оқушы белсенділігін басқа адамдармен қатынасы негізінде қалыптастыратын әлеуметтік мотивтер.
Адам танымы байқаудан, сезіп қабылдаудан, нақты аңғарудан, заңдарды теория жүзінде ашуға, ал сонан кейін сол заңдарды күнделікті қолданыста қолдануға қарай жүріп отырады.
Оқушының іздену іс-әрекеттері – салыстыру, талдау, жинақтау, абстракциялау, жалпылау, нақтылау сияқты интеллектуалдық біліктері. Салыстыру – салыстырылатын тақырыптардың идеясын, мінез-қырларын анықтау; әрбір салыстырылатын кейіпкерлердің өмірде берілетін шындық көрінісін табу; салыстырылатын нысаналардың айырмашылығы мен ұқсастығын қорытындылау.
Талдау, жинақтау – тақырыптан талданатын негізгі бөлшекті бөліп алу. Қарастырылатын нысанаға кіретін бөлшектің құрамын анықтау, талдау жасау.
Абстракциялау – салыстыра қараған үрдістердің жалпы маңызды белгілерін, маңызды емес белгілерінен ажырату.
Нақтылау – анықталған маңызды белгілерін басқа нысанаға қатысты талдап, заңдылықтарды тұжырымдау.
Психологтар: Оқыту материалдарын оқушылардың меңгеруі бес сатыдан тұрады, — дейді. Олар: бағдарлау, материалданған әрекет, сөзбен құбылтып түсіндіру, ой тәсілінің қысқартылуы, ойланып үндемей орындау. Бұлар сатылап оқыту құралына енеді.
Оқушының үлгерімі, білім сапасының жоғары болуы мұғалім шеберлігіне байланысты. Ең алдымен – оқу еңбегін дұрыс ұйымдастыру. Мұғалім оқыту үрдісінің негіздерінің теориялық ғылыми жетістіктерін әдіспен шебер үйлестіре білсе, тәжірибеде басшылыққа алса терең білім берері анық.