в) Көрші жасушалардың апоптоздық денешіктердіфагоцитоздауы (3->4). Көрші жасушаларапоптоздық денешіктерді плазмолемма беттеріндепайда болған өзгерістер арқылы таныпфагоцитоздайды. Фагоцитоздалган денешіктерфаголизосомаларда тез ыдырайды.
2) Некроз - жасушаның өте күшті бұзылыстарынемесе тіршілік ету жагдайларының күшті өзгеруісалдарынан дамиды, яғни бүл өзгерістер нәтижесіндеапоптоз тетіктері іске косыла алмайды, себебі:
- не олардың өздері бүзылған;
- не жасушада қызмет етуге қажет энергетикалықжәне материалдық ресурстар болмайды,
а) Некроздың бастапқы сатыларында плазмолемма және басқа да мембраналар бүзылады. Олардыңсудың және басқа да заттарды өткізгіштігіжоғарылайды.
б) Бүл, жасушаның және оның органеллаларыныңісінуіне алып келеді. Сонымен некрозда жасушакөлемі үлкейеді, ал апоптозда, керісінше, кішірейеді.
в) Хроматиннің бүзылыстары үдерістін бастапкысатыларында емес, онын ортаңғы,кейінгісатыларында болады. Алғаш ол ядро мембранасыныңмаңында конденсацняланады, бірақ апоптозбенсалыстырғанда, гомогенді емес, айқын байкалмайтынкүйде болады. Содан кейін кариолизис нәтижесіндехроматин ыдырап жойылады, ал апоптоз кезіндехроматин фрагменттері апоптоздық денешіктерқұрамында болады.
г) Некроз плазмолемманың үзіліп, жасушаметоболизмі өнімдерінің жасушааралык қуысқашығуымен аяқталады. Бұл:
-біріншіден-көрші жасушалардың бұзылуына;
-екіншіден-қабыну үдерісінің басталуына алыпкеледі
48. Канцерогенез негіздері, ортаның канцерогендік факторлары, организмге әсерлері. Канцерогенез-бұл ісіктің пайда болуы мен дамуының күрделі көп сатылы, патофизиологиялық процесі. Канцерогенез процесін зерттеу ісіктердің табиғатын түсіну үшін де, қатерлі ісік ауруын емдеудің жаңа және тиімді әдістерін табу үшін де маңызды.
«Рак» - әртүрлі онкологиялық аурулардың басын біріктіретін құрама анықтама болып табылады. Бірақ, олардың бәріне ортақ белгі - жасушалардың бақылаусыз, шексіз өсуі.
Адамның, шамамен 30000 гендерінің ішінен тек 120-150 және кейбір вирустық гендер онкогенезге қатысады. Онкогенезге жауапты гендерді бірнеше типтерге бөледі.
1. Мутаторлық гендер
2. Вирустық гендер
3. Протоонкогендер
4. Ісік супрессорлары
49. Сигналдық молекулалардың жалпы сипаттамасы. Медициналық маңызы. Сигналдық молекулалар - рецепторлармен өзара әрекеттесу нәтижесінде мақсатты жасушалардағы биохимиялық реакциялардың сыртқы бақылауын қамтамасыз ететін эндогендік химиялық қосылыстар болып табылады.
Сигналдық молекулалардың сипаттамалары:
1. Шағын өмір кезеңі (динамизм, реттеу жылдамдығы),
2. Жоғары биологиялық белсенділік (әрекет өтетөмен концентрацияда дамиды).
3. Бірегейлік, әрекеттің бірегейлігі. Бір сигналдыңмолекуласының әсер етуін басқа модельдеугеболмайды. Бұл әртүрлі реттеуді қамтамасыз етеді.
4. Күшейту әсерінің болуы (бір сигнал молекуласыбиохимиялық реакциялар каскадтарын жақсартаалады).
5. Сигналдық молекуланың бір түрі бірнешемақсатты ұяшыққа ие болуы мүмкін.
