50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»

161 
 
таблиц,  перевод,  подготовка  устных  сообщений,  мини-сочинение,  учебная 
дискуссия. 
Для получения зачёта по данному элективному курсу учащимся необхо-
димо  выполнить  итоговый  тест  по  изученному  материалу  на  оценку  «хоро-
шо» или «отлично», создать проектную работу в среде Power Point не менее 
15 слайдов и устно защитить работу 
Предлагаемая программа поможет старшекласснику развить и закрепить 
навыки  владения  устной  и  письменной  речью  современного  грамотного  че-
ловека, совершенствовать речевые изменения, научиться оценивать устную и 
письменную  речь  как  свою,  так  и  своего  собеседника,  извлекать  необходи-
мую  информацию  из  различных  источников,  владеть  основными  приемами 
переработки устного и письменного текста, создавать и выстраивать моноло-
ги и диалоги разных типов и жанров. 
Самое важное, на мой взгляд, в профильных классах – это четко поста-
вить цель курса английского языка (дать основы ориентированного на специ-
альность языка, чтобы в вузе ученик мог продолжить обучение по специаль-
ности)  и  выступать  в  роли  помощника,  который  помогает  ученикам  приме-
нять уже имеющиеся у них знания по профильным предметам на английском 
языке.  
 
Литература 
1. Гафурова  Н.В.  Разработка  и  реализация  предпрофильного  образования  в  рамках 
сетевой модели «Школа-вуз»//Школьные технологии. – 2004. – №5. – С.94-104 
2. Дугарова Д.П. Программа «Предрофильная подготовка»// 2006. – №6. – С.63-72 
3. Методика  выявления  готовности  старшеклассников  к  выбору  профиля  обучения/ 
Л.П. Ашихмина, С.О. Кропивянская, О.В.Кузина, 2003; С.83 
4. Артюхова  И.С.Проблема  выбора  профиля  обучения  в  старшей  школе.  Педагоги-
ка. – 2004. – №2. – С.28-33 
 
 
БЕЙІНДІ ОҚЫТУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ 
 
М.С. Ибраев 
Ақтоғай ауданы, Нығманов атындағы ОМ тарих мұғалімі 
 
   
 
 
 
 
«Мен үшін жақсы мұғалім бәрінен де артық, 
   
 
 
 
 
өйткені мұғалім – мектептің жүрегі». 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
Ыбырай Алтынсарин 
 
Бейіналды  оқыту  –  жалпы  білім  беретін  орта  мектептің  орта  және 
жоғарғы  сыныптарында  жеке  оқытуға  бағытталған  арнайы  дайындалу 
жүйесі.  Сонымен  қатар,  мектептің  жоғарғы  сыныптарының  кәсіби  білім 
беретін  арнайы  оқу  орындарымен  тікелей  байланысын  реттеу  мен  оқу-
шының  әлеуметтенуін  қамтамасыз  етуге  ықпал  ететін  жүйе  (ЖОО,  лицей, 
колледж). 

162 
 
Бейіналды  оқытудың  басты  мақсаты  –  өздігінен  білім  алудың 
бағдарламасын  жасау  және  оны  іске  асыру;  оқушының  жергілікті  және 
аумақтық  орта  мен  отбасында  әлеуметтік  бейімделуіне  әсер  ету;  оқушыны 
жоғарғы оқу орнында білімін әрі қарай жалғастыруға дайындау. 
Мектептегі  сыныптардың  оқушылар  құрамы  әркелкі  болады.  Бір 
оқушылардың  кәсіп  таңдау  қабілеті  ерте  жетіледі,  кейбіреуінікі  әлі  дамып 
болмаған.  Енді  біреулері  таңдауларымен  шешімге  келмеген.  Осы  тұрғыда 
оқушының  қажеттілігі  мен  мүмкіндігін  ескеру  қиындығы  туындайды. 
Алдымен,  ең  қажетті,  өнімді  жолды  таңдаған  жөн.  Ол  –  жан-жақты 
есептелген  және  оқытуды  сараландыруға  негізделген  әдіс.  Мамандық 
таңдауда жасөспірімдер мына үш факторды ескергені дұрыс: 
1. Өз басының жеке қасиеттері, мүмкіндіктері мен қызығушылығын; 
2. Таңдаған мамандыққа қоятын талаптарды; 
3. Жоғарыда аталған факторлардың сәйкестігі мен сабақтастығы.  
Белгілі  ғалым  Е.А. Климов  адамның  мамандық  таңдауы  14-тен  25  жас 
аралығында болады деп есептейді. Олар: 
1. Ойын ойнауға дейінгі кезең – 3 жасқа дейін; 
2. Ойын кезеңі – 6-8 жас аралығы; 
3. Білім –дағды меңгеру кезеңі – 6-8 және 11-12 жас; 
4. Таңдау кезеңі – 11-12,14-18 жас аралығы; 
5. Кәсіби дайындық – 15-18 және 16-24 жас аралығы; 
6. Кәсіби шыңдалу – 21-28 жас және одан үлкен кез. 
Бейіндік  оқыту  –  Қазақстандағы  білім  беру  жүйесіндегі  жаңа  түсінік. 
Оқытудың бұл түрінің тағы бір мақсаты – оқушының курс таңдауда өздігінен 
әрекет  етуі  және  ақпаратты  жүйелеу,  жеке  жұмысты  ұйымдастыруды 
жалғастыруға импульс беретін білім беру кеңістігін қалыптастыру. 
Әлеуметтанушылар  жағдайды  жіті  зерттеп,  жастардың  40%-ы  өз 
мүмкіндіктері,  қабілеттері  мен  қызығушылығын  ескермей  таңдайтынын 
анықтады.  Бұл  мамандыққа  қызығушылықты,  ұнатуды  төмендетіп  қана 
қоймайды,  сонымен  бірге  тұлғаның  рухани  және  психологиялық  жағдайына 
да  кері  әсер  ететіні  түсінікті.  Мынадай  мысал  келтірейік,  Ұлттық  бірыңғай 
тестілеуге  дайындық  барысында  оқушылар  5  пәнді  таңдауда  жыл  бойы 
пікірлерін  бірнеше  рет  өзгертеді.  Бұл  –  кәсіби  бағдардың  дұрыс  жолға 
қойылмағанының көрсеткіші. Қазіргі кезде, менің ойымша, мектептегі басты 
мәселе – оқушыларды дұрыс және толық ақпаратпен қамтамасыз ету. Бүгінгі 
орта  жас  немесе  одан  асқан  адамдар  өз  өмірінің  көп  бөлігін  Кеңес  өкіметі 
дәуірінде  өткізген,  демек,  олар  бір  кәсіпорында  үзбей  30-40  жыл  бір 
мамандықпен еңбек етуге үйренген. Ал қазіргі жүйеде адам еңбек нарығына 
тез  бейімделуі  керек.  Ол  мамандықты  ауыстыра  білумен  қатар  білім 
дағдыларын  да  өзгерте  алуы  қажет.  Сондықтан  да  заманауи  жалпы  білім 
беретін  мектеп  жан-жақты  тұтас  білім,  икем-дағды  мен  біліктілік 
қалыптастырып, өздігінен қимыл-әрекет жасауға және жеке жауапкершілікке 
үйретуге тиіс. 

163 
 
Бүгінгі  білім  беру  жүйесінің  сапасы  орта  білім  беру  аймағынан  тыс 
мәселелерге көңіл бөлу қажеттігін тудырады. Ол – оқушының өмірге дайын 
болуы,  әлемдік  деңгейге  сай  болуы  шарт.  Білім  беру  жүйесін  ұйымдастыру 
«Не  үшін  оқытамыз?»  деген  сұрақтан  басталады.  Бұл  түсінікке  жеке 
пәндерден  алынған  икем-дағдылар  мен  өмірге  қажет  білім  жатады.  Екінші 
қиын  мәселе  «Қалай  оқытамыз?».  Осы  кезеңде  мұғалім  оқулықтың  дайын 
материалын беріп қоймай, өздік жұмыс пен ізденуге арналған әрекет жасауға 
бағыт-бағдар береді. 
Бейінді оқыту оқушының болашақ мамандығын дұрыс таңдауға, өмірлік 
көзқарасын қалыптастыруға, өзін-өзі бағалауға және үнемі дамуға баулиды. 
Біз  мектепте  2006-2007  оқу  жылынан  бастап  бейінді  оқытуға  жүйелі 
түрде көшуге бағытталған жұмыс бастадық. Бұл үрдіс әр жаңа жұмыс сияқты 
түрлі  бағдарламалар  мен  әдістемелерді  жасаудан  басталды.  Алдымен 
бейіналды  курстар  бағдарламасы  құрылды.  Ол  үшін  мынадай  мәселерді 
шешу керек болатын: 
1. Жеке  тұлғаның  мүмкіндіктері  мен  қажеттілігін  ескеруге  негізделген 
бейіналды оқытудың жаңа жүйесін ұйымдастыру. 
2. Жан-жақты  зерттелген  оқу-әдістемелік  базасын  құру,  хрестоматиялар 
мен  құралдарды  оқушының  шығармашылық  мүмкіндіктерін  дамыту  және 
ерекше ойлау қабілеттерін ескере отыра құрастыру. 
3. Оқушының  өзіндік  ізденіс  жұмыстарын  жүргізуге  жағдай  жасау.  Осы 
мәселерді  шеше  отыра  және  келешекте  12  жылдық  білім  беруге  көшу 
перспективасын ескере отыра, мынадай жұмыс жоспарын жасадық:  
1. Бейіналды  курстың  тақырыбы  мен  оның  білім  беру  мазмұнындағы 
орнын анықтау. 
2. Курстың  мақсаты  мен  міндеті  және  пән  бағыты  мен  пәнаралық 
байланысы жайлы түсінік хат жазу. 
3. Курстың сағат саны мен тақырыптарын белгілеу. 
4. Оқушының іс-әрекеттері мен жұмыс жасаудың әдіс-тәсілдерін көрсету. 
5. Рефераттар,  баяндамалар,  ғылыми  жобалар  мен  зачеттер  тізбесін 
жасау. 
6. Қолданылатын  ғылыми-әдістемелік  әдебиеттің  тізімін  мұғалім  мен 
оқушы үшін жеке жасау. 
Бейіналды  курсы  бейінді  оқытуға  көшудің  алғашқы  сатысы 
болғандықтан,  бұл  істі  дұрыс  ұйымдастыру  өте  маңызды  болды.  Тұлғаға 
кәсіби бағдар беру адам өмірі бойы жүреді. 
Бейіналды курсын ұйымдастыру, біздіңше, 3 кезеңнен тұрады: 
1-кезең.  Ақпараттандыру  –  оқушыны  кәсіптер  мен  мамандықтар 
әлемімен,  әр  мамандыққа  қойылатын  талаптармен  таныстыру.  Ақпарат 
бұқаралық ақпарат құралдарынан және орта арнаулы, жоғарғы оқу орындары 
шығаратын  кітапшалар  мен  буклеттерден  алынады.Сонымен  бірге  кейбір 
мамандық өкілдерімен кездесулер ұйымдастырылды. 
2-кезең.  Мамандық  таңдау  қажеттілігі,  оқушының  ұмтылысы  мен 
қызығушылығы  арқылы  кәсіби  бағдарлауды  нақтылау.  Болашақта  таңдалған 

164 
 
мамандық  бойынша  кәсіби  өсуді  ескерген  дұрыс.  2-3  мамандықтың 
ерекшелігі  салыстырып  талданды.  Бұл  жерде  мектептің  психологының 
қызметі көмектесті. 
3-кезең.  Оқушының  өзін-өзі  реттеуі  және  өзін-өзі  тани  білуі  арқылы 
болашақ мамандыққа қатысты курсты еркін таңдауы. 
Мектебімізде  бейіналды  курстар  негізінен  3  бағытта  жүруде.  Олар  – 
жаратылыстану-математикалық,  гуманитарлық  және  технология.  Мектеп 
әдістемелік  кеңесінде  бейіналды  курсты  7-сыныптан  бастау  туралы  шешім 
қабылданды. Жеке бағдарламалар жасау барысында Ресей Білім академиясы, 
Ы.Алтынсарин  атындағы  ҚР-дің  Білім  академиясының,  облыстық  педагог 
кадрлары  біліктілігін  жетілдіру  институтының  материалдары  мен 
құжаттарымен  жұмыс  жүргіздік.  Қазақстан  тарихынан  бейіналды  курс 
тақырыптары  мен  бағдарламасын  жасауда  Мемлекеттік  стандарт  пен 
Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрлігі  мен  Ы.Алтынсарин 
атындағы Қазақ Білім академиясы бекіткен бағдарлама ескерілді. 
7-сыныпта  бейіналды  курсы  тақырыбы  –  «Қазақстан  тарихының 
ортағасырлық  кезеңін  оқып-үйренуде  қазақтың  ұлттық  шежіресінің  көмегі», 
8-сыныпта  «Аумағымыз  дамуының  түрлі  кезеңіндегі  топонимикадағы 
өзгерістер»  тақырыптары  таңдап  алынды.  9-сыныптан  оқушылар  жаңа 
деңгейде жұмыс істейді. Өздері таңдаған тақырыптар бойынша материалдар 
жинап, жеке ғылыми еңбектер мен жобалар дайындайды. Мысалы, 2010 және 
2011  жылдары  оқушылар  Сәрсен  Жадыра  мен  Кереева  Айзада  облыстық 
оқушылардың  ғылыми  жобалары  сайыстарына  қатысып,  жүлделі  орындарға 
ие  болды.  Бейіналды  курстар  жүргізіле  бастағаннан  кейін  оқушылардың 
әртүрлі байқаулардағы жетістіктері өсуі байқалды. Бағдарламалар жергілікті 
жағдайды  ескеріп,  әр  оқушыға  даралығына  қарай  жасалғандықтан  игеруге 
жеңіл. 
8,5 сағатқа арналған 7-сыныптағы курстың үлгі жоспары төмендегідей: 
1. Кіріспе (0,5 сағат) – шежіре генезисі және рулар ішіндегі генеология – 
лық байланыстар. 
2. Түркі халықтарының шығу тегі – 1 сағат. 
3. Қазақ жүздерінің ру-тайпалық құрамы және орналасуы -1 сағат. 
4. Шежіреші және насабшылар туралы -1 сағат. 
5. Орта жүз тайпалары мен Арғын тайпасы рулары – 1 сағат. 
6. Жүздерге кірмейтін рулар (төре,қожа,төлеңгіт) – 1 сағат. 
7. Тарихи  оқиғалар  мен  фактілерді  шежіре  аңыздарымен  салыстыру, 
сәйкестендіру – 1 сағат. 
8. Ата  –текке  жаңа  көзқарас.  Жеті  атаның  тарихи  және  медициналық 
аспектілері – 1 сағат. 
9. Келесі оқу жылында жаңа курсқа дайындық. Қорытынды -1 сағат. 
Қазіргі  заманауи  білім  беру  жүйесі  адамды  үш  бағыт  бойынша 
дайындауға негізделген: Азамат ретінде, отбасы мүшесі ретінде және жақсы 
маман  ретінде.  Соңғы  кезге  дейін  біз  алғашқы  екі  бағытта  жұмыс  істеп 
келдік,үшінші  бағытты  жоғарғы  оқу  орындарының  үлесі  дестік.  Қазіргі 

165 
 
мектептің  міндеті  оқушыға  белгілі  бір  уақытта  емес,  үнемі  қажет  білім  – 
дағдылар  беру.  Батыста  бұл  тұрғыда  мынадай  пікір  қалыптасқан: 
«Біліктіліктің  жартылай  үзілу  кезеңі»  –  ол  бұрын  алынған  білімнің  ескіруі 
немесе  тозуы  кезеңін  білдіреді.  Біздің  білім  беру  жүйемізде  жаңа 
бағдарламалар мен бағыт-бейіндер жасау арқылы бұндай кезең болмауының 
алдын  алу  керек.  Мектеп  саясатта,  экономикада  және  әлеуметтік  дамудағы 
өзгерістерге  бейімделіп  отыруы  қажет.  Сапалы  білім  алу  –  мақсатқа  жету, 
даму не жақсы жұмыс табу құралы ғана емес. Ол  – еркін және толыққанды 
өмір сүру негізі. Жоғары сапалы білім әркімге қолжетімді болуы керек. Сөз 
соңында айтарым, бейіналды және бейінді оқыту, одан соң 12 жылдық білім 
беруге көшу оқушының жаңа қабілеттерін ашуға, бағдарлы кәсіп таңдауына 
нақты жол ашатынына сенімім мол. 
 
Әдебиет 
1. «12 жылдық білім беру» журналы, 2008, №6,7. 
2. «Қазақ тарихы» журналы, 2010, №4, 2011, №1. 
3. ҚР «Білім беру туралы» Заңы. 
4. ҚР 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамыту бағдарламасы. 
5. Жалпы білім беру мемлекеттік стандарты. 
 
 

166 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ИНКЛЮЗИВТІК БІЛІМ БЕРУ: 
Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі, жалпы, 
кәсіби білім беру оқу орындарында және қосымша білім 
беру жүйесінде әлеуметтік, психологиялық-
педагогикалық және ұйымдастырушылық жұмыс 
атқару аспектілері 
 
 
ИНКЛЮЗИВНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: 
социальные, психолого-педагогические  
и организационные аспекты функционирования  
в дошкольных, общеобразовательных, 
профессиональных учебных заведениях РК и системе 
дополнительного образования 

167 
 
ИНКЛЮЗИВНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ  
КАК ИНДИКАТОР ДЕМОКРАТИЧНОСТИ ОБЩЕСТВА 
 
Е.Ю. Личман 
ПГПИ, г. Павлодар 
 
Инклюзия, понимаемая в широком смысле как вовлечение всех детей в 
общеобразовательный  процесс  независимо  от  возраста,  пола,  этнической  и 
религиозной  принадлежности,  прежних  учебных  достижений,  отставания  в 
развитии или социально-экономического статуса, сегодня является одним из 
приоритетных направлений в стратегии развития образования в Казахстане. 
Инклюзивное или включенное образование – термин, используемый для 
описания процесса обучения детей с особыми потребностями в средних об-
щеобразовательных школах.  
В  основу  инклюзивного  образования  положена  идеология,  которая  ис-
ключает любое ограничение в правах детей, имеющих особые образователь-
ные  потребности.  Международный  опыт  показывает,  что  из  любой  жесткой 
образовательной системы какая-то часть детей выбывает, потому что система 
не  готова  к  удовлетворению  индивидуальных  потребностей  таких  детей  в 
обучении, они становятся обособленными и выключаются из общей системы 
обучения. Дети не терпят неудачу, а система исключает детей. Инклюзивные 
подходы могут поддержать детей с особыми потребностями в обучении и до-
стижении ими успеха в жизни. 
Инклюзивное  образование  –  процесс  развития  общего  образования,  ко-
торый подразумевает доступность образования для всех, в плане приспособ-
ления к различным нуждам всех детей, что обеспечивает доступ для образо-
вания детей с особыми потребностями. 
Инклюзивное  образование  стремится  развить  методологию,  направлен-
ную на детей, и признающую, что все дети индивидуумы с различными по-
требностями  в  обучении.  Инклюзивное  образование  старается  разработать 
подход к преподаванию и обучению, который будет более гибким для удовле-
творения  различных  потребностей  в  обучении.  Если  преподавание  и  обуче-
ние  станут  более  эффективными,  в  результате  изменений,  которые  внедряет 
инклюзивное образование, тогда выиграют все дети, а не только дети с осо-
быми потребностями.  
Обучение в инклюзивных школах позволяет детям приобрести знания о 
правах человека, что ведет к уменьшению в любом ограничении прав детей, 
так как дети учатся общаться друг с другом, учатся распознавать и принимать 
различие [1].  
Среди основных направлений развития инклюзивного образования: под-
готовка  общества  к  принятию  статуса  равноправия  детей  независимо  от  их 
особенностей; более широкое освещение целей, задач и основных направле-
ний инклюзивного образования в средствах массовой информации и на веб-
сайтах  образовательных  учреждений;  переход  от  дефектоориентированного 

168 
 
подхода к поддержке развития потенциала каждого ребенка; диверсификация 
содержания  школьного  образования  с  целью  удовлетворения  образователь-
ных интересов и потребностей всех категорий учащихся; использование ин-
формационных  технологий  и  развитие  дистанционного  образования  для 
обеспечения равного доступа каждого к получению качественного образова-
ния;  подготовка  педагогических  кадров  к  работе  в  условиях  инклюзивного 
образования. 
Содержательно-целевые установки инклюзивного образования связаны с 
созданием  научно-методических,  морально-психологических  и  организаци-
онно-педагогических  предпосылок  для  реализации  в  Казахстане  инноваци-
онного подхода в образовании лиц с нарушениями в развитии, а именно – их 
инклюзивного  (включенного)  обучения,  обеспечивающего  им  расширенные 
возможности доступа к образовательным ценностям как особому виду гума-
нитарных ценностей.  
Идея  инклюзии,  т.е.  включающего  образования,  все  чаще  сегодня  рас-
сматривается как этап на пути достижения масштабной цели – «включающе-
го  общества»,  которое  позволит  всем  детям,  взрослым,  независимо  от  пола, 
возраста,  способностей,  этнической  принадлежности,  наличия  или  отсут-
ствия нарушений развития, участвовать в жизни этого общества и вносить в 
нее свой вклад.  
Ожидается, что в таком гуманном обществе не останется места дискри-
минации,  предрассудкам  в  политике,  повседневной  жизни  и  деятельности 
учреждений,  отличия  будут  уважаться  и  цениться.  Очевидна  тенденция 
трансформации  общественного  сознания  в  развитых  и  демократически  раз-
вивающихся странах. Она состоит в явном отказе от  унаследованной от ме-
дицинской модели помощи нуждающимся, и даже пересмотре интегративно-
го подхода, основанного на нормализационной модели. На смену еще недав-
но казавшейся новаторской интеграции спешит модель включенного, или ин-
клюзивного, обучения и воспитания. 
Инклюзивная  модель  не  обязывает  человека  быть  «готовым»,  чтобы 
участвовать в жизни семьи, учиться в школе, работать. На первый план выхо-
дят такие приоритеты, как автономность, участие в общественной деятельно-
сти, создание системы социальных связей, принятие в широком смысле. Ре-
зультатом распространения инклюзивной модели должны стать развитие спо-
собностей  ребенка,  признание  относительности  понятия  «статистической 
нормы»,  компенсация  особых  потребностей,  создание  системы  поддержки, 
ориентация на «функциональную норму» при организации обучения, а также 
активное вовлечение родителей в ход обучения и воспитания их детей. 
Существует несколько международных конвенций и договоров, которые 
могут  быть  использованы  как  необходимая  правовая  база  для  развития  ин-
клюзивного образования. 
В Конвенции по правам ребенка самыми центральными являются прин-
ципы развития каждого ребенка, где в основном рассматриваются отсутствие 
дискриминации, учитываются интересы ребенка (а не системы). 

