А. Б. Байтөреев, Сүйінбай аты ндагы орта мектеп ж амбыл ауданы, Алматы облысы



Pdf көрінісі
бет7/8
Дата31.01.2017
өлшемі1,6 Mb.
#3127
1   2   3   4   5   6   7   8

28

6/2010

ВАЛЕОЛОГИЯ

Консервіленген  тағамдар 

—  

және оның  қаупі



Бүгінде  көкөністі  үй  ж а ғ д а й ы н д а   к о н с е р в іл е у   ж ұ м ы с т а р ы   жүріп  ж а т ы р .  Ш а р у а ш ы л ы қ   әд ісім ен 

кәдіге  т ұ зд ап ,  д а я р л а у   к е л м е с к е   кетті.  Қазіргі  у ақ ы т т а  көкөністерді  к о н с е р в іл е п ,  гер м ети кал ьщ  

қ а қ п а қ п е н   ж а б у   әд ісі  к е ң ін е н   қ о л д а н ы л у д а .   Ә й т с е   д е ,   б ұ л   ж а ғ д а й д а   б о т у л и з м   т о к си н ім ен  

у л а н у   қаулі  ө т е   зо р .  А у р у л а р д ы ң   Х а л ы қ а р а л ы қ   жіктеуін е  б а й л а н ы с т ы   б о т у л и з м   а с а   қауіпті 

ж ұ қ п а л а р   қ а т а р ы н а   ж а т қ ы з ы л ғ а н .  Өйткені,  б о т у л о т о к с и н   тек т а ғ а м н а н   у л а н у д ы  ғ а н а   туғы збайд ы , 

о д а н   б и о л о г и я л ы қ   қ а р у   д а   ж а с а л а д ы .   Д ү н и е   ж ү зін д е  1 9 9 0   ж ы л д а н   б а с т а п   4  м е м л е к е т   ә с к е р и  

м а қ с а т т а   қ о л д а н у   ушін  б о т у л и з м   уын  ш ы ғаруд а.  Удың  а з р о з о л ь д і   түрдегі  бір  ғ а н а   г р ам ы   1,5 

м и л л и о н   а д а м н ы ң   өмірін  ә к е т е д і  екен.

Б о т у л и з м н і ң   қ о з д ы р ғ ы ш ы   т о п ы р а қ т а   м е к е н д е й д і .   Г и г и е н а л ы қ   т а л а п т а р д ы   о р ы н д а м а ғ а н  

ж а ғ д а й д а   үй  ж а ғ д а й ы н д а   д а я р л а н ғ а н ,   яғни  к о н с е р в і л е н г е н   көкөніс, 

с а ң ы р а у қ ұ л а қ ,   б а л ы қ , 

шужык, а р қ ы л ы   т а ғ а м ғ а   өтуі  мүмкін.  Б о т у л и з м   қ о з д ы р ғ ы ш ы н а   қ о л а й л ы   о р т а   қ ы ш қы лд ы ғы   (PH  7) 

қанты  аз,  оттегі ж о қ ж о ғ а р ы  т е м п е р а т у р а д а   көп у ақ ы т  с а қ т а л ғ а н   г е р м е т и к а л ы қ  ж а б ы қ  о р т а   б о л ы п  

т а б ы л а д ы .   А й т ы л ған   о р т а н ы   к о н с е р в іл е г е н   ж ә н е   қысқа  д ей ін   с а қ т а л а т ы н   т а ғ а м д а р   қ а м т а м а с ы з  

ет ед і.  Б о т у л и з м   қ о з д ы р ғ ы ш ы   д а м у   б а р ы с ы н д а   у ы т б о т у л о т о к с и д ін   б ө л е д і   ж э н е   о с ы   уы т   а д а м  

а ғ з а с ы н а   з и я н д ы   ә с е р ін   тигізеді.

Т а ғ а м ғ а   т ү с к е н   б о т у л и з м   қоздьірғы ш ы   тіндік  д е ң г е й д е   э с е р   етіп,  т а ғ а м н ы ң   сы ртқы   түрін 

б ұ з а д ы .   С о н д ы қ т а н   қ о с ы м ш а   газ,  ж а ғ ы м с ы з   иіс,  тіннің  ж ұ м с а р у ы   п а й д а   б о л а д ы .   Т а ғ а м ғ а  

т ү скен   қ о з д ы р ғ ы ш т ы   тек  1 2 0   г р ад у ст ы қ   т е м п е р а т у р а   м е н   ж о ғ а р ы   қ ы с ы м д а   з а л а л с ы з д а н д ы р у ғ а  

б о л а д ы .   А л  үй  ж а ғ д а й ы н д а   қайнату,  100  г р а д у с т а   б а н к а л а р д ы   б у л а у   б о т у л и з м   т а я қ ш а л а р ы н ы ң  

с п о р а л а р ы н   ж ою ға  жеткіліксіз.

