89. Лимфа түйіндері,құрылысы,функциясы. Лимфалық жүйенің жұқпалы ауруларға қарсы күрестегі рөлі
Параганглия бездері курылысынданы ерекшеліктерді кесте аркылы корсетініз Әр гормонга сипаттама берініз
жүктеу/скачать 0,58 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 94. Буйрек усті бездері курылысынданы ерекшеліктерді кесте аркылы корсетініз Әр гормонна сипаттама берініз
| 93. Параганглия бездері курылысынданы ерекшеліктерді кесте аркылы корсетініз Әр гормонга сипаттама берініз
Параганглия-бүйрек бездің жұмсақ затынан бөлінетін адреналин тектес гормандарды қанға шығаратын хромафинді денелер. Параганглия(лат. paraganglia) - хромафин, адренал жүйесінің мүшелері. Олар қосымша симпатикалық органдар бола отырып, жүйке жүйесінің бетбелгісінен дамиды, өйткені олар симпатикалық жүйке жүйесіне жақын орналасқан, симпатикалық Магистраль түйіндерінен медиальды немесе доральді орналасқан. Параганглияның пайда болуы мен дамуы бүйрек үсті безінің медулласына сәйкес келеді. Бүйрек үсті безінің ми қабатына ұқсас, олардың құрамында хромафин жасушалары бар. Бұл органдардың атауы олардың Хром тұздарын байланыстыратын қасиетіне байланысты. Параганглийлердің қызметі бүйрек үсті безінің медулласына ұқсас. Олардың құрамында катехоламиндер шығаратын хромафин жасушалары бар, мысалы, симпатикалық жүйенің тонусын сақтайтын және вазоконстрикторлық қасиеттері бар адреналин. Катехоламиндердің шамадан тыс өндірілуі параганглийлердің хромаффин тінінің гормоналды белсенді ісігінің дамуынан туындауы мүмкін. Аурудың ең көп таралған симптомы-жоғары қан қысымы. 94. Буйрек усті бездері курылысынданы ерекшеліктерді кесте аркылы корсетініз Әр гормонна сипаттама берініз Бүйрекүсті безі (лат. glandula sup-rarenalis, лат. glandula — «без», лат. supra — «үсті» және лат. ren — «бүйрек») — бүйректің ішкі және жоғарғы (адамда — артқы) жағында орналасқан, пішіні бүйрекке ұқсас, бірақ мөлшері тіптен майда, жұп ішкі секреция (эндокринді) безі. Бүйрекүсті безі — шығу тегі екі түрлі жеке құрылымнан (мезодерма спланхнотомынан және жүйке түтігі қыршаларынан) дамып қалыптасады. Ол сыртынан тығыз дәнекер ұлпалы қапшықпен (капсуламен) қапталған. Бүйрекүсті безінің сыртқы жағында орналасқан қыртысты заты — қуыстық мезодермадан қалыптасқан интерренальды денеден, ал ішкі бозғылт заты — симпатикалық түйіндермен бірге жүйке қыршаларынан жетілетін супраренальды мүшеден қүралған. Бүйрекүсті безінің бозғыл заты нейроэндокринді бездерге жатады. Бездің қыртысты затын құрайтын пішіні мен мөлшері әртүрлі безді жасушалар (эндокриноциттер), өз кезегінде пішіні әртүрлі эндокриноциттер бағандарынан құрылған үш: шумақты (доғалы), будалы және торлы аймақтар түзеді. Шумақты аймақ эндокриноциттері — минералокортикоид гормондарын, будалы аймақ жасушалар — глюкокортикоид гормондарын, ал торлы аймақ эндокриноциттері — андроген гормондарын бөледі. Минералокортикоид гормондары — альдостерондар организмдегі су және түз алмасуын, ал глюкокортикоид гормондары — кортикостерон, кортизон, гидрокортизон көмірсу, протеин және липид алмасуын реттеуге қатысады. Андроген гормоны — аталық жыныс гормоны тестостеронға ұқсас. Бүйрекүсті безінің ішкі жагындағы бозғылт затты — медуллалы эндокриноциттер (нейроэндокринді хромаффиноциттер) құрайды. Ақшыл түсті эпинефроциттер (нейроэндокриноциттер) - адреналин, ал күңгірт түсті норэпинефроциттер - норадреналин гормондарын бөледі. Бүйрек үсті безі гормондары Ми заты екі түрлі гормон бөліп шығарады. Олар - адреналин жəне ноадреналин, бұл екеуі де катехоламиндер тобына жатады, олар - жүйке жүйесінің медиаторы. Адреналин (лат. adrenalinum; лат. ad - маңында, қасында; лат. ren — бүйрек) — бүйрекүсті безінің бозғылт затын құрайтын хромаффинді жасушалар тобының адреноциттері (адренонефроциттер) бөлетін гормон; бүйрек үсті бездерінің қабатында болатын ми тәрізді заттан түзілетін гормон. Адреналин негізгі зат алмасу процесін күшейтеді: көмірсулар–майлар алмасуын жүрек қан тамырлары және бұлшық еттер жұмысын реттейді. Оқыс түскен үлкен физикалық немесе психологиялық ауыртпалықтар жағдайында ағзаның оларды тез жеңуіне көмектеседі. Адреналиннің өте аз мөлшерінің өзі жүрек жұмысын күшейтеді, сүтқоректілердің бас миының кейбір нейрондары синтездейтін катехаломин тобына кіретін медиатор. Адреналиннің секрециясы ағзаның жаңа жағдайларға бейімделуге байланысты өзгерістерге ұшырауы кезінде күшейіп тыныс алуды шапшаңдатады қандағы глюкоза мен бұлшық еттердегі сүт қышқылын көбейтеді. Норадреналин, норадреналин-орталық және перифериялық жүйке жүйелерінің норадренергиялық синапстарында жүйке импульсінің химиялық берілуін қамтамасыз ететін нейротрансмиттер. Химиялық құрылымы бойынша амин тобы пирокатехинмен (катехол) байланысқан биогенді аминдерге жатады, катехоламиндер тобына жатады Норадреналиннің әсері α-адренергиялық рецепторларға басым әсерімен байланысты. Норадреналин адреналиннен әлдеқайда күшті вазоконстрикторлық және прессорлық әсерімен, жүректің жиырылуына айтарлықтай аз ынталандырушы әсерімен, бронхтар мен ішектердің бұлшықеттеріне күшті әсерімен, метаболизмге әлсіз әсерімен (айқын гипергликемиялық, липолитикалық және жалпы катаболикалық әсердің болмауы) ерекшеленеді. Норадреналин адреналинге қарағанда миокард пен басқа тіндердің оттегіге қажеттілігін азырақ арттырады.Норадреналин қан қысымын және перифериялық қан тамырларының кедергісін реттеуге қатысады. Мысалы, өтірік позициядан тұрақты немесе отырықшы күйге ауысқанда, қан плазмасындағы норадреналин деңгейі бір минуттан кейін бірнеше есе артады.. жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|