№6 (99) 19 наурыз, 2015 жыл. «Нұр Отан» партиясының ХVI съезінде Елбасы
По материалам пресс-службы акима Алматинской области
жүктеу/скачать 6,6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алексей ДЕГТЯРЁВ, по материалам интернет-ресурсов и социальных сетей. «Будь верен себе, и тогда столь
- Эльвира ЛЕКЕРОВА, студентка 3-курса. ГОД АНК
- ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯ
По материалам пресс-службы акима Алматинской области. НАУРЫЗ МЕЙРАМЫ Наурыз
Светлый праздник В этот празд- ничный день нет ни царя, ни рабов, в этот день хан сажал на свой трон раба. Это - день равен- ства всех: муж- чин и женщин, детей и стариков, богатых и бедных. Это - праздник уважения к стар- шему, любви к младшему. навруз", татары - "Нардуган", а древним грекам он был известен как "Патрих". Наурыз - Праздник Единения. Также бы- товало мнение, что щедро накрытый да- стархан принесет хозяевам дома изобилие и богатство. Поэтому отмечали Наурыз на широкую ногу, не скупились на угощение и звали в дом гостей. Каждый человек обязан посетить не менее 7 домов и позвать за свой дастархан не меньше семерых гостей. Со- гласно традиции, у числа 7 есть магическое значение, и на столе принято ставить семь блюд. Все блюда должны быть самостоя- тельно приготовленными, а не купленные в супермаркете. Наступление весны было большим празд- ником для казахских кочевников. Жизнь была тяжела у кочевников в Казахских сте- пях, и Наурыз отмечал конец трудного зим- него сезона и начало весеннего оживления. С весной начинался новый жизненный цикл, это время года, когда кочевники счастливо говорили до свидания резкой зимней по- годе, приветствовали тепло, и радовалась рождению нового поколения домашнего ско- та, от которого зависела их жизнь. В далеком прошлом казахи называли Наурыз Днем улуса - народа - или Великим днем улуса. В народе повелось: чем щедрее будет отмечен праздник На- урыз, тем благополучнее пройдет год. От- сюда - изобилие праздничных обычаев и атрибутов. Накануне праздника весеннего равноденствия люди приводили в порядок жилье, расплачивались с долгами, мири- лись находившиеся в ссоре, ибо, как ут- верждали старики, когда НАУРЫЗ входит в их дома, все болезни и неудачи должны обходить их стороной. В ночь перед тор- жеством в знак пожелания обилия молока, урожая и дождя все емкости наполняли мо- локом, айраном, зерном, ключевой водой, а в день НАУРЫЗА все старались быть в добром расположении духа, при встрече заключали друг друга в объятия, высказы- вали самые добрые пожелания, чтобы все невзгоды и беды миновали их. П разднование Наурыза начиналось традиционной встречей рассвета, связанного со старинным ритуалом "Если увидишь родник - расчищай его исток". Встречая рассвет, все взрослое население, молодежь и дети, взяв в руки лопаты, кет- мени, собирались в условленном месте у родника или арыка и производили его рас- чистку. Затем все вместе под руководством почтенных стариков производили посад- ку деревьев. При этом по установившей- ся традиции произносились слова: "Пусть останется в памяти от человека дерево, не- жели стадо", "Срубил одно дерево - посади десять!". После исполнения ритуальных ме- роприятий три человека в образе жыршы - зазывалы (глашатая), обходили все улицы, площади, дворы и звали всех на праздник. Они одевались в яркие, праздничные костю- мы. Ими могли быть персонажи казахских сказок - Алдар Косе, Жиренше и красавица Карашаш. После этого начиналось празд- ничное представление. Люди веселились, поздравляли друг друга с наступлением Нового года, желали друг другу добра, пели песни, которые издавна были сложены спе- циально для этого праздника - Наурыз жыр, устраивали борьбу мужчины с женщиной, состязания в скороговорках - жанылтпаш, отгадывании загадок - жумбак. В эти дни готовилось много еды, которая символизировала достаток и изобилие в наступающем году. В полдень, на установ- ленном месте у селения резали быка и ва- рили из его мяса блюдо "бель-котерер", что означает "выпрямляющий стан", поскольку бык считался одним из самых сильных жи- вотных, и пища из него давала людям силу и выносливость. Наурыз - праздник прощения - Добро про- щает зло. Это - праздник милосердия, он призывает людей к любви и прощению гре- хов и обид. Помощь сильного слабому, бо- гатого бедному особенно престижно в этот праздник. На Наурыз прекращались войны между враждующими. Много пословиц и по- говорок, связанных с прощением, на устах людей в этот праздник, например: «Если кто побьет тебя камнем, угости его пищей» и т,д. История праздника Наурыз имеет непро- стую судьбу. В эпоху сложения тоталитар- ной системы, когда все национальное было признано несущественным, а все упомина- ния о традиционном наследии причислены к анахронизмам и пережиткам древности, На- урыз мейрамы был отменен (1926 г.) Впер- вые после долгих лет забвения в Казахста- не он праздновался в 1988 году и, как ни странно, получил широкий общественный резонанс. Официальное признание Празд- ник Наурыз приобрел 15 марта 1991 года после выхода Указа Президента Казахской ССР "О народном празднике весны – «На- урыз мейрамы». Президент страны объявил 22 марта, день весеннего равноденствия, праздничным днем – «Наурыз мейрамы». Это решение было принято в целях ут- верждения общечеловеческих ценностей, укрепления дружбы и братства народов ре- спублики, возрождения исконных традиций, а также гармонии природы и человека, его нравственного очищения в духе подлинного гуманизма. С этого времени началось ши- рокое празднование "Наурыз мейрамы" по всей республике. Б езусловно, современные очерта- ния праздника существенно отли- чаются от их прежнего содержания. Это не только театрализованные представления и богато убранные юрты, вкусно приготовлен- ный наурыз-коже, но и проведение благо- творительных акций, народно-спортивных игр, уход за зелеными насаждениями, по- садка деревьев, очистка парковых и других зон отдыха, улиц и площадей.
ВЕРНОСТЬ
– не пережиток прошлого, а вечная ценность взглядам на жизнь и принципам. На верного человека можно положиться в трудную минуту, он всегда поддержит и никогда не предаст. Не- редко в обществе встречаются люди, больше склонные к неверности. Они следуют своему интересу и забывают о верности, поэтому ино- гда даже не знаешь, что ждать от такого непо- стоянного человека. Тем больше в обществе ценится преданность и верность, ведь с верным человеком можно идти рука об руку по жизни. Верность себе, своим ценностям и принципам делает человека сильной личностью. Верность – одно из ключевых понятий в жиз- ни. И не только люди, но и животные могут про- являть преданность. Известно много историй о верности собак своим хозяевам. Например, в России установлен памятник псу, терпеливо ждущего своего хозяина. «Памятник преданно- сти» - памятник собаке, чья верность стала ле- гендой. В нынешнее время это место является обязательным к посещению молодоженами, как символ нерушимой верности в семейной жизни. По сложившейся традиции молодоженам нужно потереть псу кончик носа во имя счастливого брака. Вот такая интересная история у этого памятника. Хранить верность себе – своим идеям и це- лям, своим друзьям, своим любимым, и вы уви- дите, как мир вокруг вас начнет меняться! Эльвира ЛЕКЕРОВА, студентка 3-курса. ГОД АНК ТЕПЛО СЕРДЦА Жетісу университеті бейсенбі, 19 наурыз, 2014 жыл 4 БІЛІМ НҰРЫ Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты - рухани, мәдени және адамгершілік құндылықтардың негізінде жастарды өз елінің мәдениетін құрметтеуге тәрбиелеу. Білім беру сала- сында
жүргізілген әлемдік
зерттеулердің нәтижелері тиісті кәсіптік қасиеттерге ие, оқыту және оқу үдерістерінің қажетті дағдыларын терең игерген
мұғалімдер жастардың білімін сапалық тұрғыдан өзгерте алаты- нын көрсетіп отыр. Жаңа форматтағы мұғалімдер оқушылардың бойына өз бетімен білім алумен қатар өзін-өзі рет- теу дағдыларын қалыптастыра алатын, түрлі адамдармен тиімді диалог жүргізіп, заман талабы- на сай табысты өмір сүруге дай- ын, сандық технологияларда құзырлылық танытатын белсенді маман болуы шарт. Білікті маман ретінде баланың қалыптасуына көмектесетін оқу
үдерісін ұйымдастыру үшін қажетті
біліммен және
практикалық дайындықпен қамтамасыз етілуде. Оның айғағы, бүгінде кез келген мектепке бара қалсаңыз, педагог қауымның жартысына дерлігі бұл жаңа технологияны меңгерудің әдіс-тәсілдерін оқып келген мамандар. Бұл қуантарлық жайт, себебі оқушы өзінде бар білімді түрлі дереккөздері арқылы, мұғалімнен, оқулықтан, достарынан алған білімдермен біріктіре отырып іске асырады. Шынына кел-
се, бұған дейін дайын білім бе- руге негізделген «дәстүрлі» әдіс арқылы алынған білім тақырыпты оқыту аяқталған соң немесе ем- тихан біткен соң керексіз болып, оқушы өмірде пайдалана алмай- тын еді. Ал бүгінгі таңға серпіліс әкелген жаңа бағдарламаны оқыған кезеңдерінде оқу үрдісі қалай жүретіні және сапалы оқыту дегеніміз не екендігі туралы ма- териалдарды зерделеп, барлық оқушыларды тиімді тәсілдермен сабаққа тарту, өзара бағалау және өзін-өзі бағалау дағдыларын қалыптастыру балалар қалай оқиды, нені оқыту керек екенін сезіндік. Оқытудағы «Кембридж бағдарламасының» теориялық негіздерінде түрлі
тәсілдер ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯ М¦ЃАЛІМ - ЌОЃАМ АЙНАСЫ
Осы орайда оқушылардың танымдық қабілеті мен ұшқыр қиялын ұштауда өз бетінше ізденістен туған шығармашылық жұмыстың мәнділігі мен мағыналылығына назарларыңызды аударғым келеді. Теориялық білімді тәжірибеде қолдана білу дағдыларын да- мытатын
жұмыстарға рецен-
зия (пікір), лекция, баяндама, мақала, реферат, іс-қағаздары, сондай-ақ мәдени өмірге өзіндік үлесі бар мерзімді баспасөз құралдарындағы шығармашылық жұмысқа баулудың ең тиімді әдісі – шығарма жаздырту болса керек. Талдықорған қаласы №15 орта мектебінің 11 сынып оқушысы Д.Мұхамбетованың «Ана тілі – ардың ісі» атты еркін тақырыпқа жазған
шығармасынан үзінді
келтірейін. «Сонау Адам ата мен Хауа анадан бері қарай адам баласы жұмыр жердің бетінде тіршілік отын жағып келеді. Төрт дүниенің төрт бұрышында адамзатқа тең келер ешнәрсе жоқ, өйткені адам- дарда бір құдіретті тіл бар. Ол құрал – тіл. Тіл адам баласының негізгі белгісі болғандықтан тілден елдің елдігі танылады. Тіл арқылы халықтың тарихын танимыз, өсіп- өсу дәрежесін мөлшерлейміз. Өз тілдері барлар ғана алдында дер- бес ел бола алады. Тілін жоғалтқан халық өз өнері мен мәдениетінен, бүкіл болмыс-тіршілігінен айыры- лады. Кезінде қазақ арасында көп болған орыс ғалымы В.Радлов бір естелігінде «Қазақтардың тілі – исламның бүлдірушілік әрекетіне ұшырамай таза түркілік сипатын сақтап қалған тіл... Қазақтардың өзге бауырластарына қарағанда сөзге тапқырлығы мен шешендігі маған қатты әсер етті» деп жазды. Міне, ғалым айтқандай осы құнды қасиетімізді жоғалтып алғамыз жоқ па? Ана тіліміздің жан-күйі, оны меңгеру мәселесі, қолдау аясы қандай деген сауалдың төңірегінде ой бөлісіп көрейікші!» Осы шағын
үзіндінің өзі
оқушының танымдық қабілетінің деңгейін көрсетіп тұр. Енді еркін тақырыпқа жазған оқушының бұл шығармасына пікір білдіруді екінші бір оқушыға тапсырған мақұл. Содан оның да танымдық қабілетінің деңгейін байқауға бо- лады. Өйткені, жақсы пікір жазу үшін де шығарманың негізгі иде- ясын ой елегінен өткізіп, зерттеп, көркемдік шешімін зерделеуге ты- рысады емес пе. Ол үшін алдымен, мұғалім оқушыға мынандай сауал- дар төңірегінде ой бөлісу керектігін айтып өткен жөн. 1.Шығарманың авторы ана тілі туралы өз ойын қалай толғайды? 2.Сөйлемдер логикалық тұрғыдан дұрыс құрылған ба? 3.Шығарманың идеясы мен көркемдігін қалай бағалар едің? 4.Пікір, ойдың дәлдігі мен шеберлігі жөнінде не айтар едің? 5.Шығармадан алған әсерің ту- ралы айт. Бұдан кейін
мұғалім екі
оқушының да жазғандарына өзі талдау жүргізіп, қорытынды жа- сайды. Оқушының танымдық қабілетін дамытатын тағы бір нәрсе өзі жазған шығармасына тілдік тал- ОЌУШЫЛАРДЫ ШЫЃАРМАШЫЛЫЌ Ж¦МЫСЌА БАУЛУ
дау жасау жатады. Бұл әдіс – тілдің эстетикалық қызметі мен тілдік элементтердің мазмұн- мағынасын аша түсуге ықпалы едәуір. Себебі, сөйлемдегі тілдік тұлғалар мен категориялар (ды- быс, сөз, т.б.) көркем мәтінге өздерінің тура мағынасында ғана емес, ауыспалы, келтірінді, хабар- ламалы мағынасында жұмсалуы мүмкін. Ал, тілдік талдау жаса- ту, Н.М. Шанскийдің сөзімен айтқанда, өте қарапайым сөздер мен тіркестердің поэтикалық сиқырлығын бағалауға, олардың эстетикалық әсерінің күшін ғана емес, жасалу механизмін сезінуге мүмкіндік береді. Жалпы, халықтың мәдени- рухани деңгейі жетілген сайын, өмірдің өзі сөйлейтін шешен- нен немесе шығармашылықпен айналысатын адамнан сан са- лалы ойды әуезді, мағыналы, көркем етіп құруды талап етіп қана қоймайды, ең алдымен сөйлеушінің (жазушының) ауыз- ша да, жазбаша да сөйлемдерді шебер
үйлестіріп құруына
баса назар аударылады. Осы тұрғыдан қарағанда, грамматика- ны меңгерту балалардың қазақ тіліне тән негізгі грамматикалық заңдылықтар туралы логикалық ойлау үрдісін кеңейтуге, дамытуға жетекші рөл атқарады. Дегенмен, күнделікті тәжірибеде куә болып жүргеніміздей, оқушылардың тілдік желісінде көптеген жиі қателіктерге жол беріліп жатады. Мысалы, кейбір оқушылар сөздің тура, ауыспалы мағыналарын ажы- рата алмай жатса, енді біреулері абстрактілі мағыналы сөздерді қолдануда қателіктер жіберіп ала- ды. Қайсыбіреулері сөйлемдерді стильдік жағынан дұрыс құрай алмаса, енді бірқатары сөздік қорының аздығынан ойын толық жеткізе
алмай әбігерленеді. Оқушылардың сөйлеу, жазу тіліндегі осы сияқты кемшіліктерді болдырмау үшін
көркем шығарманы, грамматикалық ойын элементтерін пайдаланудың, мақал-мәтелдердің бір бөлігін (компонентін) беріп, екінші бөлігін тауып жазуды тапсырудың, тірек сөздер бойынша сөйлем құраудың, аяқталмаған сөйлемдерді аяқтаудың, бірнеше синоним сөздер
тізбегінен сөйлемдер құраудың, шағын
әңгіме құрастырудың, мерзімді баспасөз материалдарымен, сөздіктермен жұмыс жүргізудің, тағы басқа әдіс- тәсілдерді қолданудың маңызы ерекше. Мысалы, баспасөзбен жұмыс істегенде онда кездесетін мақал-мәтелдерді, тұрақты сөз тіркестерді, синоним сөздерді арнайы дәптерге теріп жазып, сол теріп жазған жаңа сөздерді күнделікті сабақта қолданып отыр- са, ол оқушының дағдысына айна- лар еді де, тілдік қорының молаю- ына септігі тиер еді. Теріп жазған сөздерді бекіту үшін сабақта «Кім тез мақалдайды?» деген ойын ұйымдастырған тиімді. Бұл сабақ – ұшқыр қиялға, тез айтуға, тапқырлыққа баулиды. Енді оқып көрелік. Оқусыз ... (білім жоқ), Білімсіз ... (күнің жоқ). Ақымақ бір күнгісін ... (ойлайды), Ақылды мың жылғысын ... (ойлайды). Шешеннің тілі ... (ортақ). Осы әдісті пайда- лана отырып, қанатты сөздерді де бекітуге болады. Келесі ке- зекте мынадай сөздерді келтіріп (бұраң бел, қиғаш қас, апайтөс, алакөз, көзге шыққан сүйелдей, сырдың суы сирағынан келмеу, мең-зең болу, ежелгі дұшпан ел болмас, тоғыз жолдың тора- бы, ас иесімен тәтті, сүт пісірім уақыт, тағы басқа), одан сөз тіркестері мен идиомаларды, фразеологиялық тізбектер мен жай сөйлемдерді, нақыл сөздер мен қанатты сөздерді ажыратуға күш салу керек. Сол сияқты оқушылардың шығармашылық мүмкіндігін, танымдық қабілетін жетілдіріп, бекіте түсуде «Есіңе түсір» атты
грамматикалық ойын
ұйымдастыруға болады. Бұл әдіс бойынша ақын-жазушылардың өлеңдері мен шығармаларынан үзінділер беріліп, оны әрі қарай жалғастыру оқушыларға тап- сырылады. Мысалы, С. Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы қолға
түскен қалмақ қызының бейнесін сурет- теген жерінен мысал келтірейік: 1.Сол қыздың он жетіге келген жасы, Оралған аш беліне қолаң шашы, Қап-қара қарлығаштың қанатындай Иілген ақ маңдайда екі қасы... Тапсырма: Кімнің шығармасынан алын- ды? Кімді бейнелеп отыр? Асты сызылғн сөз тіркестері троптың қай түріне жатады? Өлеңді жалғастыр. 2.«Өз елін,
туған тілін
құрметтемеу, оны мақтамау – сатқындықтың белгісі». Тап- сырма: Бұл сөйлемнің авторы кім? Тілге байланысты қандай ұлағатты сөздер айтқан? Ав- тор туралы қысқаша айтып өт. Осы тұрғыда әрі қарай өріліп кете
береді. Оқшылардың шығармашылық қабілетін кеңейтуде, ана тілін ардақтауда, сөз мәдениетін жетілдіруде саз- ды ырғақ пен әуезді әннің де ала- тын орнын бөліп қараған орын- ды. Міне, осындай тапсырмалар оқушылардың терең іздену, ойлау
қабілетіне терең
із қалдырып, шығармашылыққа ба- улиды. Өйткені, сөз сұлу әуезбен өрнектеліп, санаға сәуле берсе эстетикалық талғамды өсіреді. Ол – мәдениетті өсіреді. Мыса- лы, Ақан Сері Қорамсаұлының ақындық
парасатын, көңіл
тазалығын, сұлулық пернесін, азаматтық бейнесін түсіндіру арқылы оқушыны таза еркін шығармашылыққа баулуға болар еді. Ол үшін алдын ала тақырып таңдап (мысалы, «Тіршілік тірегі»), сабақ-концерт ретінде
өткізу тиімдірек. Жоғарыда сөз етілген әдіс- тәсілдерді таразыға салып,
бақылай келгенде оқушыларды шығармашылыққа баулудың мы- надай «үштік одағы» пайда бола- ды екен: Тіл – әдебиет – ән неме- се ән – әдебиет – тіл. Осылайша үш пәнді байланыстыра отырып, оқушыларды шығармашылық ізденіске баулудың пайдасы ұшан- теңіз. Қазақ тілін оқытуға арналған 10 - сынып бағдарламасында «Тіл мәдениеті», «Сөйлеу мәдениеті» деген арнаулы тақырыптарды қозғайтын негізгі мәселе де осы мақсаттарды көздейді. Ал, тіл мәдениеті, ең алдымен тілдің емле ережесіне сай жазылуы- на байланысты. Сондықтан да, дұрыс айту, жазу талабы – ресми қабылданған, жалпыға ортақ емле ережесін сақтауға тиіс. Қазіргі кезде алған білімімен өмірді байланыстыра қарастыратын, оны ана тілінде әсерлі жеткізе алатын оқушының ғана мерейі үстем. Ол – бүгінгі өмір талабы. жүктеу/скачать 6,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|