С а ң ы р а у қ ү л а қ т а н  т о п ы р а қ  қ а л д ы қ т а р ы н ,  с п о р а л а р д ы   т а з а р т у  қиын б о л ғ а н д ы қ т а н  о л а р д ы   қысқа 

жеткілікті  тұз,  қы ш қы л   қ о с а   о т ы ры п ,  м а р и н а д т а ғ а н   жөн  ж ә н е   о н ы   г е р м е т и к ә л ы қ   қақпақп ен  ж аб у 

қаж ет   е м е с .

Т о п ы р а қ   қ а л д ы ғ ы н а н   т а з а р т ы л у ы   қиын,  т а б и ғ и   қ ы ш қь ілд ы ғы   а з   к өк өністерді  (қияр,  ж а с ы л  

б ұрш ақ )  к о н с е р в і л е у д е   р е ц е п т   б о й ы н ш а   жеткілікті  қ ы ш қы л  қосу  қажет.  Өйткені  ол  к е з д е й с о қ  

т үскен  с п о р а л а р д ы ң   д а м у ы н   т еж ейд і.

Көкөністер  м е н  е т   ө н ім д е р ін д е   б о т у л и з м   у ы ты н  б о л д ы р м а й   к о н с е р в і л е у м е н   нақ ты   қауіпсіздік 

сенім ін  ж о ғ а р ы   с а н и т а р л ы қ   м ә д е н и е т   қ а н а   қ а м т а м а с ы з   е т е д і. 

Е г ер   д ә м д і   үй  к о н с е р в іле р ін  

п а й д а л а н ғ а н   с о ң   к е н е т т е н   2 -2 4   с а ғ а т   а р а л ы ғ ы н д а   х а л - ж а ғ д а й   н а ш а р л а с а   б о т у л и з м   қаупін  е с т е н  

ш ы ғ а р м а ғ а н   жөн.  Б о т у л и з м   у ы т ы м е н   у л а н ғ а н   с о ң   о н ы ң   а л ғ а ш қ ы   к л и н и к а л ы қ   б ел г іл ер і  біліне 

б а с т а й д ы .   М ы с а л ы ,  көру  қабілеті  өзгеруі  ( к ө з д ің т ұ м а н д а н у ы ,  т о р л а н у ы ) ,  ж ұ т қы н ш ақ ты ң   құрғауы, 

ж ұ т ы н у д ы ң   а у ы р л а у ы ,  д а у ы с т ы ң   қар л ы ғ у ы   мүмкін  ж ә н е   о н д а й д а   құсу  д а   к е з д е с е д і.  Б ірақ  а у ы р  

у л а н ғ а н   ж а ғ д а й д а   д а   д е н е   т е м п е р а т у р а с ы   қ ал ы п т ы   б о л а д ы .   Е г е р   а й т ы л ғ а н   б е л г і л е р  б а й қ а л а т ы н  

б о л с а   д е р   к е з ін д е   д ә р іг е р л ің   көм егіне  жүгінген  жөн.

Н а у қ а с қ а   д е р   к е з ін д е   д ә р іг е р л ік   к ө м ек  к е р с е т і л м е с е ,  т ы н ы с   а л у   б ү л ш ы қ   е т тер ін ің   п арезі 

с а л д а р ы н а н   д е м н ің   т о қ т а у ы н а н   м е р т   б о л у ы   мүмкін.  Д ә р іг е р д ің   к е л у ін е   д е й ін   күдікті  т а ғ а м д ы  

ж ә н е   н а у қ а с   қүсығын  т а с т а у ғ а   б о л м а й д ы .  Өйткені  о л   у л а н у   с е б е п т е р і н   д ә л   ай қ ы н д ау ға ,  емді 

е р т е   б а с т а у ғ а   мүмкіндік  б е р е д і.  К о н с е р в іл е р   о т ы р ы с т а р д а   а л к о г о л ь д і  с у с ы н д а р ғ а   б ас ы т қ ы  

р е т ін д е   жиі  қ о л д а н ы л а д ы .   С о н д ы қ т а н   м а с а ю   б о ту л и з м д і  д е р   к е з ін д е   а й қ ы н д а п ,  е м д е у г е   кедергі 

б о л а д ы .

С а н и т а р л ы қ   қызметтік*  а т қ а р ы п   о т ы р ған   ш а р а л а р ы   м е н   қ о л д а н ғ а н   әкімшілік  ж а з а л а р ы н ^ /  

қ а р а м а с т а н   б а з а р л а р д а   үй  ж а ғ д а й ы н д а   д а й ы н д а ғ а н   к о н с е р в і л е р   с а т у ғ а   т ы й ы м   с а л ы н ғ а н ы м е ^  

о л а р д ы   е р к ін   с а т у   о қ и ғ а л а р ы   жиі  к е з д е с е д і .   « С а қ т а н с а ң   с а қ т а р м ы н »   д е г е н   қ а ғ и д а н ы   е с ^ е н  

ш ы ғ а р м а й   езіміздің,  о т б а с ы м ы з д ы ң   д е н с а у л ы ғ ы   ө з   қ о л ы м ы з д а . 

/

М. САҚАНСЖ майор, 

¥ҚК Ш Қәскери  га^шталінің 

жұқпалы  аурулар  белімінің  >ға  офицері

/

Валеология. Денсаупық және өмірлік дағдылар

29


ВАЛЕОЛОГИЯ

ЖЕДЕЛ 


КОРОНАРЛЫҚ 

СИНДРОМ


Ж үректің  и ш е м и я л ы қ   а у р у ы   к ө б ін е с е   н а у қ а с  

а д а м н ы ң   өліміне  себеп ш і  б о л а д ы .  Сондықтан  бұл 

оның  себептерін,  патогенезін,  е м д е у   ж әне  ал д ы н  

а л у   әдістөрін  т о л ы қ   зе р т те у д і  қаж ет  етед і.С оңғы  

ж ы л д а р д а   ж ү р е к   булииық  е т ін ің   и н ф а р к т і с і м е н  

а у ы р а т ы н   е ң б е к к е   қ а б і л е т т і   ж а с т а ғ ы   а д а м д а р  

көбейіп  б а р а д ы ,  бул  өз  кезегін де  өлім-жітім  мен 

мүгедектіктің  артуын а  әкеліп  соғуда.

Жүректің и ш ем иялы қ ауруының ершу  кезеңі  мен 

ту р а қ т ы   к е з е ң д е р і   б о л а т ы н ы   ғ ы л ы м и   т у р ғ ы д а н  

анықталған.  Осы  е р ш у   кезеңі  ж е д е л   ко р о н ар лы қ 

синдром  ретінде  с и п а т т а л а д ы .  Бул  --  клиникалық 

д и а г н о з д ы   т о л ы қ   б е л г іл е р і  а н ы қ т а л м а ғ а н   ш ақта 

а л д ы н   а л а   қ о й ы л а т ы н   н а қ т а м а .   А ур у д ы ң   д а м у  

б а р ы с ы н д а   э л е к т р о к а р д и о г р а м м а д а   е з г е р і с  

б о л м а ғ а н м е н ,  о ны ң  м и о к а р д   и н ф а р к т ін е   н е м е с е  

турақсыз  ст ен о к а р д и я ғ а   у л а с у ы н а   әкеліп  соғады. 

А уруд ы ң  б е л г іл е р і  б а й қ а л ы п ,   н а у қ а с   м а з а л а н а  

б а с т а й д ы .   М іне,  м у н д а й д а   н а у қ а с   а д а м д ы  

ауруханаға  жатқызу  керек  б о л а д ы .  Уақытылы  ем 

а л у   ауруды ң  клиникалық  б елгілерінің  асқынуына 

ж ол  б е р м е й д і .   Ж е д е л   к о р о н а р л ы қ   с и н д р о м н ы ң  

п а т о г е н е з і  

о т т е г і н і ң   ж ү р е к   б у л ш ы қ   е т і н е  

жеткізілуінің  а з а ю ы   б о л ы п   т а б ы л а д ы .   А т а л ғ а н  

с и н д р о м н ы ң   н егізгі  ф а к т о р л а р ы н а   м ы н а л а р  

ж атады :

-  ат ер о ск л ер о ти к ал ы қ   түйіндақтың  қабынуы;

-  а т е р о с к л е р о т и к а л ы қ   түйіндақтьің  э р о з и я л ы қ  

өзгеріске  уш ырап,  жыртылуы;

-  ко р о н а р л ы қ   а р т е р и я л а р д ы ң   т р о м б о з ы   және 

м и к р о э м б о л и я с ы ;

-  к о р о н а р л ы қ   к ө к т а м ы р л а р д ы ң   т а р ы л у ы  

(вазоконстрикция).

Бул смндромды анықтау ушін ауруды ң дам уы н ы ң  

б а с т а л у ы н   ж ә н ө   д а м у   керін ісін  б іл у   м а ң ы з д ы , 

ейткені  ж ед ел   корон арлы қ  синдром  клиникасында 

м и о к а р д т ы ң   э л е к т р л ік   т у р а қ с ы з д ы г ы   си м п т о м ы  

(қарыншалық  ж ән е  жүрекшелік  эк страсистолалар), 

а я қ   а с т ы н а н   ө л у   қ а у п ін ің   а р т у ы н а   ә к е л е т і н  

миокардтың  ауыртпайтын  иш ем иясы   орын  ал а д ы . 

Ж е д е л  

к о р о н а р л ы қ   с и н д р о м ғ а  

ш а л д ы қ қ ә н  

н а у қ а с т а р д ы ң   э л е к т р о к а р д и о г р а м м а с ы н   з е р т т е -  

генде  оны  екі  топқа  б ел у г е  б олад ы :

1.  ST  аралы ғы н ы ң  тұрақталы п  кетерілуі  н е м е с е  

Гис  б у т а қ ш а с ы н ы ң   со л   жақ  т а р м а ғ ы н ы ң   «ж аң а» 

бұтақшасының бәгелуі;

2.  ST  ар ал ы ғы   көтерілмейді.

Науқастағы  бірінші  топтың  негізінде  бір  н е м е с е  

б і р н е ш е   к о р о н а р л ы   а р т е р и я л а р д ы ң   ж е д е л  

т отальд ы  тромботикалық бітеліп  қалуы жатыр,  о л ар  

ЭКГ-да  ST  а р а л ы ғ ы н ы ң   т ұ р ақ т ал ы п   көтерілуімен 

б іл ін е д і.  М ұ н д а й   н а у қ а с т а р д ы ң   8 0 % - д а   ж ү р е к  

бүлшық е гінің инфаркті д ам и д ы ,  бірақ науқастардың 

2 0 % -н а  д э р   к е з ін д е   шүғыл  ж ә р д е м   к ө р с е т іл ген  

к е з д е ,   м ы с а л ы ,   т р о м б о л и з и с т ы ң   к ө м е г і м е н

коронарлы  а р т е р и я л а р д ы ң   кеңістігі  қалпына  келіп, 

қан  а й н ал ы м ы   д у р ы с т а л а д ы .  Гепаринді  кектамыр 

ішіне  тиісті  м ө л ш е р д е   енгізген  кезд е  патологиялық 

өзгерістер  тоқталып,  журек  булшық  еті  өліеттенуге 

ұш ы р ам а й д ы .

S T  


а р а л ы ғ ы  

к ә т е р і л м е й д і ,  

т ұ р а қ т а л ы п  

көтерілмейтін  екінші  топ  жүрек бұлшық етінің айқын 

ж е д е л   и ш е м и я с ы н а   ш а л д ы қ қ ә н ,  яғни  оттегінің 

жүрек  бұлшық  етіне  жеткізілуі  азайған  науқастәрда 

д а м и д ы ,  

М у н д а й  

н а у қ а с т а р д ы ң  

э л е к т р о -  

к а р д и о г р а м м а с ы н д а   м и о к а р д   и ш е м и я с ы н а   тән 

б е л г і л е р   -   ST  а р а л ы ғ ы н ы ң   и з о с ы з ы қ т а н   т е м е н  

ығысқанын,  Т  тісшесінің  тегістелгенін,  қос  сатылы 

не  т е р іс   мәнді  күйді  б ай қ а у ғ а   б о л а д ы .  Б ұ л а р д ы  

е м д е у   б а р ы с ы н д а   б а й қ а ғ а н ы м ы з   -   м и о к а р д  

и н ф а р к т і н е   ж о л   б е р м е й т і н   п р е п а р а т т а р д ы -  

н и т р а т т а р д ы ,  

б е т а б е г е у і ш т е р д і ,  

а н т и к о -  

агулян ттарды   тездетіп  қолданудың  тиімді  екендігі. 

Ангинозды  ұ с т а м а н ы   жою,  ә д е т т е   тілдің  а с т ы н а  

с а л ы н а т ы н  

н е м е с е  

и н г а л я ц и я  

т ү р і н д е  

қ а б ы л д а н а т ы н   н и т р а т т а р д ы ң   т е з   э с е р   е т е т і н  

т ү р л е р і н   қ о л д а н у   а р қ ы л ы   ж ү з е г е   а с ы р ы л а д ы .  

Үстаманы  жою  үшін  изокеттің  1-3  ингаляциясын  3Ü 

с-екундтық а р ал ы қ п ен   қ аб ы л дайд ы .  Егер  ангинозды 

а у ы р у   к е т п е с е ,  о н д а   есірткілік  а н а л ь г е т и к т е р д і 

көктамыр  ішіне  енгізуге  тура  келеді.

Б е т а - а д р е н о р е ц е п т о р л а р   бөтеуіш тері  маңы зы  

б о й ы н ш а  екінші  к е зе к т е   с а н а л а д ы .   П р оп ран олол 

көктамыр ішіне 0,5-1,0 мг м ө л ш е р д е   б аяу енгізіледі. 

Бір-екі  сағаттан  кейін  40-80  мг~ды  әрбір  6-8  сағат 

с а й ы н  

іш уді 

б ә с т а у  



к е р е к .  

Т ез 


ө р ш и т ін  

с т е н о к а р д и я н ы ң  

п а т о ф и з и о л о г и я л ы қ  

негізі 


а т ер о ск л с-ао т и к ал ы қ   түйіндақтың  ж ары луы   ж ән е 

т р о м б ы н ы ң   п а й д а   б о л у ы н ы ң   ө рш уі  б о л ы п  

т а б ы л а т ы н д ы қ т а н ,   е м д е у д е   м а ң ы з д ы   о р ы н д ы  

т р о м б ы г а   қ а р с ы   д ә р і л е р   -   г е п а р и н   м ен   анти- 

а г р е г а н т т а р   а л а д ы .   Г еп ар и н д і  90  бірлік/кг  д е н е  

с а л м а ғ ы   м е л ш е р ін д е   көктамыр  ішіне  сорғалаты п 

енгізіледі.  Б у д а н   әрі  қ а р а й   т у р а қ т ы   и н ф у зи я н ы  

с а ғ а т ы н а   1 0 0 0   б і р л і к к е   ж у ы қ   ж ы л д а м д ы қ п е н  

ж ү р г із іл е д і.  А с п и р и н д і  күн іне  1 0 0 - 2 5 0   мг-нан, 

тиклопидинді  күніне  екі  рет   250  мг-нан,  плавиксті 

күніне  бір  р ет   75  мг-нан  қолд анад ы.

С онымен  корыта  к ел ген д е  айтары м ы з,  ж ед ел  

коронарлық синдром  а л д ы н  а л а   қойылатын нақтама 

б о л ы п  

т а б ы л а д ы  

ж ә н е  

о л  

а у р у х а н а г а  



жатқызылғанга  дейін  ж әне  жатқызылғаннан  кейінгі 

апғаиіқы  сағатта  қ о л д ан ы л ад ы .

Ж е д е л  

к о р о н а р л ы қ  

с и н д р о м  

ж ү р е к т ің  

иш емиялы қ  ауруының  өршу  кезеңін  сипаттайды.

Э л е к т р о к а р д и о г р а м м а д а   ө зг ер іс  б о л м а с а   д а , 

ш а г ы м ы н а   қ а р а й   н а у қ а с т ы   т е з д е т і л   а у р у х а н а ғ а  

жатқызу  керек

Ж е д е л   к о р о н а р л ы қ   с и н д р о м ғ а   ш а л д ы қ қ а н  

н а у қ а с т а р д ы ң   8 0 % - д а   а у р у   жүрек  булш ықетінің 

м и о к а р д ы н а   у л а с а д ы .   Е г е р   ш у ғы л   ж ә р д е ы  

көрсетілсе,  н ау қ аст ар д ы ң   2 0 % -д а   белгілердің  к^рі 

қайтқаны  б ай қ а л а д ы . 

/

ЭКГ 



н ә т и ж е с і  

б о й ы н ш а  

1 - к а т е г о р ^ я д а  

н а у қ а с т а р ғ а   т р о м б а г а   қ а р с ы   д ә р і л е р ,  

2- 

категорияда жүрек булшық етінің ишемиясьц4 жоюға 



а р н а л ғ а н   д ә р і л е р - н и т р а т т а р ,   б е т а б е г е ч іш т е р д і, 

антико-агулянттарды  қ о л д ан ы л ад ы .



ВАЛЕОЛОГИЯ

Қалқанша безінің 

ауруы  мен  жүктілік

Қ а л қ а н ш а   б е з і   -  

а ғ з а д а ғ ы   к і ш к е н т а й  

о р г а н д а р д ы ң   бірі  б о л ғ а н ы м е н ,   о д а н   ш ы г а т ы н  

г о р м о н д а р   а ғ з а д а ғ ы   б а р л ы қ   з а т   а л м а с у  

п р о ц е с т е р і н   р е т т е п   о т ы р а д ы .   О л   м о й ы н н ы ң  

а л д ы ң ғ ы   б ө л іг ін д е   о р н а л а с қ а н ,   с ы р т қ ы   көрінісі 

қ ан аты н   ж ай ған   к ө б е л е к к е   ұ қ сай д ы .  Ал  с а л м а ғ ы  

бар -ж о ғы   2 5   гр ам м   ға н а .  Б ірақ б ұл  «  кө б е л е к к е»  

к ө ң і л   б ө л і п   о т ы р м а с а ң ы з ,   т ү р л і   а у р у л а р ғ а  

ұ ш ы р а у   мүмкіндігі  ж о ғ а р ы .  Қ а л қ а н ш а   б ез і  екі 

т ү р л і   г о р м о н   б ө л і п   ш ы ғ а р а д ы .   О н ы ң   б ірі  -  

т р и й о д т и р о н и и   (ТЗ),  екіншісі  -   тирокси н  (Т4) д е п  

а т а л а д ы .

А ғ з а ғ а   қ а ж е т т і   й о д   м и к р о э л е м е н т !   о с ы  

г о р м о н д а р д а   б о л а д ы .   Б ү л   р е т т е г іш   г о р м о н д а р  

а д а м   а ғ з а с ы н а  а с а   қ аж ет  б о л у  с е б е б і б а л а   көтеру 

ж а с ы н д а   р е п р о д у к т и в т і  с и с т е м а н ы ң   т ұ р а қ т а н у  

к е з е ң ін д е   м а ң ы з ы   зор.  Т и р о и д т ы   г о р м о н д а р д ы ң  

ә с е р і  жүктілік  к е з ін д е   ү р ы қ т ы ң  д а м у ы н а ,  өсуіне, 

т і н д е р д і ң   ж і к т е л у   п р о ц е с і н д е   н егізгі  қ ы з м е т  

а т қ а р а д ы .   Қ а л ы п т ы   ж а ғ д а й д а   жүктілік  к е з ін д е  

қ а л қ а н ш а   б езінің  г о р м о н   б е л у   қабілеті  күшейеді, 

ә с і р е с е   бірінші  ж а р т ы с ы н д а ,  өйткені  құрсақтағы 

н ә р е с т е н і ң   қ а л қ а н ш а   б е з д е р і н д е   г о р м о н   б е л у  

қ ы з м е т і  

ж е т і л м е г е н .  

Ж ү к т і л і к т і ң  

е к ін ш і 

ж а р т ы с ы н д а   о л а р   ө к п е   т і н д е р і н і ң   ж е т і л у і н е ,  

м и д ы ң ,  с ү й е к т ің   ж е т іл у ін е   қ а т ы с а д ы .   Үрықтың 

қ а л қ а н ш а   б е з д е р і   жүктіліктің  1 4 - 1 9 - а п т а с ы н а н  

б а с т а п   қызметін  б а с т а й д ы .  Жүктілік  к е зін д е   жиі 

к е зд е с е т ін   к е с е л д е р д і ң   бірі  ж а й ы л м а   токсик ал ы қ 

ж е м с а у   ( 0 , 2 - 8 % ) ,   қ а л қ а н ш а   б е з і н і ң   г и п е р -  

п л а з и я с ы   ( д и ф ф у з д ы  зоб )  ж ә н е  қ а л қ а н ш а  б езінің 

қызметінің  т ө м е н д е у і  (гипотиреоз).

Н а у қ а с т а р д а   ә л с і з д і к   п а й д а   б о п ы п ,   ұ с а қ -  

т ү й е к к е   т е з   а ш у л а н ы п   жүйкесі  т о з а   б а с т а й д ы ,  

ж ү р е к   с о ғ у ы н ы ң   ж и іл еу і,  т е з   ш а р ш а у   б е л г іс і, 

т е р ш е ң д і к ,  

қ о л д а р ы н ы ң  

д і р і л д е у і ,  

к ө з  


ш а р а с ы н ы ң   ұ л ғ а ю ы   ( э к з о ф т а л ь м )   қ а л қ а н ш а  

б е з і н і ң   г и п е р ф у н к ц и я с ы н д а   ( г о р м о н д а р ы н  

м ө л ш е р д е н   ты с  көп  бөлуі)  б а й қ а л а д ы .   Гормон 

м ө л ш е р і  т ө м е н д е г е н д е   керісін ш е  а д а м   ү м ы т ш ақ  

б о л ы п ,   ү й қ ы с ы   к е л е   б е р е т і н ,   к ө ң і л   к ү й ін ің  

т ө м е н д е п ,   д е н е с і   а у ы р   т а р т ы п ,   б а с ы н ы ң  

а у ы р а т ы н ы   б а й қ а л а д ы .   О с ы   а й т ы л ғ а н   б е л г іл е р  

жүктіліктің  бірінші  ж а р т ы с ы н д а   үл ғай ы п ,  екінші

ж а р т ы с ы н д а   т и р е о и д т ы   г о р м о н д а р д ы ң   ә с е р і  

а з а й ы п ,  

н а у қ а с т ы ң   ж а ғ д а й ы  

ж а қ с а р а д ы .  

Асқы н ған  ж а ғ д а й д а ,  2 8 - а п т а с ы н а н   кейін  жүрек- 

қан  т а м ы р л а р ы н ы ң   д е к о м п е н с а ц и я с ы   (журекке 

күш   т ү с у і ,  қ ы з м е т і н і ң   н а ш а р л а у ы ) ,   ж ү р е к  

ы р ғ а ғ ы н ы ң   б ұ з ы л у ы   б а й қ а л а д ы .   Т о к с и к а л ы қ  

ж е м с а у   к е с е л ім е н   ау ы р ған   аяғы  а у ы р  ә й е л д е р д ің  

5 0 % - д а  

ж ү к т іл ік т ің   ү з і л у   қаупі  б а р ,   ә с і р е с е  

а л ғаш қ ы   а й л а р д а ,   Бұл т и р е о и д т ы  г о р м о н д ар д ы ң  

қ а н д а ғ ы   м е л ш е р і н і ң   б ір ін ш і  ж а р т ы с ы н д а  

к е б е ю ін ің   с а л д а р ы н а н ,   с о л   с е б е п т е р д е н   үры қ 

ж ү м ы р т қ а с ы н ы ң   ж а т ы р д ы ң   ішкі  қ а б а т ы н а  

б е к ін у ін е   қ а р с ы   э с е р   е т е д і .   Екінші  о р ы н д а ғ ы  

а с қ ы н у ғ а   жүктілік  к е з ін д е г і  т о к с и к о з д ы ң   а у ы р  

т ү р і н д е  

ө т у і, 

т о к с и к а л ы қ  

ж е м с а у д ы ң  

к л и н и к а с ы н ы ң   ө р ш у і н е   ж о л   а ш а д ы .   К е с е л д ің  

а ғ ы м ы   а у ы р л а п ,   ж ү р г і з і л г е н   е м г е   ә с е р і н і ң  

н ә т и ж е с і   б о л м а у ы н ы ң   с а л д а р ы н а н ,   жүктілікті 

ү з у г е   м ә ж б ү р л е й д і .   Е г е р   ж ү к т іл ік   ү з і л м е й ,  

ұ р ы қ т ы ң  д а м у ы н а   ж ол   б е р іл с е ,  б о са н ғ ан   к е зе ң д е  

қан  кету  қаупі  б ар .

С о н д ы қ т а н   ә й е л   жүкті  б о л ғ а н н а н   б а с т а п ,  

б о с а н ғ а н ш а  

д ә р і г е р  

э н д о к р и н о л о г т ь щ  

б а қ ы л а у ы н д а   б о л ы п ,   қ а н д а ғ ы   г о р м о н д а р д ы ң  

м е л ш е р і н  

жіті 


т е к с е р і п ,   д ә р і г е р   к е ң е с і н  

б ұ л ж ы т п а й   о р ы н д а л у ы   т и і с .  Қ а л қ а н ш а   б е з і  

а у р у ы н а   ш а л д ы ғ у д ы ң  б а с т ы   ф а к т о р л а р ы :   а ғ з а д а  

й о д т ы ң   ж е т і с п е у ш і л і г і ,   қ о р ш а ғ а н   о р т а ,   яғн и  

з к о л о г и я н ы ң   л а с т а н у ы   м е н   р а д и а ц и я   ә с е р ін е н  

ж ә н е   г о р м о н д а р д ы ң   е з г е р і с к е   ұ ш ы р а й т ы н  

жүктілік  п е н   м е н о п а у з а   к е з е ң д е р і н   а т а п   ет уге 

б о л а д ы .   А у р у д ы ң   а л д ы н   а л у   үш ін  күн делікті 

п а й д а л а н ы п  жүрген  қ а р ә п а й ы м   түзға  мән  беріңіз. 

О н ы ң   й о д т а л ғ а н   түрін  п а й д а л а н ы ң ы з .  С о н ы м ен  

қ а т а р  д а с т а р қ а н   м әзір ін е т еңіз өнімдерін,  ә с ір е с е  

т е ң і з  

қ ы р ы қ қ а б а т ы н  

е н г і з і ң і з .  

С е б е б і  

қ ы р ы қ қ а б а т т ы ң   б ү л   т у р ін д е   й о д   м е л ш е р і  көп,  Ал 

қ а ж е т   б о л ғ а н   ж а ғ д а й д а   а р н а й ы   д ә р і - д ә р м е ^  

қ о л д а н у ы ң ы з ғ а   б о л а д ы .



М.О.  ШЕРМАХ^ЯНОВА,

№ 2   қ а л а л ы қ   е м х а н а с ы н ы к д ә р і г е р і , 

Апм ^ты   ң а л а с ы



Валеология. Денсаулық және өмірлік дағдылар

31


ВАЛЕОЛОГИЯ

Табан микозы

Атопиялық  д е р м а т и т   -   теріге  шығатын  қызыл 

түсті,  қ а б ы р ш а қ т а н а т ы н   д а қ   п е н   б ө р т п е л е р .  

Б а л а л а р д а   ол  көбінесе  б етк е,  аяқ-қолға  шығады. 

Ал  е р е с е к т е р д е   атопиял ы қ  д е р м а т и т   терінің  басқа 

ж е р л е р і н   з а қ ы м д а й д ы .   А т о п и я п ы қ   д е р м а т и т  

жуқпалы  ауру  е м е с .  А д ам н ан   а д а м ғ а   берілмейді: 

ол  қауіпті е м е с .  Атопиялық д ерм атиттің п ай д а болу 

себеп тері  әлі  анықталған  жоқ.  Атопиялық д ер м ат и т  

кезінде  бөртп е  қызыл  түсті  ж ән е  ол   терінің  түлеп, 

қышуымен,  кейде  сулануы м ен  қаб аттасады .



Белгілері  ңандай?

Атопиялы қ  д е р м а т и т т ің   жеңіл  турінд е  терінің 

б ір аз  ж е р л е р і  а з д а п   ң ы зар ы п ,  б ө р т е д і,  түлей ді, 

қ ы ш и д ы .  Е м ш е к т е г і   с ә б и л е р   м е н   к іш к е н т а й  

б а л а л а р д ы ң   б ет ін д е   д а қ т а р   не  б е р т п е л е р   п ай д а 

б олад ы ,  ол  д ен есіне,  қол,  аяғы н а  жайылуы  мүмкін. 

Б ө р т п е л е р   күлдіреп  т у р а д ы .  О л а р   ж а р ы л ғ а н д а , 

суйығы  ағы п,  к е й ін н е н   қ а б ы р ш а қ қ а   а й н а л а д ы .  

Асқынған  ж а ғ д а й д а   б ө р т п е л е р   д е н е н і ң   көбірек 

ж е р ін е   ж а й ы л у ы   мүмкін.  Д е н е н ің   қатты  қышуы 

б а л а л а р д ы ң   д а,  е р е с е к т е р д ің   д е   үйқысын  бузады. 

Атопиялық  дерматиті  б а р   б а л а л а р   м азасы здан ы п , 

қышудың  әсерінен  өздерін  ж айсыз  сезінеді.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет