510 млн км² Құрлықтың ауданы – 149,1 млн км² (29%)
Шөл зонасы – еліміздегі ең ірі табиғат зонасы 44,1% алып жатыр. Топырағы
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Құм бетінің температурасы
- Жануарлары
- Температура төмен бұта маңын паналайтын
| Шөл зонасы – еліміздегі ең ірі табиғат зонасы 44,1% алып жатыр.
Топырағы – құнарсыз, шіріндісі аз қоңыр, сұр қоңыр Шілде айының орташа температурасы – +24 0 С ... +28 0 С Құм бетінің температурасы – +70 0 С. Қаңтар айының орташа температурасы – солтүстігінде -14 0 С, оңтүстігінде -4 0 С Жауын-шашын мөлшері – 100-180 мм аз түседі. Өсімдіктері – басты өсімдігі сексеуіл Эфемерлер – көктем айында тез өсіп-жетіліп қурап қалатын өсімдіктер (жауқазын) Жануарлары – шаян, бүйі, тасбақа, кесіртке, жыландар. Эндемиктері – сарышұнақ, қосаяқ, тышқан, құмтышқан, құм-қояны, шөл сілеусіні, қарақал, қарақұйрық Су маңында – ақбөкен, құлан, қарақұйрық мекендейді. Температура төмен бұта маңын паналайтын – агама кесірткесі Қазақстанның ерекше қорғалатын аймақтары Ерекше қорғауды қажет ететін тұқымы құрып бара жатқан өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін (табиғи этолоныны ) табиғи күйде сақтайтын жер – қорық «Ерекше қорғауға алынған аумақтар туралы» Заң қабылданған уақыт – 1997 жылы 15 шілде № Қорық Географиялық орны Жылы Не қорғалады? 1 Ақсу- Жабағылы 131,9 мың га Оңтүстік Қазақстан облысы, Талас Алатауы, Өгем жотасы. 1927 Қаратау жотасында 120 млн жыл бұрын теңіз түбі болған жерінде палеонтологиялық филиалы бар. Ағаш тәрізді арша (биіктігі 20 м), ақ тырнақты аю. Символы сақалтай. Зеравшан аршасы Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. ЮНЕСКО-ның «Дүниежүзілік табиғи мұралар» тізіміне енген. 2 Алматы 71,7 мың га Алматы облысы, Іле Алатауы 1931 Іле өзенінің атақты «әнші тауы» Аққұм-Қалқан (биіктігі 100 м) құм төбе. Тянь-Шань (Шренк) шыршасы. Корженевский және Богатырь мұздықтарының шетінде эндемик өсімдіктер – мұздықтың ботташығы және алматы ақжапырағы өседі. Соңғы уақытта тиін, сасық күзен, бизон өсірілетін болды. 3 Наурызым 191,4 мың га дала зонасы Қостанай облысы, Қарағай, Тірсек орманы кіреді. 1931 Сор топырақта қарағай, Қиыр Шығыстың жабайы алмасы малиус боката өседі. Ерекше қорғауға алынған, қорық таңбасында кескінделген – аққу. Наурызым қорығы Орталық Азия өңіріндегі ЮНЕСКО-ның табиғи мұралар тізіміне енген бірінші қорық (17.07.2002ж.) болып табылады. 4 Барсакелмес 160,8 мың га Қызылорда облысы, Арал теңізінің солтүстік-батысы 1939 Ақбөкен, қарақұйрық, құлан. 1953- 64 жылдары Түрікменстанның Бадхыз қорығынан 9 құлан әкелінді. Экологиялық жағдайларға байланысты жануарлар Қапшағай аңшылық қорықшасына ауыстырылды. 5 Қорғалжың 259 мың га Ақмола облысы, Теңіз, Қорғалжың көлдері 1958 ЮНЕСКО-ның тізіміне ерекше қорғалатын батпақты-шөлді ландшафт ретінде енген. Теңіз көлінде - қоқиқаз. Қорғалжың көлінде - сұқсыр мекендейді. 6 Марқакөл 1447 м биіктікте орналасқан. 75 мың га, 44 мың көл айдыны. Шығыс Қазақстан облысы, Күршім, Азутау жоталарының арасы. 1976 Дәрілік өсімдіктерден аралий мен алтын тамыр кездеседі. Балық – мөңке, майқан, талма, теңге бар. Бұлардың ішінде ең бағалысы және еті ең дәмдісі – мөңке. Марқакөл көлінен Қалжыр өзені басын алады. 7 Үстірт 223,3 мың га, шөл зонасы. Республикадағы ең үлкен қорық. Маңғыстау облысында Қарынжарық ойысын, Үстірттің оңтүстік-батыс кемерлері мен Мұзбел жонының солтүстік-шығыс шетін қамтиды. 1984 Қазақстанның Қызыл кітабына енген жабайы қой-муфлон, қарақұйрық, ұзын тікенді кірпі қорғалады. Бунақденелілірден Қазақстанда Үстірт пен Маңғыстаудың басқа аумақтарында кездеспейтін термиттер немесе аққұмырсқалар таралған. Өсімдіктері иіссіз катрана, үстірт таспасы. 8 Батыс Алтай 56 мың га. Шығыс Қазақстан облысы, Глубокое ауданында орналасқан. Холзун, Көксу, Иванов жоталарын қамтиды. 1992 Қазақстанның Қызыл кітабына енген өсімдіктер – алтай рауғашы, дала таушымылдығы, алтынтамыр. Жануар: бұлғын, аю, құндыз, сусар, борша. 9 Алакөл 197,1 мың га Алматы облысы, Алакөл ауданы. 1998 Атыраулық сулы-батпақты ландшафтылары қорғалады.Аққу, реликт шағала, қаз, тырна. 10 Қаратау 34.3 мың га Оңтүстік Қазақстан 2004 Қорықты құру себебі – аймақтың эндемикалық өсімдіктерін сақтау үшін және Қаратау жотасы республикада саны бойынша көнежерортатеңіздік өсімдік элементтерінің таралу жағынан бірінші орын алуда. Тау сусары мен жайра Қызыл кітапқа енген. ЮНЕСКО-ның «Дүниежүзілік табиғи мұралар» тізіміне енген қорықтар – Ақсу- жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|