп,  түрлі  нәрселерді 
дамытуға және мамандық таңдау кезінде көмегін тигізеді. Сондықтан мен өз 
пәніме тиімді жеке тұлғамен жұмыс істеу технологиясын пайдаланамын. Осы 
технологияны  пайдалана  отырып  жоғары  сыныптың  оқушыларын  бейінді 

153 
 
оқытуды  жүзеге  асыруға  септігін  тигізеді  деп  ойлаймын.  Ондағы  мақсатым 
оқушылардың  пәнге  деген  қызығушылығын  ояту  және  де  қоғамға  сай  жан-
жақты дамыту.  
Сонымен бірге мектебімізді қосымша үйірмелерден басқа ата-аналардың 
сұранысы  бойынша  ашылған  физика  пәнінен  «Физика  және  мен»  атты 
факультатив сабағын өткізіп, пәнге деген қызығушылығы күннен-күнге арта 
түсуде.  
Ауыл  мектептерінде  12  жылдық  оқуға  өтуде  ұйымдастыруда  бейінді 
оқытуды жүзеге асыру, оның ішінде бейіндік пәндерді арттыру мүмкіншілігін 
басты  назарға  алатын  болсақ,  осы  бейінді  оқыту  арқылы  әрбір  оқушының 
бойында  жатқан  қабілеттерін  сыртқа  шығара,  өзінің  қалауы  бойынша 
мамандықты  таңдауына  мүмкіншілігімізге  қарай  баланың  бойындағы 
шырақты  жан-жақты  бейімдеп  жандандыру,  әртүрлі  салаларға  қоғамға  сай 
бейімдеп,  бейіндік  оқуға  дайындау  болып  табылады.  Келешекте  бейіналды 
орта бейімді және де жоғары білім алудың негізі болады.  
Біздің  міндетіміз  оқушының  шығармашылық  қабілеті  мен  таным 
қызығушылығын  дамыту  және  де  жеке  оқыту  негізінде  оқудың  өзіндік  іс  – 
әрекеттің қалыптасуы.  
Бейінді оқыту шеңберінде оқушының қолданбалы іс-әрекетке дайындалу 
қабілетінің  артуы.  Бейінді  оқытуды  іске  асыру  төмендегідей  мәселелерді 
шешуге мүмкіндік жасайды:  
– оқу бағдарламасын жеңілдету; 
– сағат санын тиімді реттеу; 
– білім мазмұны мен Б.М. Ж.М.С. қайта қарастыру; 
– бейіндеу бағытын ескере отырып, БҰТ жүйесін қайта қарастыру. 
Сонымен  бейінді  оқыту  оқушының  кәсіби  бағыты  мен  құзырлылығын 
қалыптастырады. 
Бұл  алдағы  өзгерістерге  айрықша  жауаптылықпен  қарауды  талап  етеді. 
Жаңа  жүйеге  көшудің  дәйектілігі,  базалық  жоспарлардың,  оқу  бағдарлама- 
лары  мен  оқулықтардың  түрлі  нұсқаларын  жасаудың  конкурстық  негіздері, 
жекелеген  мектептерде  алдын  ала  тәжірибе  жүргізу,  оның  нәтижелерін 
кеңінен  талқылау-міне  осының  бәрі  12  жылдық  білім  беруді  ойдағыдай 
енгізудің міндетті шарттары, кепілі болып табылады. 
Жобалау әдістемесін пайдалану оқушылардың сабақта да, сабақтан тыс 
уақытта да жұмыс істеуіне, өздерін алдағы  қатардан көрсетіп өзін-өзі тексе-
руіне де жақсы әсерін тигізеді. Оқушыларда өздерінің білім деңгейіне оларды 
шынайы іс-әрекетке пайдалана білуіне деген жеке жауапкершілік пайда бола-
ды. Жобамен жұмыс істей отырып оқушылар өз бетімен керекті мәліметті та-
буға, түрлі дерек көздерін пайдалануға үйренеді. Мұғалім олардың тең құқы-
лы  әріптесіне  және  кеңесшісіне  айналады.  Бірігіп  жұмыс  істеу  ұжымды 
жақындастырады,  оқушылардың  өзара  қатысымы,  бірін-бірі  түсінуі  артады, 
тек өз қызметіне ғана емес, бүкіл топтың жұмысына деген жауапкершілігі ар-
тады.  Әрбір  оқушы  өзінің  бастаған  жұмысының  толық  нәтижесін  көрсету 
үшін  оны  жақсы  аяқтауға  тырысады.  Қорытындылай  келе,  ауыл 

154 
 
мектептеріндегі бейінді оқытуға туындаған негізгі сұрақтардың шешу жолда-
рын қарастыра келе, жоғарғы сыныптағы бейіндік оқытуға бейім оқушылар-
ды ынталандырып, қоғамның кез келген өзгерістеріне дайын етіп тәрбиелеп, 
дұрыс мамандықты таңдай білуіне көмек жасау. 
 
 
 
Бейіндік оқытуға көшу оқушылардың табиғаттың, жеке адамның онымен 
тығыз  байланыстылығын,  олардың  қоғамның  бір  мүшесі  екендігін  ұғынды- 
рудан  және  оқушы  жүктемесін  шамадан  тыс  көбейтетін  артық  дүниелерден 
арылтудан  және  жаңа  ақпараттық  технологияларға  негізделген  өзіндік  даму 
сипаты бар технологияларды өндіруден бастауды қажет етеді. 
Осы мақсатта, мысалы, біздің ауылдық мектепте оқытылатын ағылшын, 
орыс  тілі  мен  қазақ  тілі  пәндерінен  жүргізілетін  вариативтік  сағаттар 
кіріктірілген  пән  ретінде  ұсынылса,  сонымен  қатар  «Деловая  речь», 
«Өлкетану»,  «Іс  қағаздарын  жүргізу»  пәндері  де  кіріктірілген  бір  ғана  пән 
ретінде  қолданылса,  жоғарғы  сыныптарда  мұндай  пәндер  профильдік  емес 
пәндер  бойынша,  мысалы,  жаратылыстану-математика  бағытындағы 
сыныптарда  гуманитарлық  пәндерден,  ал  гуманитарлық  профильде 
жаратылыстану пәндері бойынша енгізілгенін жөн көремін.  
Біздің  мектебіміз  қоғамдық-гуманитарлық  бағытта  жұмыс  жасайды. 
Онда  қосымша  таңдау  пәндері  жүреді.  Аталған  бағыт  бойынша  арнайы 
бағдарламалар жасалып, бекітіліп, сабақ процесінде қолданылуда.  
9-сыныпта  «Физика  және  мен»,  10-11-сыныптарға  «Деловая  речь», 
«Өлкетану», «Әлемтану» сияқты қосымша пәндер өтеді. Бағдарламаға сәйкес 
оқушының  жұмыс  дәптері,  оқу  хрестоматиялары,  тест  нұсқалары  құрас- 
Танымдылық деңгей: 
– қазақ, орыс, шет тілдерінде 
еркін сөйлей білу; 
– өздік дамуына және бел-
сенді ойлау қабілетіне бейім; 
– ғылыми зерттеу жұмысына 
талпыныс 
Құнды деңгей: 
– салауатты өмір сүруге 
талпыныс; 
– ар, ұят жауапкершілік 
сияқты түсінікті түсіне 
білу; 
– адам құқығын қорғай 
және қадірлей білу 
Коммуникативтік деңгей: 
– өз бетімен шешім қабылдай 
білу, оған деген жауап-
кершілікті сезіну; 
– зорлықсыз жолмен кон-
фликтіні шеше білу; 
– дарынды, қабілетті қасиетті 
бойына сіңірген 
Шығармашылық деңгей: 
– әртүрлі бағытта 
қызығушылығы бар; 
– әр жұмысқа шығармашы-
лық көзқараспен қарау; 
– этика және эстетика 
мәдениетін бойына сіңірген
 
Түлек 

155 
 
тырылды.  Осы  таңдау  пәндері  бойынша  мектепте  тиімді  технологияларды 
қолдану арқылы ашық сабақтар және кіріктірілген сабақтар өткізіледі.  
9-сыныпта  өзім  жасаған  бағдарламаға  жұмбақ  есептерді  құрастыру, 
сөзжұмбақтар,  рефераттар  жасау  сияқты  оқушының  шығармашылық 
қабілетін  дамытуға  арналған  тапсырмаларды  енгіздім.  Оқушылардың  өз 
бетінше  ойлай  білуі,  есеп  шығаруы  мен  оның  сан  қилы  жолдарын  іздестіру 
пәнге  деген  қызығушылығын  арттыру,  оның  шығармашылығын  дамытудың 
бір әдісі деп есептеймін.  
Мектебіміздегі  оқу-тәрбие  үрдісінде  интернет  желісін,  электрондық 
оқулықтар  арқылы  және  мултимедиалық  оқыту  түрлері  пайдаланылады. 
Мектепте  арнайы  педагогикалық  әдістермен  оқушылардың  шығармашылық 
ойлау қабілетін дамытуға, яғни олардың бойындағы дарындылықты ғылыми 
көзқарасқа  ынталандыру  әр  оқушының  белсенділігін  қалыптастыруға  деген 
мақсатпен түрлі жұмыстар жүргізілуде. 
Сабақ  беру  үрдісінде  Ж.А. Қараевтың  «Деңгейлеп-саралап  оқыту» 
технологиясын  пайдаланамын.  Технологияны  қолданудағы  мақсатым  – 
оқушылардың  білім  деңгейін  анықтай  отырып  жеке  қабілеттері  мен 
мүмкіндіктерін  жан-жақты  дамуына  жағдай  туғызу.  Сонымен  қатар 
оқушының  пәнге  деген  бейімділігінің  болуын  есепке  алу.  Сынып 
оқушыларына оқулық бойынша және бәріне арналған сараланған нұсқаларын 
дайындап  беріп,  әр  нұсқа  бойынша  тақтада  оқушының  шығарған  есебін 
талдап,  нұсқасына  қарай  бағалаймын.  Жаңа  сабақ  алдында  физикалық 
диктант  алу  немесе  қайталау  кезінде  тест  алуда  маған  оқушының  қандай 
жағдайда  қате  жіберетінін  және  тесті  жай  белгілей  салмай,  оны  дұрыс 
жолмен шығарылуын тексеруге мүмкіндіктер береді. Тестік жұмыс, бақылау 
жұмыстары  және  деңгейлік  тапсырмалар  орындау  кезінде  арнайы  дәптерге 
есепке  алып  отырамын.  Әр  оқушының  жұмысты  орындаудағы  нәтижесі 
белгіленеді.  Ол  оқушының  қандай  тақырыпты  жете  меңгергенін,  қандай 
қателер  жиі  кездесетінін,  қай  оқушыға  қандай  көмек  керек  екендігін  көруге 
мүмкіндік туғызады.  
Физика курсын оқып үйренуде, білімді меңгеруге сабақ жоспары дұрыс 
құрылғаны аса маңызды және оған көп көңіл бөлу керек. Баланың жеке тұлға 
ретіндегі  дамуы,  өзіндік  көзқарасының  қалыптасуына,  ой-өрісінің  кеңеюі 
мектеп  қабырғасында  басталады.  Сондықтан  да  12  жылдық  білім  беретін 
мектептегі  оқыту  принципіне  негізделіп,  баланың  жеке  ерекшелігіне  қарай 
қоғамдағы өзгерістерге бейім даму мүмкіндігін айқындауды қарастырады. 
Физика  сабағындағы  эксперимент  жүргізу  –  оқушылардың  ойлау  және 
шығармашылық  қабілетін  дамытатын  басты  құралдарының  бірі.  Құбылыс- 
тарға  байланысты  проблемалық  жағдайлар  физикадан  эксперимент  жүргізу 
барысында  туады  да,  бұл  оқушылардың  пәнге  деген  қызығушылығын  және 
белсенділігін  арттырады.  Физикалық  эксперимент  жүйелі  түрде  орындалса, 
оқушылардың  алған  білімдерін  тексеруге,  бекітуге  және  еске  түсіруге 
болады.  Физика  сабақтарында  оқушылардың  эксперименттік  жұмыс 
дағдысын, шығармашылық қабілетін дамыту тұрғысынан арттыруға болады.  

156 
 
Физика  сабағындағы  экспериментті  электрондық  оқулық  арқылы 
жүргіземін  және  виртуалды  зерттеу  жұмысын  қолданамын.  Бірақ  та  зерттеу 
жұмысын оқушы өз  қолымен ұстап,  өзі  санап істегенін ұнатамын.  «Дененің 
көлемін өлшеу» 7-сынып, «Толқынның жылдамдығын анықтау» 9-сынып, т.б. 
құралдары жеткілікті болса, оқушыларға өз бетінше орындатқызамын. 
Қайталау  сабақтарында  рейтинг  әдісін  қолдану  оқушыларды  өз  деңгейі 
бойынша және әділ түрде бағалауға көп көмегін тигізеді. Бұл әдіспен оқушы 
өз  білімінің  жетістігін,  кемшілігін  бақылап  өзгерту  енгізуге  тырысады. 
Сонымен  қатар  оқушылардың  білімін  деңгейленген  тапсырмалар  беру 
арқылы бағалаймын. 
Бейіндік оқытуға көшкендегі білім сапасын бағалау жүйесі білім берудің 
жоғарғы  сатыдағы  құралы  ретінде  дұрыс  жолға  қойылуы  керек.  Бағалау 
жүйесі  оқушының  жан-жақты  ойлау  қабілетінің  дамуын,  шығармашылық 
ізденісін,  білімінің  жүйелілігін,  өмірлік  қажеттілікке  жарамдығын  кәсіптік 
және  ой  еңбегін  атқаруға  туындаған  проблемаларды  шешуге  бейімділігін 
көрсете білетін деңгейде болуы тиіс. Білім деңгейлері көрсетіліп, бағалануы 
қажет. 
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу – қоғамдағы елеулі өзгерістер мен 
адамдар  арасындағы  қарым  –  қатынас  құралдарының  қарыштап  дамуына 
байланысты  жаңа  адамды  қалыптастыруды  көздеген  заман  талабы.  Орта 
мектептен  баланың  өзіндік  бағдарын  айқындауына,  11-12-сыныптарда 
қабілетіне  қарай  болашақ  мамандығына  бағыт  алатынына  жағдай  туғызуды 
көздейтін  12  жылдық  білім  беру  жүйесі  еліміздің  өркендеуіне  еркін 
атсалысуды  көздейтін  жастарды  тәрбиелеп,  ақылына  білімі  сай  тұлға  етіп 
өсіруді  көздейді.  Оқу  –  тәрбие  процесін  жаңартумен  қатар,  оны  жүзеге 
асыратын  әрбір  педагогтің  көзқарасын,  оқушымен  қарым-қатынасын 
түбегейлі  өзгерту,  әр  баланың  жеке  және  жас  ерекшелігіне  қарай  дербес 
дамуын қамтамасыз ету, оларға білімнің өз мүддесі үшін қажеттігін сезіндіру, 
құзырлылығын айқындау – бүгінгі күннің көкейкесті мәселесі.  
 
Әдебиет 
1. Математика және физика әдістемелік журналы. – 2005. – №4. 
2. Қазақстан мектебі. – 2006. – №3. 
3. Ақпараттық – әдістемелік журнал. – 2006. – №5. 
 4. 12 жылдық білім беру. – 2008. – №8. 
 
 

157 
 
ПРОФИЛЬНОЕ ОБУЧЕНИЕ В ГУМАНИТАРНЫХ КЛАССАХ 
 
З.Ж. Толеутаева 
ГУ Железинская ОСШ №2, с. Железинка 
 
Профильное  обучение  –  это  система  специализированной  подготовки 
учащихся  в  старших  классах  общеобразовательной  школы,  направленная  на 
профессиональную  ориентацию  учащихся  на  этапе  преемственности  ступе-
ней образования, общего и профессионального, на индивидуализацию обуче-
ния и социализацию обучающихся, в том числе с учетом реальных потребно-
стей рынка труда и гибкой системы профилей и кооперации старшей ступени 
школы с учреждениями начального, среднего и высшего профессионального 
образования. 
Актуальность  введения  профильного  обучения  обусловлена  тем,  что 
современное общество остро нуждается в создании условий для экономиче-
ского и социального роста, что невозможно без подготовки кадрового ресур-
са, отвечающего современным требованиям. Потребность общества в квали-
фицированных  специалистах  различных  отраслей  хозяйства  и  областей  зна-
ния подкрепляется и потребностью молодого поколения в социальной адап-
тации,  позволяющей  успешно  реализовать  индивидуальные  склонности  и 
способности  человека.  Решить  эти  задачи  может  развитое  социальное  парт-
нерство  школы  с профессиональными учебными  заведениями при  активном 
содействии  всех  общественных  и  государственных  институтов.  Развитие 
школы в практико-ориентированном направлении может быть реализовано в 
рамках профильного обучения.  
Переход  к  профильному  обучению  преследует  следующие  основные  
цели: 
– обеспечить  углубленное  изучение  отдельных  предметов  программы 
полного общего образования;  
– создать  условия  для  существенной  дифференциации  содержания  обу-
чения старшеклассников с широкими и гибкими возможностями построения 
школьниками индивидуальных образовательных программ;  
– способствовать  установлению  равного  доступа  к  полноценному  обра-
зованию разным категориям обучающихся в соответствии с их способностя-
ми, индивидуальными склонностями и потребностями;  
– расширить  возможности  социализации  учащихся,  обеспечить  преем-
ственность  между  общим  и профессиональным  образованием,  более  эффек-
тивно подготовить выпускников школы к освоению программ высшего про-
фессионального образования.  
Главной  проблемой  реализации  концепции  профильного  обучения  в 
сельской  местности  является  недостаточность  комплектации  классов  и  па-
раллелей  сельских  школ,  что  снижает  возможности  выделения  различных 
профилей  обучения  в  одной  школе.  Большинство  сельских  школ  являются 
малочисленными или малокомплектными. Данное обстоятельство обусловли-

158 
 
вает актуальность создания особой модели организации профильного обуче-
ния в сельской местности.  
Значимость  гуманитарного  образования,  несомненно,  возрастает,  что 
связано с изменениями, происходящими в обществе. Гуманитарное образова-
ние – это духовное развитие личности в самом широком смысле. Оно вклю-
чает множество компонентов, обеспечивающих проявления человека во всем 
многообразии связей и взаимодействий, как носителя и создателя культурных 
ценностей,  национальных  традиций,  общественной  идеологии.  Осуществле-
ние качественного гуманитарного образования в школах и вузах – одна из са-
мых насущных задач современной высшей и средней школы. 
К  настоящему  времени  в  казахстанской  системе  языкового  образования 
произошли значительные позитивные изменения, как в организационном, так 
и в содержательном аспектах. Существенно изменился социокультурный кон-
текст  изучения  иностранных  языков.  Для  старшеклассников  иностранный 
язык должен стать надежным средством приобщения к научно-техническому 
прогрессу,  средством  удовлетворения  познавательных  интересов.  Поэтому  в 
старших  классах  естественно  расширение  и  углубление  тематики  за  счет 
страноведческого,  общегуманитарного,  ориентированного  на  будущую  спе-
циальность учащихся. 
Задачи и содержание иноязычного учебного общения старшеклассников 
варьируются с учетом профиля школы и расширяются за счет междисципли-
нарного подключения иностранного языка к изучению других предметов. 
Обучение иностранному языку направлено на: 
– развитие коммуникативной культуры и социокультурной образованно-
сти  школьников,  позволяющей  им  быть  равноправными  партнерами  меж-
культурного общения на иностранном языке в бытовой, культурной и учебно-
профессиональной сферах; 
– обучение этике дискуссионного общения на иностранном языке; 
– развитие  общеучебных  умений  собирать,  систематизировать  и  обоб-
щать культуроведческую и иную информацию, представляющую интерес для 
учащихся; 
– ознакомление  учащихся  с  технологиями  самоконтроля  и  самооценки 
уровня владения языком; 
– развитие умений представлять родную страну и культуру, образа жизни 
людей в процессе иноязычного культурного общения; 
– использование  иностранного  языка  в  профессионально-ориентиро- 
ванном образовании. 
Средняя школа также должна создавать условия и стимулировать школь-
ников  к  изучению  нескольких  иностранных  языков  с  учетом  потребностей 
как самих учащихся, так и общества в целом. 
Какими  же  должна  быть  структура  и  содержание  обучения  в  старшей 
школе, чтобы обеспечить качественность и непрерывность образования? 
Содержание и структура объекта обусловлены его функциями. 

159 
 
Основные функции старшей ступени обучения в системе общего средне-
го образования – в ее назначении: 
– обеспечить  завершение  школьниками  общего  полного  среднего  обра-
зования и подготовить выпускников школы к жизни и труду; 
– помочь  учащимся  в  их  самоопределении,  в  выборе дальнейшего жиз-
ненного пути в соответствии с их склонностями, способностями; 
– стимулировать  старшеклассников  к  продолжению  образования  и  со-
здать условия для облегчения их перехода из одного звена системы образова-
ния в другое, а также нацелить их на самообразование. 
Элективные курсы входят в состав профиля обучения на старшей ступе-
ни школы. Учащиеся посещают эти курсы по выбору, и их количество долж-
но быть достаточным, чтобы удовлетворить потребности учеников. Реализу-
ются элективные курсы за счет школьного компонента учебного плана и под-
держивают изучение основных профильных курсов на заданном стандартом 
уровне. 
Вводя  в  школьное  образование  элективные  курсы  необходимо  учиты-
вать, что речь идет не только об их программах и учебных пособиях, но и о 
всей методической системе обучения этим курсам в целом. Ведь профильное 
обучение  –  это  не  только  дифференцирование  содержания  образования,  но, 
как правило, и по-другому построенный учебный процесс. 
Мной разработана программа элективного курса «In the English-speaking 
World»,  «Страноведение  Великобритании  и  США»,  предназначенная  для 
учащихся старших классов, изучающих английский язык и имеющих основ-
ные знания об англоязычных странах.  
Использование страноведческой информации в  учебном процессе обес-
печивает  повышение  познавательной  активности  учащихся,  расширяет  их 
коммуникативные  возможности,  благоприятствует  созданию  положительной 
мотивации к предмету, даёт стимул к самостоятельной работе над языком. 
В  основу  этого  курса  положен  коммуникативный  подход  к  овладению 
всеми  аспектами  иноязычной  культуры:  познавательным,  развивающим  все 
виды речевой деятельности. Ведущим остаётся чтение и говорение. 
Страноведческое  содержание  этого  курса  направлено  на  обеспечение 
возможности изучать национальную культуру народов, говорящих на англий-
ском  языке.  Знакомство  с  культурой  страны  происходит  путём  сравнения  и 
постоянной оценки уже имеющихся знаний и понятий с вновь полученными, 
со знаниями и понятиями о своей стране, о самих себе. Сравнивая себя и за-
рубежных  сверстников,  учащиеся  выделяют  общее  и  специфическое,  что 
способствует  объединению,  развитию  понимания  и  доброго  отношения  к 
стране, её людям, традициям. 
Цель  курса  –  содействовать  формированию  социокультурной  коммуни-
кативной  компетенции  учащихся  на  основе  базового  владения  английским 
языком;  дальнейшее  совершенствование  языковых  навыков  и  умений,  раз-
личных видов речевой деятельности и форм речи (устной, письменной, диа-
логической и монологической) 

160 
 

жүктеу/скачать 3,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: