Философиялық ойлар тарихындағы өмірдің мəні мəселесі: фатализм, гедонизм, волюнтаризм, функционализм

Өмірдің мəні - адам өмірінің түпкі мақсатын түсініп, оның əлеуметтік болмыс ретіндегі табиғаттағы орны мен мақсатын анықтайтын негізгі философиялық проблемалардың бірі. Өмірдің мəні туралы мəселені, сонымен қатар, өмір сүрген жолға субъективті баға беру жəне қол жеткізілген нəтижелердің бастапқы ниеттерге сай сəйкестігін табу, адамның өмірдің өзі туралы түсінігі, адамның айналасындағы əлемге əсер ету қабілетін анықтау ретінде түсінуге болады. Өмірдің мəні туралы мəселе - бұл адамзат өмір бойы жауап іздейтін мəңгілік проблемасы. Өмірдің мағынасын түсінудің бір нұсқасы - фатализм. Табиғатта жəне адам өмірінде болып жатқан кез-келген нəрсенің, еріктік пен еркіндікті қоспағандағы көрінісі. Фатализмнің үш негізгі түрін бөлуге болады: мифологиялық, немесе күнделікті, филистиндік фатализм тағдырды ақылға сыймайтын қараңғы тағдыр ретінде түсінеді. Теологиялық фатализм - құдіретті құдайдың еркі ретінде, рационалистік фатализм - тұйық себептік жүйе ішіндегі себептер мен əсерлердің ажырамас байланысы ретінде қарастырады. Гедонизмге сəйкес өмірдің мəні қуанышпенрахатқатəн. Гедонизм рахат пен лəззатты ең жоғары иігілік жəне өмірдегі бақыттың шарты деп санайтын философиялық этика мектебі. Эпикурдың анықтамасындағы лəззаттан айырмашылығы, гедонизм ұғымы көбінесе жағымсыз мағынада өмірге тек материалдыққа бағытталған, өзімшілдік көзқарасты сипаттайды. Келесі философиялық бағыт -волюнтаризм. Волюнтаризмде өмірдің мəні еркіндікпен байланысты. Ол ерік-жігерді өмір сүрудің жоғарғы қағидасы ретінде қарастырады. Рухани өмірдегі волюнтаризм, еріктілік интеллигенцияға (немесе рационализмге) яғни, ақыл мен парасатты заттардың негізі деп санайтын идеалистік философиялық жүйелерге қарама-қайшылық білдірді. Авгусгин, Кант, Шопенгауэр жəне Ницше бұл қозғалыстың жақтаушылары болған. Соңғысы - бұл функционализм. Функционализмнің негізгі идеясы психикалық күйлер физиологиялық емес жəнефеноменальдықасиеттерда емес, бірақ олар ақпаратты өңдеудің себептік функциялар болып табылады. Функционалды көзқарасқа сəйкес, сана мисыз өмір сүре алады, өйткені себепсіз тізбек кез-келген күрделі жүйеде, соның ішінде материалдық емес жүйеде де жүзеге асырылуы мүмкін. Сөйтіп, əр философиялық ағымдардағы өмірдің мəні туралы мəселе ерекшеленеді. Əр ағым оны өзгеше анықтайды, бірақ өмірдің мəні адамның өзіне байланысты болады.