169 
 
Законодательным  продолжением  ратификации  инклюзивного  подхода 
являются  Декларация  ООН  о  правах  людей  с  интеллектуальной  и  психиче-
ской  недостаточностью,  Всемирная  декларация  об  обеспечении  выживания, 
защиты и развития детей, Стандартные правила по созданию равных возмож-
ностей  для  людей  с  инвалидностью,  Саламанкская  декларация.  Именно  де-
кларация,  принятая  в  Саламанке  в  1994  г.,  заслуживает  особого  внимания. 
Она обязывает правительства принявших ее стран сделать «включение» детей 
с  особыми  потребностями  приоритетной  задачей.  Ее  положения  позволяют 
защитникам прав и интересов детей с особыми потребностями требовать ре-
ализации в своих странах [2].  
Любопытен опыт инклюзивного образования в не самой богатой стране 
Европейского союза – Португалии. По данным статистики, в настоящее время 
60 000  детей  с  отклонениями  в  развитии  обучаются  в  общеобразовательных 
школах Португалии. С детьми за счет государства в стране с десятимиллион-
ным  населением  работают  5500  педагогов.  Таким  образом,  96%  детей  с  от-
клонениями в развитии учатся в общеобразовательных школах. Лишь 4% де-
тей с наиболее тяжелыми формами отклонений посещают специализирован-
ные образовательные учреждения. 7 января 2008 г. португальским правитель-
ством  был  принят  Закон  №3/2008  «О  равенстве  в  правах  и  возможностях», 
так  называется  фактически  закон  о  специальном  образовании,  который  за-
явил  перспективную  концепцию  включения  детей-инвалидов  в  общеобразо-
вательную  среду.  Реализуется  закон  на  всех  уровнях  образования:  дошколь-
ном, школьном, профессиональном и высшем. В основе обеспечения специ-
альных образовательных нужд детей и подростков лежит групповая и инди-
видуальная организационные формы инклюзии. Суть их состоит в организа-
ции класса в общеобразовательном учреждении для детей с определенными 
проблемами или включении каждого ребенка в класс, где он в индивидуаль-
ном  порядке получает  специальные  образовательные  услуги  и помощь.  При 
этом  специальные  образовательные  учреждения  продолжают  работать,  так 
как дети с выраженными нарушениями в развитии по-прежнему нуждаются в 
оказании помощи в специализированных условиях. Безусловно, контингент и 
наполняемость  коррекционно-образовательных  учреждений  снижается,  но  у 
них появляется новый спектр задач: они выполняют роль профильных науч-
но-методических  и  ресурсных  центров.  Именно  сотрудники  специальных 
учреждений выступают в роли консультантов учреждений, осуществляющих 
инклюзивное обучение детей с особыми образовательными нуждами. В соот-
ветствии  с  их  рекомендациями  осуществляется  организация  рабочего  про-
странства «включенного» ребенка, оснащение его учебного места специаль-
ным  оборудованием  и  приспособлениями,  обеспечивающими  ему  доступ  и 
равные  возможности  обучения.  В  штате  образовательного  учреждения,  осу-
ществляющего инклюзивное обучение,  предусмотрена  должность помощни-
ка.  Помощник  может  выполнять  свои  разнообразные  функции  двумя  спосо-
бами: через индивидуальное сопровождение, будучи ответственным за одно-
го ребенка, или в рамках группового сопровождения, когда на его попечении 

170 
 
оказывается несколько детей. Помощник по статусу не является педагогом и 
не занимается непосредственно осуществлением учебного процесса. На нем 
лежит ответственность за реализацию системы индивидуальной интеграции, 
включающей социально-бытовую поддержку, заключающуюся в присутствии 
рядом с ребенком в качестве сопровождающего. В функции сопровождающе-
го  входит  непосредственная  помощь  ребенку-инвалиду  в  процессе  передви-
жения, оказание помощи в столовой и других бытовых ситуациях [3].  
В  целом  подобный  опыт  организации  инклюзивной  образовательной 
среды  оценивается  сотрудниками  и  администрацией  учреждений  положи-
тельно. По их отзывам для эффективной реализации закона требуется выра-
ботать более четкие механизмы его внедрения. В первую очередь это касается 
налаживания  механизмов  финансирования  специального  оборудования  мест 
учащихся со специальными нуждами. Администрация не всегда располагает 
достаточными средствами и возможностями для выполнения всех рекоменда-
ций  специалистов.  Муниципальные  ресурсные  центры,  в  ведении  которых 
находится материально-техническое обеспечение и оснащение инклюзивного 
обучения, не всегда могут оперативно обеспечить специальным оборудовани-
ем  и  техническими  средствами  учащихся.  Руководителям  образовательных 
учреждений  приходится  изыскивать  дополнительные  источники  финансиро-
вания  в  виде  спонсорской  помощи,  деятельности  попечительских  советов  и 
так далее. Целая группа проблем связана с деятельностью помощников, или 
сопровождающих.  Их  роль  бытового  сопровождающего  недостаточна  для 
учащихся  с  проблемами  в  развитии,  особенно  в  случае  множественных 
нарушений. Образовательная инклюзия будет более эффективной в том слу-
чае, если будут обеспечены не только реабилитационные мероприятия, но и 
действия,  направленные  непосредственно  на  помощь  ребенку  в  процессе 
восприятия  учебного  материала.  Это  требует  учета  потребностей  и  возмож-
ностей ребенка, что, безусловно, делает обязательным наличие у данного ра-
ботника  профессиональных  компетенций  в  области  специальной  (коррекци-
онной в нашем понимании) психологии и педагогики. Необходимо изменение 
подхода к подбору персонала и квалификации помощника учителя. Требует-
ся, чтобы помощник учителя понимал потребности и образовательные нужды 
интегрированного ребенка с проблемой в развитии.  
В  связи  со  сказанным  выше  представляется  весьма  продуктивной  воз-
можность  непрерывного педагогического  образования персонала,  занятого в 
работе с «включенными» детьми. С одной стороны, это может быть традици-
онное  образование  в  области  коррекционной  педагогики  и  психологии.  С 
другой  –  целесообразно  использование  дистанционных  методов  обучения  и 
доступ педагогов к интерактивным образовательным ресурсам на основе ин-
формационно-коммуникативных  технологий.  Потребности  учреждения  в 
опыте  специалистов  могут  стремительно  изменяться  в  зависимости  от  осо-
бенностей  и  потребностей  поступающих  в  учреждение  детей.  Прогнозиро-
вать  то,  с  какими  особыми  образовательными  нуждами  ребенок  придет  в 

171 
 
школу в следующем году или уже на следующей неделе, практически невоз-
можно. 
В заключение: 
– все усилия по инклюзивному образованию должны быть основаны на 
правовой идеологии – если мы делаем это из жалости или благотворительно-
сти, мы не сможем получить нужные результаты; 
– все  дети должны учиться  –  мы должны создать им подходящие  усло-
вия; 
– есть учреждения, которые работают в интересах детей с особыми по-
требностями и делают свою работу хорошо, если методы инклюзивного обра-
зования  отработаны  относительно  всей  системы  образования,  тогда  каждый 
ребенок найдет место для обучения, и оно будет наилучшим для него, в этом 
случае образование в школе будет сочетаться с образованием в семье; 
– развитие инклюзивного образования приведет к развитию демократич-
ности общества. 
 

жүктеу/скачать 3,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: