Орта ғасыр философиясындағы адам мәселесі

Орта ғасырлық философияда мифологиялардан діннің жеке өзі бөлініп шығуын атап өтсек болады. Діни ағымдар дами түсті. Еуропа елдерінде христиандық дін барлық адам салаларында өз үстемділігін орнатып, адамдарды біріктірді, түрлі шіркеулер мен діни контесктегі құрылыстар салынды. Грек философияның осы кезеңде негізгі мәселесі ғылым болды. Ол адамға қарсы-қойылмады. Қайта ғылымның көмегімен адам өз өмірін жандарды, мемлекеттер мен мәдениеттер дамыды. Адамды қандай дәріптеп биікке қойғанымен ол Ғарыштың шеңберінен шығып кете алмайды. Аристотельдің айтуынша, «адамнан да гөрі анағұрлым жетілген заттар табиғатта көп, оларды көруге болады. Мысалы: Ғарыштағы жұлдыздар». Орта ғасырлық философияға сай адамды еш нәрсемен салыстыруға болмайды. Оны Құдай өзіне ұқсатып жасаған және ол өзге тіршіліктерден өзгешеленеді. Олай болса, ол жаратылған Дүниенің қожайыны, бәрінен де биік тұрады. Сонымен қатар, оның Құдай алдындағы ерекше пенде екендігі оған үлкен жүк артады – ол әрқашанда өзінің әр-ұжданын, жан-дүниесін таза ұстауға тырысуы керек. Гносологиялық тұрғыдан адамдар қоршаған орталарын зерттеп осындай шешімдер жасаған болатын.

Адам орта ғасыр философтары үшін үлкен құпия болып келді. Августинді адам мәселесінің жалпылығымен емес, керісінше, нақтылығымен қызықтырды. «Мен өзім өз өзіме үлкен мәселеге айналдым» - деген болатын ойшыл. Оның еңбектеріне сүйене отырып адамдар өздеріндегі «Мендерін» ашулары қажет. Ал ол көптеген қайшылықтардан тұрады және ол адамның терең дүниесінің түпкірінде болады. Сондықтан, көптеген адамдар ол деңгейге дейін жете алмайды. Кейде жету барысында жолдарынан адасып түпсіз тұңғиыққа кетіп жатады. Сол кезде діннің енді белең алуына байланысты адамдар діннен өзінің қателіктерін тауып, оны жөндеп, қалыпты өміріне келіп жатты. Ал Құдайдың еркіне көнбеуден асқан үлкен күнә жоқ деп қабылданды. Сондықтан, бұл кезеңде адамның табиғаттан бөлектеніп шығуы және өзін одан жоғары қоюы мен Құдайдың алдында жауапты екендігімен адам бейнесі сипатталды.