№6 ДӘріс қазақстанның климаттық жағдайы. Негізгі климаттүзуші факторлар. Климаттық жағдайлар

Қоңыржай ендіктердің ауа массалары материктің орта ендіктерінде қалыптасады. Қазақстан толығымен қоңыржай климаттық белдеудің оңтүстік бөлігінде орналасқан, сондықтан мұнда қоңыржай ендіктердің ауасы басым. Батыстан, Атлант мұхитынан келіп, қалыпты ауа теңіз қоңыржай деп аталады. Үлкен қашықтықты жүріп өтіп, ол көп ылғалды жоғалтады және Қазақстанға айтарлықтай құрғақ күйде түседі.

• 
  Қоңыржай ендіктердің ауа массалары материктің орта ендіктерінде қалыптасады. Қазақстан толығымен қоңыржай климаттық белдеудің оңтүстік бөлігінде орналасқан, сондықтан мұнда қоңыржай ендіктердің ауасы басым. Батыстан, Атлант мұхитынан келіп, қалыпты ауа теңіз қоңыржай деп аталады. Үлкен қашықтықты жүріп өтіп, ол көп ылғалды жоғалтады және Қазақстанға айтарлықтай құрғақ күйде түседі.
  
• 
  Соған қарамастан, ол республикаға түсетін жауын-шашынның көп бөлігін батыстан әкеледі. Жолда ауаның төменгі бөлігіндегі ылғал жоғалады, ал жазықта аз жаңбыр жауады. Жоғарғы қабаттардағы ылғал таулы аймақтардың батыс, солтүстік-батыс беткейлеріне көп мөлшерде түседі. Бұл ауа массасы қыста аязды жұмсартады, ал жазда жылу қалыпты болады.
  

Егер қоңыржай ауа массалары Еуразия материгінің үстінде, атап айтқанда Қазақстанның үстінде пайда болса, онда ол континентальды қоңыржай ауа деп аталады. Тропикалық ауа массалары Қазақстанға Орталық Азия мен Иран аумағынан келеді. Континентальды тропикалық ауа иранның ауа массалары деп те аталады.

• 
  Егер қоңыржай ауа массалары Еуразия материгінің үстінде, атап айтқанда Қазақстанның үстінде пайда болса, онда ол континентальды қоңыржай ауа деп аталады. Тропикалық ауа массалары Қазақстанға Орталық Азия мен Иран аумағынан келеді. Континентальды тропикалық ауа иранның ауа массалары деп те аталады.
  

Олар жазда Қазақстанның шеткі оңтүстік аудандарына еніп, Арал теңізі мен Балқаш көлінің солтүстік жағалауын қосатын сызыққа жетеді. Дәлірек айтқанда, олар Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы облыстарының аумақтарын қамтиды. Жазда Қазақстан аумағының үстінен континенттік тропикалық ауа қалыптасады.

• 
  Олар жазда Қазақстанның шеткі оңтүстік аудандарына еніп, Арал теңізі мен Балқаш көлінің солтүстік жағалауын қосатын сызыққа жетеді. Дәлірек айтқанда, олар Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы облыстарының аумақтарын қамтиды. Жазда Қазақстан аумағының үстінен континенттік тропикалық ауа қалыптасады.